Nuốt nghẹn về chiều: Triệu chứng không nên xem nhẹ

Tình trạng nuốt nghẹn về chiều có thể chỉ là một hiện tượng thoáng qua do sinh hoạt chưa điều độ, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo những bất thường bên trong cơ thể. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng kèm theo và chủ động xử lý đúng cách sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro không đáng có.

1. Tại sao nuốt nghẹn lại hay xảy ra vào chiều?

Hiện tượng nuốt nghẹn về chiều không hiếm gặp. Có nhiều người chia sẻ rằng họ cảm thấy cổ họng như vướng víu, nuốt nước bọt hay thức ăn đều thấy khó khăn, đặc biệt là vào khung giờ chiều tối. Vậy nguyên nhân là gì?

1.1. Nhịp sinh học và thói quen sinh hoạt ảnh hưởng đến cảm giác nuốt

Vào buổi chiều, cơ thể có xu hướng mệt mỏi sau một ngày làm việc căng thẳng. Lúc này, cơ chế điều khiển nuốt, tiêu hóa và cảm nhận vị giác có thể bị giảm hiệu quả. Nếu bạn có thói quen ăn trễ, ăn nhanh hoặc nằm ngay sau khi ăn, cảm giác nuốt nghẹn sẽ dễ xuất hiện.

Ngoài ra, thời điểm chiều cũng là lúc các triệu chứng của một số bệnh lý tiêu hóa hoặc thần kinh biểu hiện rõ hơn. Đây là lý do khiến nhiều người chỉ cảm thấy nghẹn vào khoảng thời gian nhất định trong ngày.

1.2. Một số thói quen dễ gây nghẹn về chiều

– Uống ít nước trong ngày khiến cổ họng khô

– Ăn vội vàng trong khi tinh thần chưa ổn định

– Lạm dụng trà, cà phê vào buổi chiều khiến dịch vị dạ dày bị kích thích

– Nằm nghỉ ngay sau bữa tối

Những yếu tố tưởng như nhỏ này lại góp phần làm gia tăng cảm giác nghẹn, nhất là ở những người có sẵn bệnh lý nền.

2. Những nguyên nhân tiềm ẩn gây nuốt nghẹn về chiều

Nếu tình trạng nuốt nghẹn chỉ xảy ra vài lần và tự biến mất, có thể bạn chỉ cần điều chỉnh lại chế độ sinh hoạt. Nhưng nếu nó kéo dài, lặp lại đều đặn vào chiều, thì khả năng bạn đang gặp vấn đề sức khỏe cần được khám sớm.

2.1. Trào ngược dạ dày thực quản

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây nuốt nghẹn về chiều. Buổi chiều là thời điểm dịch vị tiết ra nhiều hơn, đặc biệt nếu bạn uống nhiều cà phê hoặc chưa ăn đầy đủ. Khi axit trào ngược lên thực quản, nó gây kích ứng niêm mạc, làm sưng viêm vùng cổ họng và tạo cảm giác vướng nghẹn khi nuốt.

2.2. Rối loạn vận động thực quản

Các bệnh lý như co thắt thực quản, achalasia (mất khả năng giãn cơ vòng dưới thực quản) khiến thức ăn khó đi xuống dạ dày, gây cảm giác nuốt nghẹn, đặc biệt khi cơ thể mệt mỏi vào chiều tối.

2.3. Bệnh lý thần kinh

Một số rối loạn thần kinh như Parkinson, đột quỵ nhẹ, thoái hóa tiểu não có thể ảnh hưởng đến chức năng điều khiển hoạt động nuốt. Ở những người lớn tuổi, cảm giác nuốt nghẹn về chiều có thể liên quan đến sự suy giảm hệ thần kinh trung ương.

2.4. U vùng hầu họng – thực quản

Dù không phổ biến nhưng không thể bỏ qua khả năng có khối u chèn ép vùng họng – thực quản. Khi khối u phát triển, nó sẽ tạo cảm giác như có vật cản khi nuốt. Triệu chứng này thường xuất hiện rõ hơn vào cuối ngày, khi cơ thể giảm sức đề kháng.

3. Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Không phải lúc nào nuốt nghẹn về chiều cũng nguy hiểm, nhưng nếu kèm theo các biểu hiện sau thì bạn nên đi khám càng sớm càng tốt:

– Nuốt nghẹn kéo dài trên 1 tuần, tăng dần theo thời gian

– Có cảm giác đau rát, khàn tiếng hoặc ho kéo dài

– Sụt cân không rõ lý do, cảm giác chán ăn

– Có tiền sử trào ngược, viêm loét dạ dày, hoặc mắc bệnh thần kinh

Việc trì hoãn thăm khám có thể khiến bệnh trở nên nặng hơn và việc điều trị sau đó sẽ phức tạp hơn nhiều.

4. Cách chẩn đoán nguyên nhân gây nuốt nghẹn

Bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng, kết hợp các xét nghiệm và kỹ thuật cận lâm sàng để xác định nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng nuốt nghẹn về chiều.

4.1. Nội soi tai mũi họng và thực quản

Giúp quan sát trực tiếp các bất thường tại vùng hầu họng, thực quản như viêm, loét, khối u hoặc dị vật. Đây là bước đầu tiên để loại trừ các nguyên nhân tại chỗ.

4.2. Đo pH thực quản 24 giờ

Được chỉ định khi nghi ngờ trào ngược dạ dày – thực quản không điển hình. Kết quả sẽ cho biết mức độ trào ngược axit và thời gian axit lưu lại trong thực quản, từ đó xác định khả năng gây kích ứng và nghẹn cổ.

4.3. Đo áp lực thực quản phân giải cao (HRM)

Đây là kỹ thuật hiện đại, giúp đánh giá chính xác chức năng vận động của thực quản và hoạt động phối hợp giữa các cơ vòng. Đo HRM đặc biệt quan trọng trong việc chẩn đoán các rối loạn nuốt do co thắt, mất nhu động, hoặc các bệnh lý như achalasia. Khi kết hợp với các triệu chứng cụ thể về thời điểm nuốt nghẹn trong ngày, HRM giúp định hướng điều trị hiệu quả hơn.

5. Hướng xử lý tình trạng nuốt nghẹn về chiều

Tùy vào nguyên nhân xác định, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị cụ thể. Tuy nhiên, dưới đây là những cách giúp cải thiện nhanh tình trạng nghẹn khi nuốt vào chiều:

5.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

– Ăn chậm, nhai kỹ, tránh thức ăn khô cứng

– Không ăn quá trễ, nên ăn tối trước 19h

– Tránh ăn cay nóng, uống rượu bia hoặc nước có gas vào chiều tối

5.2. Tăng cường giữ ẩm cổ họng

Uống nước đều đặn trong ngày, đặc biệt vào buổi chiều. Có thể súc miệng với nước muối loãng hoặc ngậm viên thảo dược giúp làm dịu cổ họng.

5.3. Kiểm soát stress

Tâm lý căng thẳng cũng là nguyên nhân khiến cảm giác nghẹn rõ rệt hơn. Bạn nên dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, tránh làm việc liên tục đến tối muộn.

5.4. Điều trị bệnh nền nếu có

Với những trường hợp do trào ngược dạ dày hoặc rối loạn thực quản, cần có phác đồ điều trị rõ ràng theo chỉ định bác sĩ. Tự ý dùng thuốc giảm đau hay thuốc chống trào ngược có thể che mờ triệu chứng và khiến việc chẩn đoán sai lệch.

6. Ngăn ngừa nuốt nghẹn về chiều tái diễn

Phòng bệnh bao giờ cũng đơn giản hơn chữa bệnh. Để hạn chế tình trạng nuốt nghẹn tái diễn, bạn nên duy trì những thói quen lành mạnh như:

– Ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa

– Tránh ăn tối quá muộn hoặc vừa ăn xong đã nằm

– Tăng cường vận động nhẹ sau khi ăn chiều

– Đi khám sức khỏe định kỳ nếu có các dấu hiệu kéo dài

– Đặc biệt, người lớn tuổi hoặc người có tiền sử trào ngược, viêm họng mạn tính cần được theo dõi chặt chẽ hơn.

Nuốt nghẹn về chiều là tình trạng không nên xem nhẹ. Dù đôi khi chỉ là hệ quả của lối sống thiếu điều độ, nhưng cũng có thể tiềm ẩn các bệnh lý nghiêm trọng. Lắng nghe cơ thể, thay đổi thói quen sinh hoạt hợp lý và thăm khám y tế khi cần thiết sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.