Thiếu máu sinh lý ở trẻ em là hiện tượng thường gặp ở trẻ dưới 1 tuổi. Nếu tình trạng này kéo dài có thể chuyển sang thiếu máu bệnh lý và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về thiếu máu sinh lý ở trẻ em và nguyên nhân dẫn đến tình trạng này?
Thiếu máu là sự suy giảm khối lượng hồng cầu hoặc Hemoglobin và thường được xác định là hemoglobin hoặc hematocrit giảm > 2 độ lệch chuẩn dưới mức trung bình theo tuổi.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu máu, cả nguyên nhân bệnh lý và nguyên nhân sinh lý. Trong đó, thiếu máu sinh lý là hiện tượng thường gặp ở trẻ dưới 1 tuổi.
Theo lý giải của các chuyên gia, Hemoglobin là yếu tố quan trọng trong cấu tạo hồng cầu, đồng thời vận chuyển oxy đến các tế bào. Trong thời kỳ bào thai, Hemoglobin chủ yếu tồn tại dưới dạng HbF. Sau khi trẻ sinh được 6 -12 tháng, HbF sẽ chuyển dần thành HbA, cũng bởi vậy mà thiếu máu sinh lý chủ yếu xảy ra trong giai đoạn này.
T Thiếu máu sinh lý thường gặp ở trẻ em dưới 1 tuổi
Bên cạnh đó, từ sau 6 tháng, trẻ bắt đầu chuyển sang ăn dặm, thay thế dần cho sữa. Do khả năng tiêu hóa, hấp thụ các chất chưa hoàn chỉnh nên trẻ dễ thiếu các chất cần thiết cho việc tạo máu.
Mặc dù vậy, tình trạng thiếu máu sinh lý ở trẻ em thường chỉ nhẹ, không gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, trẻ vẫn có thể phát triển bình thường. Sau 2 tuổi, khi khả năng tiêu hóa được ổn định, nếu trẻ có chế độ dinh dưỡng hợp lý, cung cấp đủ chất thì tình trạng thiếu máu sinh lý sẽ chấm dứt.
2. Phân biệt thiếu máu sinh lý với thiếu máu bệnh lý
Khác với thiếu máu sinh lý, nếu trẻ bị thiếu máu bệnh lý thì sẽ nguy hiểm hơn. Trong trường hợp này, trẻ sẽ có dấu hiệu biếng ăn, thường xuyên khó thở, đánh trống ngực khi gắng sức vận động, đau đầu, hoa mày chóng mặt, ù tai, …. Nếu để ý kỹ, bố mẹ có thể thấy móng tay của con bị nhạt màu hơn so với các trẻ khác.
Thiếu máu bệnh lý cần được điều trị kịp thời, nếu không có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như: rối loạn nhịp tim, ngất xỉu đột ngột, suy nhược cơ thể ở mức độ nghiêm trọng, vv…
3. Thiếu máu sinh lý ở trẻ em có chuyển thành thiếu máu bệnh lý hay không?
3.1. Hệ lụy của thiếu máu sinh lý kéo dài
Như đã phân tích ở trên, thiếu máu sinh lý thường không ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài, sau 2 tuổi vẫn không cải thiện thì bé có thể sẽ phải đối mặt với nguy cơ thiếu máu bệnh lý.
Chính vì vậy, với những trẻ bị thiếu máu sinh lý, bố mẹ không nên chủ quan mà cần theo dõi và có các biện pháp can thiệp từ sớm. Đặc biệt, khi trẻ bắt đầu có dấu hiệu chuyển sang thiếu máu bệnh lý, bố mẹ phải can thiệp điều trị ngay, tránh để tình trạng kéo dài gây ra các biến chứng nguy hiểm.
3.2. Dấu hiệu trẻ thiếu máu sinh lý đang chuyển sang thiếu máu bệnh lý
Khi trẻ chuyển sang thiếu máu bệnh lý, trẻ sẽ có một số triệu chứng điển hình như:
– Hay cáu gắt, thường xuyên quấy khóc, tỏ ra khó chịu
– Mệt mỏi, lười vận động, thường xuyên muốn ngủ
– Bỏ ti mẹ, bỏ bú sữa bình
– Thở khó, hay hụt hơi
Niêm mạc nhợt nhạt là một trong những dấu hiệu thiếu máu
– Lòng bàn tay, móng tay và niêm mạc mắt nhạt màu hơn trước
– Da bé xanh xao
– Cân nặng và chiều cao tăng trưởng chậm hơn so với bạn bè đồng trang lứa
– Suy giảm hệ miễn dịch, trẻ thường xuyên mắc các bệnh lý viêm nhiễm, hay ốm vặt.
Nếu bố mẹ thấy con có những dấu hiệu trên, bố mẹ nên đưa con đi thăm khám ở các cơ sở y tế để các bác sĩ xét nghiệm, đưa ra chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị phù hợp cho con. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh sẽ tiến triển xấu hơn và có thể đe dọa đến sự phát triển của con.
4. Cải thiện tình trạng thiếu máu sinh lý ở trẻ bằng cách nào?
Để tránh tình trạng thiếu máu sinh lý ở trẻ em chuyển thành thiếu máu bệnh lý, cách tốt nhất là bố mẹ nên khắc phục từ sớm. Bố mẹ có thể áp dụng các phương pháp sau để cải thiện tình trạng thiếu máu sinh lý cho con:
4.1. Nuôi con bằng sữa mẹ
Chúng ta đều biết rằng sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng dồi dào mà không loại sữa công thức nào có thể thay thế. Sữa mẹ dễ tiêu hóa và hấp thu, phù hợp với hệ tiêu hóa non yếu của trẻ sơ sinh. Cũng bởi vậy, mẹ nên cố gắng cho con bú mẹ hoàn toàn, đồng thời tăng cường dinh dưỡng, sử dụng thực phẩm giàu sắt trong khẩu phần ăn để bé có thể hấp thu sắt hiệu quả.
Với những mẹ không đủ sữa, mẹ có thể dùng thêm sữa công thức ngoài, nhưng cố gắng cho con bú mẹ được càng nhiều càng tốt.
Đặc biệt, mẹ cần lưu ý không cho con uống nhiều sữa bò vì thực phẩm này có thể làm giảm hấp thụ sắt của cơ thể.
4.2. Bổ sung các thực phẩm bổ máu vào thực đơn ăn dặm của trẻ
Tăng cường các thực phẩm giàu sắt trong giai đoạn ăn dặm sẽ giúp cải thiện tình trạng thiếu máu sinh lý ở trẻ em
Ở giai đoạn ăn dặm, mẹ cần chú ý tăng cường các thực phẩm bổ máu như sắt, acid folic, vitamin B12 vào thực đơn của con để cải thiện tình trạng thiếu máu sinh lý ở trẻ. Mẹ có thể tham khảo bổ sung các thực phẩm sau đây:
– Các loại thịt đỏ: thịt bò, thịt cừu, thịt lợn, hay thịt dê, …Theo các chuyên gia dinh dưỡng, các loại thịt này chứa nhiều sắt, protein, kẽm, rất tốt cho việc cải thiên và bổ sung máu cho cơ thể.
– Các loại hải sản giàu sắt và vitamin B12: tôm, cua, ốc, hến, sò,…
– Các loại rau củ quả giàu sắt: súp lơ, kiwi, rau bina, nho khô
– Ngoài ra, mẹ có thể dùng thêm trứng, ngũ cốc, yến mạch hoặc socola đen để tăng cường bữa phụ cho bé. Các loại thực phẩm này không chỉ cung cấp sắt mà còn cung cấp cả vitamin tốt cho quá trình tạo máu ở trẻ.
Bên cạnh các thực phẩm giàu sắt, vitamin B12 và acid Folic, mẹ cũng cần chú ý bổ sung cho con các loại quả chứa nhiều vitamin C để giúp bé hấp thu nhiều chất sắt hơn.
4.3. Bổ sung sắt cho bé bằng dược phẩm
Các bậc phụ huynh cũng có thể cải thiện tình trạng thiếu máu sinh lý ở trẻ bằng cách sử dụng các dược phẩm bổ sung sắt. Tuy nhiên, với phương pháp này, bố mẹ nên đưa con đi khám và cho con uống theo chỉ định của bác sĩ.
Bố mẹ tuyệt đối không tự ý mua và cho con uống các loại thực phẩm chức năng bổ sung sắt bởi liều lượng có thể không đúng. Khi đi khám, bác sĩ sẽ kê đơn và chỉ định liều lượng tùy vào độ tuổi và tình trạng sức khỏe của mỗi bé.
Với hệ thống trang thiết bị máy móc tiên tiến, hiện đại (hệ thống xét nghiệm Robot tự động, xét nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 15189:2012, …), đặc biệt là đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao, từng công tác nhiều năm tại các Bệnh viện lớn như Nhi Trung ương, Xanh Pôn, Bệnh viện E, …, Hệ thống y tế Thu Cúc TCI đang là địa điểm được rất nhiều bậc phụ huynh tin tưởng lựa chọn để đưa con tới thăm khám, điều trị tình trạng thiếu máu ở trẻ em.
