Phát hiện sớm 5 biểu hiện ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng là một trong những bệnh ung thư phổ biến và gây tử vong hàng đầu, đặc biệt ở Việt Nam. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, tỷ lệ chữa khỏi bệnh sẽ được cải thiện đáng kể. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết 5 biểu hiện ung thư đại tràng quan trọng để chủ động hơn trong việc tầm soát và điều trị.

1. Ung thư đại tràng và tính nguy hiểm của căn bệnh

Ung thư đại tràng bắt nguồn từ sự phát triển bất thường và không kiểm soát của các tế bào trong niêm mạc ruột già (ruột kết) hoặc trực tràng (đoạn cuối của ruột già trước hậu môn). Khối u không chỉ xâm lấn các mô lân cận mà còn có thể di căn đến cơ quan khác trong cơ thể. Vị trí chính xác của khối u sẽ ảnh hưởng đến phương pháp điều trị, ví dụ, ung thư ruột kết có thể được điều trị khác so với ung thư trực tràng.

Theo thống kê GLOBOCAN năm 2022, ung thư đại trực tràng đứng thứ ba về số ca mắc mới trên toàn cầu với hơn 1,9 triệu trường hợp và đứng thứ hai về số ca tử vong do ung thư (chỉ sau ung thư phổi). Tại Việt Nam, năm 2022 ghi nhận 16.835 ca mắc mới, xếp thứ 4 trong số các bệnh ung thư phổ biến (chiếm 9,7%) và đứng thứ 5 về số ca tử vong do ung thư (sau ung thư phổi, gan, vú và dạ dày). Những con số này cho thấy mức độ nghiêm trọng và sự cần thiết của việc nâng cao nhận thức về căn bệnh này.

2. 5 Biểu hiện ung thư đại tràng cần quan tâm

2.1. Chảy máu từ hậu môn (trực tràng) hoặc phân có máu

Bạn có thể thấy máu tươi lẫn trong phân, hoặc phân có màu sẫm hơn, đen hơn, cho thấy có thể có chảy máu ở đường tiêu hóa trên hoặc trực tràng. Đôi khi, máu có thể có trong phân nhưng không nhìn thấy bằng mắt thường (máu ẩn), và chỉ được phát hiện khi xét nghiệm máu cho thấy thiếu máu do thiếu sắt.

Máu tươi đỏ trong phân thường chỉ ra rằng có chảy máu ở trực tràng hoặc ruột kết, đây có thể là dấu hiệu của ung thư đại tràng hoặc trực tràng. Tuy nhiên, tình trạng chảy máu trực tràng cũng có thể do bệnh trĩ gây ra. Điểm khác biệt là triệu chứng của bệnh trĩ thường xuất hiện rồi biến mất theo từng đợt, trong khi chảy máu do ung thư thường kéo dài hoặc trở nên tồi tệ hơn và có nhiều khả năng đi kèm với đau.

2.2. Tình trạng đại tiện thất thường kéo dài

Những thay đổi bất thường và kéo dài trong thói quen đi vệ sinh có thể là một dấu hiệu đáng lo ngại. Các thay đổi này có thể do thay đổi chế độ ăn uống, thực phẩm không hợp hoặc nhiễm trùng virus/vi khuẩn:

– Táo bón hoặc tiêu chảy mới xuất hiện: Bỗng nhiên bị táo bón kéo dài hoặc tiêu chảy không rõ nguyên nhân.

– Thay đổi về tần suất hoặc kích thước phân: Đi đại tiện thường xuyên hơn hoặc ít hơn bình thường, kích thước phân cũng có thể thay đổi (ví dụ, phân mỏng như chiếc bút chì).

– Cảm giác đi chưa hết phân: Sau khi đi vệ sinh xong vẫn có cảm giác khó chịu, muốn đi tiếp.

– Phân hẹp hơn bình thường: Phân có hình dạng dẹt, nhỏ hơn đáng kể.

2.3. Cảm giác rặn ở hậu môn có thể là biểu hiện ung thư đại tràng

Cảm giác muốn đi đại tiện liên tục, mót rặn, nhưng lại không thể đi được hoặc chỉ ra một ít phân lỏng/chất nhầy. Biểu hiện ung thư đại tràng thường do khối u ở trực tràng gây ra, chèn ép và tạo cảm giác đầy trong trực tràng, khiến người bệnh luôn cảm thấy muốn đi vệ sinh nhưng thực chất không có phần. Đây là một dấu hiệu cần được thăm khám chuyên khoa ngay.

2.4. Mệt mỏi kéo dài kèm khó thở

Chảy máu bên trong mãn tính có thể dẫn đến thiếu sắt trong cơ thể, gây thiếu máu. Khi thiếu máu, cơ thể không có đủ hồng cầu để vận chuyển oxy đi khắp cơ thể, dẫn đến tình trạng mệt mỏi kéo dài, xanh xao, da nhợt nhạt và khó thở, đặc biệt khi vận động. Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi không rõ nguyên nhân, kèm theo các triệu chứng trên, đừng ngần ngại đi kiểm tra sức khỏe.

2.5. Cơn đau âm ỉ hoặc co thắt vùng bụng dưới

Đau bụng là triệu chứng phổ biến do nhiều nguyên nhân, nhưng nếu cơn đau kéo dài, âm ỉ hoặc xuất hiện từng cơn co thắt bất thường ở vùng bụng dưới, bạn không nên chủ quan. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư đại tràng, đặc biệt khi khối u đã phát triển hoặc lan đến các cơ quan khác như gan hoặc hạch bạch huyết.

3. Yếu tố góp phần tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng

3.1. Chế độ ăn uống không lành mạnh

Ngoài việc nhận biết các biểu hiện, hiểu rõ các yếu tố nguy cơ cũng giúp bạn chủ động phòng ngừa và tầm soát bệnh sớm hơn. Một trong số đó là chế độ ăn uống chưa lành mạnh:

– Tiêu thụ quá nhiều thịt đỏ và thịt chế biến sẵn: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc ăn nhiều thịt đỏ (thịt bò, lợn, cừu tươi, băm, đông lạnh) và thịt chế biến sẵn (thịt đã qua xử lý để bảo quản hoặc tăng hương vị như giăm bông, thịt xông khói, xúc xích, salami) làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư đại tràng.

– Ăn quá ít chất xơ: Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ tiêu hóa. Để tăng cường chất xơ, bạn nên chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, bánh mì nguyên cám), ăn nhiều trái cây và rau củ giàu chất xơ như đậu Hà Lan, quả mâm xôi.

– Canxi trong chế độ ăn: Một số nghiên cứu gần đây cho thấy việc bổ sung thêm 300mg canxi mỗi ngày (khoảng một cốc sữa lớn) có thể liên quan đến việc giảm nguy cơ ung thư đại tràng.

3.2. Thừa cân béo phì có thể là nguyên nhân ảnh hưởng biểu hiện ung thư đại tràng

Thừa cân hoặc béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh nguy hiểm khác mà còn là yếu tố nguy cơ đáng kể gây ung thư đại trực tràng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn khoảng 30% so với người có cân nặng bình thường, đặc biệt là ở nam giới.

Người mắc bệnh tiểu đường type 2 cũng có nguy cơ cao hơn mắc ung thư đại trực tràng, do nồng độ insulin cao và chia sẻ một số yếu tố nguy cơ khác như thừa cân và ít vận động.

3.3. Sử dụng đồ uống có cồn quá mức

Ethanol trong đồ uống có cồn khi chuyển hóa có thể tạo ra chất độc và làm tổn thương gen tế bào tại ruột kết và trực tràng, dẫn đến nguy cơ hình thành khối u. Uống 2–3 ly mỗi ngày có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng lên tới 20%.

3.4. Tuổi tác và tiền sử mắc bệnh trong gia đình dễ có biểu hiện ung thư đại tràng

Nguy cơ mắc ung thư đại tràng thường tăng theo độ tuổi, đặc biệt sau 50. Bên cạnh đó, nếu bạn có người thân thuộc thế hệ đầu (bố mẹ, anh chị em ruột) từng mắc bệnh, nguy cơ của bạn cũng cao hơn đáng kể. Một số hội chứng di truyền hiếm như FAP (polyp tuyến gia đình) hay hội chứng Lynch cũng làm tăng khả năng mắc ung thư đại tràng từ rất sớm.

Ung thư đại tràng là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có vai trò quyết định đến hiệu quả chữa bệnh. Đừng chủ quan trước những thay đổi nhỏ của cơ thể. Hãy luôn lắng nghe cơ thể mình, nhận biết các biểu hiện ung thư đại tràng sớm và chủ động thăm khám định kỳ.