Viêm xoang và viêm mũi có giống nhau không?

Nghẹt mũi, chảy nước mũi hay hắt hơi là những biểu hiện thường gặp của các bệnh lý đường hô hấp khi thời tiết thay đổi. Tuy nhiên, sự chồng chéo về triệu chứng lâm sàng khiến không ít người bệnh băn khoăn liệu viêm xoang và viêm mũi có giống nhau không. Việc nhầm lẫn tai hại giữa hai bệnh lý này thường dẫn đến chẩn đoán sai, tự ý mua thuốc điều trị không hiệu quả và làm tăng nguy cơ biến chứng mạn tính về sau.

1. Định nghĩa viêm xoang và viêm mũi là bệnh gì?

Để trả lời chính xác câu hỏi viêm xoang và viêm mũi có giống nhau không, trước hết chúng ta cần hiểu rõ bản chất y khoa của từng bệnh lý.

1.1. Viêm mũi (viêm mũi dị ứng)

Viêm mũi dị ứng thực chất là phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch nhằm đáp ứng lại các chất đặc hiệu gọi là dị nguyên như phấn hoa, lông vật nuôi hay bụi nhà. Cơ chế bệnh sinh gắn liền với sự giải phóng histamin vượt ngưỡng gây viêm niêm mạc mũi.

1.2. Viêm xoang

Viêm xoang là bệnh lý xảy ra do niêm mạc trong các xoang cạnh mũi bị viêm nhiễm. Tình trạng này gây phù nề, làm tắc nghẽn các lỗ thông xoang và ứ đọng dịch mủ bên trong, nguyên nhân chủ yếu do vi khuẩn hoặc nấm tấn công chứ không đơn thuần là phản ứng dị ứng.

2. Viêm xoang và viêm mũi có giống nhau không?

Thực tế, đây là hai bệnh lý hoàn toàn khác biệt. Mặc dù người bệnh thường cảm thấy các dấu hiệu tương đồng như nghẹt mũi hay chảy dịch, nhưng thực tế câu hỏi viêm xoang và viêm mũi có giống nhau không lại được quyết định bởi nguyên nhân gốc rễ và tiến triển của bệnh. Theo lý thuyết chuyên môn của AOO (2021), đây là hai tình trạng hoàn toàn khác biệt và việc điều trị cũng đi theo những phác đồ riêng biệt.

Sự khác nhau giữa viêm xoang và viêm mũi được thể hiện rõ nét qua các khía cạnh dưới đây:

2.1. Khác biệt về yếu tố di truyền và nguyên nhân

Khi so sánh viêm xoang với viêm mũi, yếu tố di truyền là một đặc điểm nhận diện quan trọng. Bệnh viêm mũi dị ứng mang tính cơ địa và di truyền rất rõ rệt. Cụ thể, nếu bố hoặc mẹ mắc bệnh thì khả năng con bị là 30%, và tỷ lệ này có thể lên tới 50% nếu cả hai bố mẹ đều có tiền sử bệnh.

Ngược lại, viêm xoang (đặc biệt là viêm xoang mạn tính) thường không liên quan đến yếu tố di truyền mà xuất phát từ nhiễm trùng, tổn thương cấu trúc hoặc tắc nghẽn tại hốc xoang.

2.2. So sánh viêm xoang và viêm mũi qua triệu chứng lâm sàng

Dấu hiệu nhận biết trên cơ thể chính là chìa khóa vàng để phân biệt viêm xoang với viêm mũi dị ứng.

• Về tính chất cơn đau và dịch mũi: Người bị viêm xoang thường đối mặt với cảm giác đau nặng vùng mặt, đặc biệt cơn đau sẽ tăng lên rõ rệt khi cúi đầu xuống hoặc bước đi. Dịch mũi trong trường hợp này thường đặc, có màu vàng hoặc xanh và gây hôi miệng do chảy xuống họng. Theo Mayo Clinic, dịch mũi đặc kéo dài quá 10 ngày thường gợi ý nhiều hơn tới tình trạng nhiễm khuẩn xoang.

Ngược lại, viêm mũi dị ứng hiếm khi gây đau mặt khu trú. Người bệnh chủ yếu gặp tình trạng hắt hơi thành tràng liên tục, ngứa mũi và chảy nước mũi trong, loãng.

• Về thời gian và biểu hiện toàn thân: Để so sánh viêm xoang và viêm mũi một cách chi tiết hơn, chúng ta cần nhìn vào thời gian mắc bệnh. Theo AOO, người bị viêm xoang thường trải qua các triệu chứng dai dẳng kéo dài hơn hai tháng mỗi năm và không thay đổi theo mùa. Trong khi đó, viêm mũi dị ứng thường mang tính chu kỳ hoặc xuất hiện theo mùa phấn hoa, thời tiết.

Ngoài ra, Merck Manuals phân tích rằng sốt nhẹ kèm cảm giác “nặng mặt” hoặc uể oải thường là dấu hiệu chỉ điểm của viêm xoang cấp tính do vi khuẩn, giúp phân biệt với các bệnh lý dị ứng vốn ít khi gây sốt.

2.3. Mức độ nguy hiểm và biến chứng

Sự khác biệt không chỉ dừng lại ở triệu chứng mà còn ở tiên lượng bệnh. Viêm mũi dị ứng được xem là bệnh lý khá lành tính, chủ yếu gây khó chịu trong sinh hoạt. Tuy nhiên, viêm xoang lại tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn hẳn. Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng như viêm ổ mắt, áp xe não hoặc viêm màng não.

Như vậy, bài viết đã giúp bạn làm sáng tỏ thắc mắc viêm xoang và viêm mũi có giống nhau không. Dù có những biểu hiện ban đầu khá tương đồng, nhưng đây là hai bệnh lý riêng biệt đòi hỏi phương pháp điều trị khác nhau. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu đặc trưng của từng bệnh không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn hạn chế nguy cơ lạm dụng kháng sinh hoặc để bệnh chuyển sang giai đoạn mạn tính khó chữa.

Nguồn tham khảo:  AOO,  | ENT Specialists of the Rockies