Biểu hiện viêm tai giữa ở trẻ – Cha mẹ nên biết

Tai giữa là một phần quan trọng trong hệ thống thính giác, kết nối giữa tai ngoài và tai trong. Ở trẻ nhỏ, do cấu trúc tai chưa phát triển hoàn thiện, cộng thêm hệ miễn dịch còn non yếu nên rất dễ mắc các bệnh lý liên quan đến tai giữa, trong đó viêm tai giữa là một tình trạng nhiều tiềm ẩn nguy hiểm. Đây không chỉ là bệnh lý gây đau nhức, ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc nhận biết sớm các biểu hiện viêm tai giữa ở trẻ có ý nghĩa quan trọng trong việc can thiệp đúng thời điểm, giúp trẻ hồi phục nhanh và tránh được những tổn thương vĩnh viễn về thính lực.

1. Viêm tai giữa là gì và nguyên nhân thường gặp

1.1. Viêm tai giữa là gì?

Viêm tai giữa là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại khu vực tai giữa – nơi chứa các xương con truyền âm thanh. Bệnh thường xuất hiện sau các đợt cảm lạnh, viêm mũi họng hoặc khi vi khuẩn, virus từ vùng mũi họng lan lên tai qua ống vòi nhĩ (Eustachian).

Ở trẻ em, do vòi nhĩ ngắn và nằm ngang hơn so với người lớn, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào tai giữa hơn, khiến tỷ lệ mắc bệnh tai giữa cao hơn hẳn.

1.2. Các nguyên nhân thường gặp gây viêm tai giữa ở trẻ

Một số nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị viêm tai giữa bao gồm:

– Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên: cảm lạnh, viêm họng, viêm xoang.
– Chức năng vòi nhĩ kém: gây ứ đọng dịch trong tai giữa.
– Yếu tố dị ứng: khiến niêm mạc đường hô hấp phù nề, cản trở sự lưu thông khí giữa tai và mũi họng.
– Môi trường sống ô nhiễm, nhiều khói bụi, hoặc trẻ sống trong gia đình có người hút thuốc lá.
– Sử dụng bình bú không đúng cách, khiến sữa chảy ngược vào tai và dần gây viêm.

2. Phát hiện tình trạng viêm tai giữa ở trẻ nhỏ

Việc phát hiện sớm viêm tai giữa ở trẻ đôi khi gặp khó khăn, nhất là ở trẻ chưa biết nói hoặc chưa thể diễn đạt cảm giác đau nhức. Do đó, ba mẹ cần để ý những thay đổi trong hành vi, trạng thái cơ thể của trẻ.

2.1. Biểu hiện viêm tai giữa ở trẻ sơ sinh và dưới 2 tuổi

Trẻ nhỏ thường không thể diễn tả cảm giác đau tai, vì vậy những thay đổi hành vi sẽ là dấu hiệu cảnh báo quan trọng. Một số dấu hiệu cho thấy trẻ bị viêm tai giữa thường gặp gồm:

– Trẻ hay quấy khóc, khó ngủ, đặc biệt vào ban đêm.
– Có xu hướng đưa tay dụi tai, kéo tai hoặc cào vào vùng tai.
– Trẻ bú kém, bỏ bú hoặc tỏ ra khó chịu khi bú.
– Sốt nhẹ hoặc sốt cao không rõ nguyên nhân, thường kéo dài trên 2 ngày.
– Dịch vàng, mủ hoặc máu chảy ra từ tai – đây là dấu hiệu cho thấy màng nhĩ có thể đã bị thủng.

Những biểu hiện này có thể dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý thông thường khác, do đó cha mẹ cần đặc biệt chú ý khi trẻ vừa trải qua đợt viêm đường hô hấp trên hoặc đang bị sổ mũi.

2.2. Biểu hiện viêm tai giữa ở trẻ lớn hơn

Trẻ lớn hơn thường có khả năng diễn đạt cảm giác của bản thân, do đó việc nhận diện biểu hiện bệnh có phần dễ dàng hơn:

– Trẻ than đau tai, cảm giác như bị đau nhói hoặc tức nặng bên trong tai.
– Có cảm giác lùng bùng hoặc giảm khả năng nghe, thường phản ứng chậm với âm thanh.
– Đau đầu, mệt mỏi, hay cáu gắt và giảm hứng thú với các hoạt động thường ngày.
– Sốt kèm cảm giác nghẹt mũi, sổ mũi hoặc ho.

Nếu sau vài ngày mà tình trạng của trẻ không cải thiện, ba mẹ nên đưa trẻ đi khám sớm để được bác sĩ chuyên khoa kiểm tra tai và có các chỉ định điều trị phù hợp.

3. Các biến chứng nếu không điều trị viêm tai giữa kịp thời

Viêm tai giữa không chỉ là bệnh lý gây khó chịu đơn thuần. Nếu để kéo dài, không được điều trị đúng cách, trẻ có thể gặp nhiều biến chứng nguy hiểm như:

– Suy giảm thính lực, ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ và giao tiếp.
– Thủng màng nhĩ, gây rò dịch, tái phát viêm nhiều lần.
– Viêm xương chũm, một biến chứng nặng, nguy cơ lan rộng nhiễm trùng.
– Viêm màng não, áp xe nội sọ – tuy hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng.

Chính vì vậy, việc nhận biết sớm và xử lý đúng cách là yếu tố then chốt để phòng ngừa các rủi ro này.

4. Ba mẹ cần làm gì khi trẻ có dấu hiệu nghi ngờ viêm tai giữa?

Khi nghi ngờ trẻ có dấu hiệu viêm tai giữa, ba mẹ cần xử lý đúng hướng và tránh tự ý can thiệp. Một số khuyến nghị từ chuyên gia gồm:

– Không tự ý dùng thuốc nhỏ tai hoặc kháng sinh nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ.
– Theo dõi thân nhiệt và tình trạng chung của trẻ, giữ tai khô thoáng.
– Đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác bằng nội soi tai và các phương pháp chuyên khoa.

Bên cạnh đó, trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ, ba mẹ cần lưu ý:

– Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, bụi bẩn, nguồn nước ô nhiễm.
– Hướng dẫn trẻ xì mũi đúng cách, không để cả hoặc bịt cả hai bên mũi cùng lúc.
– Nâng cao đề kháng cho trẻ bằng chế độ ăn hợp lý, bổ sung đầy đủ vitamin.

5. Phòng ngừa viêm tai giữa hiệu quả cho trẻ nhỏ

Phòng bệnh vẫn là biện pháp tối ưu giúp bảo vệ sức khỏe cho trẻ. Một số cách phòng tránh hiệu quả mà ba mẹ có thể áp dụng gồm:

– Giữ vệ sinh mũi họng sạch sẽ bằng cách rửa mũi với nước muối sinh lý, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi trẻ bị sổ mũi.
– Cho trẻ tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt là vắc xin phòng các bệnh hô hấp như cúm, phế cầu.
– Tránh để trẻ nằm bú bình, nên cho bú trong tư thế ngồi nghiêng đầu.
– Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người đang bị cảm lạnh, viêm họng.
– Đưa trẻ thăm khám tai mũi họng định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử viêm tai hoặc viêm đường hô hấp thường xuyên.

Biểu hiện viêm tai giữa ở trẻ có thể khác nhau theo từng độ tuổi và mức độ bệnh. Việc nhận biết sớm và đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế uy tín sẽ giúp điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng. Ba mẹ cần chủ động theo dõi những thay đổi bất thường của trẻ, từ hành vi, giấc ngủ, ăn uống cho đến dấu hiệu sốt kéo dài hoặc dịch tiết tai. Đừng chủ quan với những triệu chứng tưởng chừng đơn giản – vì một hành động kịp thời hôm nay có thể là nền tảng cho sức khỏe thính giác và sự phát triển toàn diện của trẻ sau này.