Trào ngược dạ dày gây ung thư vòm họng không?

Câu hỏi “trào ngược dạ dày gây ung thư vòm họng không” đang là mối băn khoăn của rất nhiều người, nhất là khi các bệnh lý về tiêu hóa ngày càng phổ biến. Việc tìm hiểu mối liên hệ giữa trào ngược dạ dày và ung thư vòm họng là vô cùng cần thiết để có cái nhìn đúng đắn và chủ động phòng ngừa.

1. Tác động của trào ngược dạ dày tới vòm họng

Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (viết tắt là GERD) là một bệnh lý phổ biến, trong đó axit dạ dày đi ngược lên thực quản thường xuyên, gây kích ứng và các biến chứng tiềm ẩn vượt ra ngoài hệ tiêu hóa. Khi trào ngược này lan lên cao, nó có thể biểu hiện thành trào ngược hầu thanh quản, ảnh hưởng đến các khu vực như thanh quản, hầu họng và thậm chí cả vòm họng.

Sự liên quan của bệnh trào ngược dạ dày thực quản đến vòm họng thường xảy ra thông qua trào ngược không axit hoặc axit yếu. Điều này có thể dẫn đến việc niêm mạc vòm họng tiếp xúc trực tiếp với các thành phần dạ dày, bao gồm axit, pepsin và mật, những chất không thường có ở khu vực này. Tiếp xúc mãn tính có thể làm suy giảm chức năng của tế bào lông chuyển tại niêm mạc thực quản – vòm họng, dẫn đến ứ đọng dịch tiết gây ra cảm giác trào ngược dạ dày gây vướng họng và tăng tính nhạy cảm với nhiễm trùng hoặc viêm.

Các mối liên hệ rộng hơn cho thấy bệnh trào ngược dạ dày thực quản có liên quan đến viêm mũi xoang mãn tính và các vấn đề mũi xoang khác. Ví dụ, trào ngược axit có thể làm tổn thương niêm mạc mũi và họngvà thúc đẩy sự phát triển quá mức của vi khuẩn hoặc viêm. Ở trẻ em, bệnh trào ngược dạ dày thực quản có liên quan đến bệnh viêm xoang mãn tính, với trào ngược vòm họng trực tiếp ảnh hưởng đến niêm mạc và khởi phát các phản ứng viêm

2. Trào ngược dạ dày gây ung thư vòm họng không?

Ung thư vòm họng là một bệnh hiếm gặp trên toàn cầu nhưng phổ biến hơn ở một số khu vực như Đông Nam Á. Các nguyên nhân chính bao gồm nhiễm virus Epstein-Barr (EBV), đột biến gen và các yếu tố môi trường như tiêu thụ cá muối chứa nitrosamine. Hút thuốc làm tăng nguy cơ từ 2-6 lần và sử dụng rượu nặng cũng có liên quan đến ung thư vòm họng.

Vậy trào ngược dạ dày có gây ung thư vòm họng không? Câu trả lời đến nay vẫn còn chưa rõ ràng. Bằng chứng cho thấy mối liên hệ nhân quả trực tiếp giữa bệnh trào ngược dạ dày và ung thư vòm họng còn hạn chế, không thống nhất.

Một nghiên cứu lớn trên bệnh nhân cao tuổi tại Mỹ (≥66 tuổi) cho thấy GERD có liên quan đến việc tăng tỷ lệ mắc các khối u ác tính đường hô hấp-tiêu hóa trên, bao gồm ung thư vòm họng. Điều này gợi ý rằng tình trạng viêm mãn tính do tiếp xúc với axit có thể thúc đẩy quá trình chuyển dạng tế bào, tương tự như sự tích tụ acid mật trong ung thư thanh quản.

Tuy nhiên, một số nghiên cứu tổng hợp khác lại cho rằng bệnh trào ngược dạ dày thực quản và ung thư vòm họng không có liên quan với nhau. Các phân tích nhỏ khác về mối liên quan giữa trào ngược dạ dày đối với ung thư hạ hầu và ung thư vòm họng khẩu cái cũng không có ý nghĩa thống kê. Ngược lại, GERD và ung thư đầu cổ hay ung thư thanh quản cho thấy mối liên hệ có ý nghĩa hơn.

Vì vậy, việc khẳng định rằng bệnh trào ngược dạ dày gây ung thư vòm họng vẫn chưa được chắc chắn. Cần nhiều nghiên cứu lớn hơn trong tương lai để khẳng định mối quan hệ giữa trào ngược dạ dày và ung thư vòm họng.

3. Làm gì để ngăn ngừa nguy cơ ung thư vòm họng ở người bị trào ngược dạ dày?

Do mối liên hệ giữa trào ngược dạ dày gây ung thư vòm họng mang tính liên quan chứ không phải nguyên nhân trực tiếp, việc phòng ngừa tập trung vào kiểm soát tốt bệnh trào ngược dạ dày, đồng thời hạn chế các yếu tố nguy cơ đã được xác định của ung thư vòm họng. Hiện không có cách nào ngăn ngừa hoàn toàn ung thư vòm họng, nhưng có thể giảm nguy cơ bằng các biện pháp sau:

3.1. Kiểm soát bệnh trào ngược dạ dày

Người bệnh nên điều chỉnh lối sống như giữ cân nặng hợp lý, ăn thành nhiều bữa nhỏ, không nằm ngay sau khi ăn và kê cao đầu khi ngủ.
Cần hạn chế các thực phẩm dễ gây trào ngược như đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ, sôcôla, cà phê, rượu bia và tránh hút thuốc lá.
Thuốc giảm axit như thuốc ức chế bơm proton hoặc thuốc kháng H2 có thể được sử dụng theo chỉ định bác sĩ để kiểm soát triệu chứng. Với những trường hợp nặng, không đáp ứng với thuốc, bác sĩ có thể cân nhắc phương pháp phẫu thuật.
Người bị trào ngược kéo dài cũng nên được theo dõi định kỳ bằng nội soi hoặc đo pH thực quản để phát hiện sớm biến chứng.

3.2. Giảm nguy cơ ung thư vòm họng

Cần tránh hút thuốc và hạn chế rượu bia vì đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư.
Nên giảm ăn thực phẩm muối mặn, đồ ướp vì có thể chứa các chất không có lợi. Duy trì chế độ ăn lành mạnh, tăng rau xanh, trái cây và vận động đều đặn giúp nâng cao sức khỏe tổng thể.
Ở những khu vực có nguy cơ cao hoặc người có tiền sử gia đình mắc bệnh, việc tầm soát định kỳ theo khuyến cáo y tế có thể giúp phát hiện sớm các bất thường và can thiệp kịp thời.

Tóm lại, hiện chưa có bằng chứng khẳng định trào ngược dạ dày gây ung thư vòm họng. Trào ngược dạ dày chủ yếu ảnh hưởng đến vòm họng bằng cách gây viêm kéo dài và làm rối loạn chức năng tại khu vực này, còn mối liên hệ với ung thư vẫn chưa được xác định rõ ràng. Vì vậy, việc kiểm soát tốt bệnh trào ngược dạ dày kết hợp theo dõi sức khỏe vòm họng thường xuyên là cách và an toàn nhất.

Nguồn tài liệu tham khảo: PMC, Pamanetwork, Sciencedirect, Wikipedia