Nguyên nhân bị đau dạ dày và cách điều trị hiệu quả
Bị đau dạ dày là tình trạng phổ biến ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người trưởng thành thường xuyên căng thẳng, ăn uống thất thường. Tuy không phải bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng ngay lập tức, nhưng nếu không được điều trị sớm và đúng cách, đau dạ dày có thể dẫn đến viêm loét, xuất huyết tiêu hóa, thậm chí là ung thư dạ dày. Vậy nguyên nhân do đâu, triệu chứng nhận biết ra sao và nên điều trị như thế nào để kiểm soát bệnh hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về tình trạng đau dạ dày.
1. Bị đau dạ dày là gì?
Đau dạ dày (hay còn gọi là đau bao tử) là tình trạng tổn thương hoặc viêm loét niêm mạc dạ dày gây ra cảm giác đau tức vùng thượng vị. Cơn đau có thể âm ỉ kéo dài hoặc quặn thắt theo từng cơn, kèm theo nhiều triệu chứng tiêu hóa rối loạn.
Theo thống kê của Bộ Y tế, tại Việt Nam, có tới 70% dân số từng bị đau dạ dày ít nhất một lần trong đời, trong đó tỷ lệ mắc bệnh cao nhất rơi vào nhóm người từ 25–45 tuổi.
2. Nguyên nhân phổ biến gây đau dạ dày
2.1. Nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori)
Khoảng 60–70% bệnh nhân đau dạ dày có sự hiện diện của vi khuẩn HP trong dạ dày. Loại vi khuẩn này phá vỡ hàng rào bảo vệ niêm mạc, làm tăng nguy cơ viêm loét và ung thư dạ dày nếu không được kiểm soát.
2.2. Thói quen ăn uống thiếu khoa học
Đây là một con đường ngắn dẫn đến tình trạng dạ dày bị tổn thương, xuất hiện các cơn đau. Chế độ ăn không khoa học bao gồm ăn uống không đúng giờ, bỏ bữa hoặc ăn quá no. Dùng nhiều thức ăn cay, nóng, dầu mỡ, rượu bia, cà phê, hoặc ăn đêm thường xuyên. Thói quen này khiến dạ dày tiết axit bất thường, dễ gây tổn thương niêm mạc.
2.3. Căng thẳng, stress kéo dài
Yếu tố tâm lý có ảnh hưởng lớn đến hoạt động co bóp và tiết dịch của dạ dày. Căng thẳng làm tăng tiết axit, từ đó gây ra các cơn đau dạ dày khó chịu.
2.4. Sử dụng thuốc kéo dài, làm dụng thuốc số lượng lớn
Một số thuốc như kháng viêm NSAIDs (Ibuprofen, Diclofenac), corticoid… khi sử dụng lâu dài sẽ gây bào mòn niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét và đau.
3. Triệu chứng nhận biết khi bị đau dạ dày
3.1. Đau vùng thượng vị
Đây là triệu chứng đặc trưng nhất. Vùng thượng vị (phía trên rốn, dưới xương ức) bị đau âm ỉ, nóng rát hoặc quặn từng cơn, đặc biệt khi đói hoặc sau ăn.
3.2. Buồn nôn và nôn
Dạ dày bị tổn thương khiến việc tiêu hóa thức ăn khó khăn, gây ra cảm giác buồn nôn, đầy hơi, thậm chí nôn mửa.
3.3. Chán ăn, sút cân
Đau kéo dài làm giảm cảm giác thèm ăn, người bệnh dễ bị suy nhược, mệt mỏi.
3.4. Ợ hơi, ợ chua, đầy bụng
Do rối loạn chức năng tiêu hóa, người bị đau dạ dày thường xuyên bị ợ chua, cảm giác chướng bụng sau ăn.
3.5. Rối loạn tiêu hóa
Tùy mức độ tổn thương, bệnh nhân có thể bị tiêu chảy, táo bón xen kẽ, phân có mùi lạ hoặc lẫn máu (trong trường hợp nặng).
4. Các biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời
Viêm loét dạ dày tá tràng: Nếu không kiểm soát vi khuẩn HP và chế độ ăn uống, viêm loét có thể lan rộng.
Xuất huyết tiêu hóa: Vết loét ăn sâu gây chảy máu, nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen.
Thủng dạ dày: Là tình trạng cấp cứu, đe dọa tính mạng.
Ung thư dạ dày: Tỷ lệ người bị HP chuyển sang ung thư lên đến 2–3%, đặc biệt ở người có tiền sử gia đình ung thư hoặc mắc bệnh lâu năm.
5. Làm gì khi bị đau dạ dày?
5.1. Thăm khám và chẩn đoán nguyên nhân
Việc xác định chính xác nguyên nhân gây đau là yếu tố quan trọng để có hướng điều trị đúng. Bác sĩ có thể chỉ định:
Nội soi dạ dày
Test hơi thở tìm vi khuẩn HP
Xét nghiệm máu, phân, siêu âm bụng
5.2. Điều trị nội khoa
Tùy theo nguyên nhân, bác sĩ sẽ kê đơn các nhóm thuốc như:
Thuốc ức chế tiết axit (Omeprazol, Esomeprazole)
Thuốc trung hòa axit (Antacid)
Thuốc kháng sinh diệt HP (Amoxicillin, Clarithromycin…)
Thuốc bao niêm mạc dạ dày (Sucralfat)
Việc dùng thuốc cần tuân thủ đúng chỉ định để tránh kháng thuốc hoặc tái phát.
5.3. Điều chỉnh chế độ ăn uống
Ăn đúng giờ, không bỏ bữa
Tránh thức ăn cay nóng, rượu bia, cà phê, nước có gas
Chia nhỏ bữa ăn (5–6 bữa/ngày)
Ăn chậm, nhai kỹ để giảm áp lực cho dạ dày
5.4. Giảm căng thẳng, nghỉ ngơi hợp lý
Tập thể dục nhẹ nhàng, thiền, yoga, nghe nhạc thư giãn giúp cải thiện tâm trạng và làm dịu hệ tiêu hóa.
6. Một số cách hỗ trợ giảm đau dạ dày tại nhà có thể tham khảo
Lưu ý: Các biện pháp này chỉ có tác dụng hỗ trợ phần nào và tạm thời, không thay thế được thuốc và các phương pháp điều trị y khoa.
Uống nước ấm mật ong: Làm dịu niêm mạc và trung hòa axit
Uống nghệ pha mật ong: Giúp làm lành tổn thương dạ dày
Nhai lá bạc hà: Giảm đầy hơi, ợ chua
Dùng trà gừng: Làm ấm bụng, giảm buồn nôn
7. Các dấu hiệu cảnh báo cần đến bệnh viện sớm
Bạn nên đến cơ sở y tế thăm khám ngay nếu có các dấu hiệu nghiêm trọng như: Đau bụng dữ dội, không thuyên giảm. Hoặc bị sốt cao, buồn nôn liên tục, nôn ra máu hoặc phân đen. Người bệnh bị sụt cân nhanh chóng không rõ lý do. Hoặc người có tiền sử bệnh dạ dày nhưng sử dụng thuốc không còn hiệu quả cũng nên thăm khám ngay.
8. Phòng ngừa đau dạ dày hiệu quả
Không để bụng đói quá lâu
Tránh ăn quá no hoặc ăn khuya
Hạn chế dùng thuốc giảm đau kéo dài nếu không cần thiết
Điều trị triệt để vi khuẩn HP nếu có
Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất thường ở hệ tiêu hóa
Bị đau dạ dày không chỉ là nỗi ám ảnh gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được điều trị đúng cách. Chủ động đi khám, thay đổi lối sống và tuân thủ phác đồ điều trị là chìa khóa quan trọng giúp kiểm soát và phục hồi chức năng dạ dày. Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng kể trên, đừng chủ quan – hãy đến cơ sở y tế uy tín để được tư vấn kịp thời.
