Hướng dẫn dùng thuốc hạ huyết áp cho người già

Ngày cập nhật: 10/12/2025

Chia sẻ:

Tăng huyết áp ở người cao tuổi không chỉ tiến triển âm thầm mà còn kéo theo nhiều nguy cơ tim mạch nghiêm trọng nếu không được kiểm soát đúng cách. Việc điều trị cần bám sát khuyến cáo, lựa chọn thuốc hạ huyết áp cho người già phù hợp và theo dõi huyết áp chặt chẽ.

1. Vì sao người già bị tăng huyết áp?

Khi tuổi tác tăng lên, cơ thể bắt đầu hoạt động chậm hơn, các cơ quan kém linh hoạt và chức năng cơ thể giảm dần. Đồng thời, tình trạng viêm, stress oxy hóa và sự suy yếu của lớp nội mô mạch máu cùng xuất hiện, hình thành một “bộ ba” tác động trực tiếp đến sức khỏe tim mạch.

Trong hệ thống mạch máu, hậu quả rõ rệt nhất là huyết áp tăng dần khi động mạch trở nên cứng hơn. Thành mạch kém đàn hồi khiến dòng máu không còn lưu thông nhịp nhàng, làm áp lực trong lòng mạch tăng cao hơn bình thường, gây tăng huyết áp và phải sử dụng thuốc hạ huyết áp cho người già.

Cùng với quá trình lão hóa, một số yếu tố khác cũng làm nguy cơ tăng huyết áp cao hơn, bao gồm:

Giới tính: Nam giới thường dễ tăng huyết áp trước 55 tuổi, trong khi nữ giới có nguy cơ cao hơn sau thời kỳ mãn kinh.
Di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc tăng huyết áp, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.
Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi có tỷ lệ mắc cao hơn hầu hết các nhóm dân tộc khác.
Cân nặng: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng áp lực lên hệ tim mạch.
Thiếu vận động: Viện Lão khoa Quốc gia khuyến nghị duy trì ít nhất 150 phút tập luyện mỗi tuần để hỗ trợ sức khỏe tim mạch.

Phần lớn người cao tuổi sẽ cần tối thiểu hai loại thuốc hạ huyết áp

2. Thuốc huyết áp có an toàn cho người già không? Vì sao?

Theo khuyến cáo trong Báo cáo lần thứ 7 của Ủy ban Quốc gia về Phát hiện, Đánh giá và Điều trị Tăng huyết áp (JNC 7), mục tiêu quan trọng nhất khi hạ huyết áp cho người già là đưa huyết áp về dưới 140/90 mmHg. Riêng những bệnh nhân lớn tuổi có kèm đái tháo đường hoặc bệnh thận mạn, ngưỡng mục tiêu còn thấp hơn, ở mức dưới 130/80 mmHg.

Phần lớn sẽ cần tối thiểu hai loại thuốc hạ huyết áp cho người già để kiểm soát huyết áp ổn định. JNC 7 chỉ ra rằng thuốc lợi tiểu, đặc biệt là nhóm thiazid, nên được xem là lựa chọn ưu tiên thuốc huyết áp cho người già không mắc bệnh lý đi kèm, giúp giảm rõ rệt các biến cố tim mạch và tỷ lệ tử vong.

Tuy nhiên, đa số bệnh nhân lớn tuổi lại thường có bệnh kèm theo, vì vậy việc chọn thuốc huyết áp cho người già luôn phải dựa trên tình trạng lâm sàng cụ thể. Với những trường hợp huyết áp cao vượt mục tiêu từ 20/10 mmHg trở lên, khuyến cáo dùng ít nhất 2 thuốc, trong đó một thuốc bắt buộc là lợi tiểu Thiazid.

An toàn khi điều trị thuốc hạ huyết áp cho người già nên bắt đầu bằng liều thấp nhất, sau đó tăng dần đến liều tối đa. Nếu loại thuốc đầu tiên không đem lại hiệu quả dù đã dùng đến liều cao nhất, cần phối hợp thêm thuốc thứ 2 thuộc nhóm khác.

Trường hợp thuốc gây tác dụng phụ hoặc đáp ứng kém hoặc kém an toàn cho bệnh nhân, bác sĩ phải cân nhắc đổi sang thuốc khác cùng chỉ định. Lưu ý rằng lợi tiểu thường chỉ phát huy hiệu quả đầy đủ sau khoảng 6 tuần dùng thuốc. Nếu sau khi đã tăng liều tối đa của cả hai thuốc mà huyết áp vẫn không cải thiện, cần thêm thuốc thứ 3 khác nhóm.

Huyết áp cao nếu không được kiểm soát có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe

Trước khi quyết định tăng số lượng thuốc một cách an toàn nhất đối với người cao tuổi, thầy thuốc phải đánh giá những nguyên nhân khiến điều trị kém hiệu quả như:

Không tuân thủ điều trị
Kháng thuốc giả, quá tải dịch
Đau không kiểm soát
Tương tác thuốc (đặc biệt với NSAID, caffeine, thuốc chống trầm cảm, hay các thuốc co mạch dùng cho nghẹt mũi).

Những yếu tố như béo phì, hút thuốc, uống rượu, kháng insulin cũng có thể làm huyết áp khó đáp ứng và việc dùng thuốc trở nên kém an toàn hơn. Bên cạnh đó, ở người cao tuổi, tình trạng ngã hoặc ngất thường liên quan đến hạ huyết áp tư thế hoặc hạ huyết áp sau ăn, đặc biệt ở những bệnh nhân thể trạng yếu.

Vì vậy, việc đo huyết áp ở tư thế ngồi và sau bữa ăn là rất quan trọng để quyết định liều thuốc an toàn nhất. Trong các trường hợp này, bác sĩ có thể phải giảm liều thuốc hạ huyết áp cho người già hoặc đổi sang một thuốc điều trị khác phù hợp hơn.

3. Hướng dẫn cách dùng thuốc hạ huyết áp cho người già an toàn, hiệu quả

Huyết áp cao nếu không được kiểm soát có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Vì vậy, khi đi khám bệnh và được kể thuốc hạ huyết áp cho người già cần lưu ý một số điểm quan trọng:

Khi người cao tuổi uống thuốc đều đặn và huyết áp giảm xuống mức an toàn, điều đó cho thấy thuốc cùng các thay đổi lối sống đang phát huy tác dụng. Nếu có bác sĩ khác hỏi bệnh nhân có bị tăng huyết áp không, câu trả lời phù hợp nhất là: “Có, nhưng tôi đang được điều trị”.
Việc duy trì thói quen sống lành mạnh có thể giúp người cao tuổi giảm bớt liều thuốc phải dùng hằng ngày.
Khi đứng dậy từ tư thế ngồi hoặc nằm, hãy làm thật từ tốn và đứng yên một lúc trước khi bước đi. Điều này giúp huyết áp có thời gian điều chỉnh, tránh cảm giác choáng váng hoặc nguy cơ té ngã.
Hãy cho bác sĩ biết tất cả các thuốc bệnh nhân đang sử dụng, bao gồm thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn, vitamin hay thực phẩm bổ sung. Nhiều loại trong số đó có thể ảnh hưởng đến huyết áp hoặc làm thay đổi tác dụng của thuốc điều trị.
Thuốc hạ huyết áp nên được uống đều đặn vào cùng một thời điểm mỗi ngày, như một thói quen cố định, chẳng hạn uống vào bữa sáng hoặc buổi tối trước khi đánh răng.
Đừng để thuốc bị hết mới mua mà hãy bổ sung lại thuốc trước khi dùng hết, luôn mang theo thuốc khi đi du lịch. Việc ngừng thuốc đột ngột có thể nguy hiểm, trừ khi bác sĩ yêu cầu dừng.

Tóm lại, kiểm soát tăng huyết áp ở người cao tuổi cần sự kiên nhẫn và hợp tác giữa bác sĩ và người bệnh. Khi sử dụng đúng thuốc hạ huyết áp cho người già và chú ý đến các thói quen sinh hoạt hằng ngày, người cao tuổi có thể duy trì huyết áp ổn định và hạn chế biến chứng. Điều quan trọng là luôn theo sát hướng dẫn của bác sĩ để được kiểm tra sức khỏe định kỳ và chủ động trong việc chăm sóc bản thân.

Nguồn tài liệu tham khảo: NIA, NCOA, Medicalnewstoday