Tìm hiểu các bệnh lý tuyến giáp – Khi nào cần khám tuyến giáp?

Tuyến giáp là một tuyến nội tiết nhỏ nằm phía trước cổ, có hình dạng như con bướm. Dù kích thước khiêm tốn nhưng tuyến giáp đóng vai trò rất lớn trong việc điều tiết quá trình trao đổi chất, điều hòa nhiệt độ, kiểm soát nhịp tim và nhiều chức năng sống khác trong cơ thể. Khi tuyến giáp hoạt động bất thường, rất nhiều cơ quan sẽ bị ảnh hưởng. Từ đó, sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh đều suy giảm. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách nhận diện bệnh lý tuyến giáp và thời điểm cần đi khám. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các bệnh liên quan đến tuyến giáp cũng như tầm quan trọng của việc khám tuyến giáp đúng lúc.

1. Giải đáp: Bệnh tuyến giáp có đặc điểm gì?

Bệnh lý tuyến giáp là tình trạng tuyến giáp sản sinh ra quá nhiều hoặc quá ít hormone so với nhu cầu của cơ thể. Khi lượng hormone tuyến giáp vượt ngưỡng cho phép, người bệnh sẽ rơi vào tình trạng cường giáp. Ngược lại, nếu tuyến giáp tiết hormon không đủ, quá trình chuyển hóa bị chậm lại, dẫn đến suy giáp. Ngoài ra, tuyến giáp còn có thể bị viêm, hình thành nhân giáp, bướu cổ hoặc ung thư. Mỗi dạng bệnh lý sẽ biểu hiện khác nhau nhưng điểm chung là đều ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị sớm.

2. Những bệnh lý tuyến giáp thường gặp

2.1. Suy giáp: Tình trạng hoạt động kém cần khám tuyến giáp

Suy giáp là tình trạng xảy ra khi tuyến giáp không sản xuất đủ lượng hormone cần thiết cho cơ thể. Sự thiếu hụt hormone này làm chậm quá trình trao đổi chất, khiến người bệnh luôn cảm thấy uể oải, mệt mỏi, khó tập trung và dễ tăng cân dù không thay đổi chế độ ăn.

Ngoài ra, làn da trở nên khô ráp, tóc rụng nhiều, và cảm giác lạnh thường xuyên là những biểu hiện dễ thấy. Phụ nữ mắc suy giáp cũng có thể gặp rối loạn kinh nguyệt, khó mang thai hoặc trầm cảm. Nếu không được điều trị, suy giáp có thể dẫn đến các biến chứng tim mạch và suy giảm trí tuệ lâu dài.

2.2. Cường giáp – Khi tuyến giáp sản sinh quá mức hormone

Trái ngược với suy giáp, cường giáp là tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức và giải phóng hormone quá nhiều so với nhu cầu cơ thể. Hệ quả là quá trình trao đổi chất bị đẩy nhanh một cách bất thường. Người bệnh thường xuyên có cảm giác hồi hộp, tim đập nhanh, đổ mồ hôi nhiều, run tay, lo lắng và khó ngủ.

Mặc dù khẩu phần ăn không thay đổi, nhưng người bệnh vẫn giảm cân rõ rệt. Tóc có xu hướng mảnh, khô, dễ gãy, da mỏng và dễ kích ứng. Đặc biệt, trong bệnh Graves – một nguyên nhân phổ biến gây cường giáp – người bệnh có thể xuất hiện hiện tượng lồi mắt rất đặc trưng.

2.3. Viêm tuyến giáp

Viêm tuyến giáp là nhóm bệnh lý khiến tuyến giáp bị tổn thương do nhiễm trùng, rối loạn miễn dịch hoặc thay đổi nội tiết sau sinh. Một số dạng viêm có thể gây cường giáp giai đoạn đầu và chuyển sang suy giáp mạn tính nếu không điều trị đúng cách.

Viêm tuyến giáp Hashimoto là một trong những dạng phổ biến nhất và thường tiến triển âm thầm. Biểu hiện thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu, đôi khi chỉ là mệt mỏi, da khô, táo bón nhẹ. Việc chẩn đoán sớm dựa trên xét nghiệm kháng thể kháng tuyến giáp và siêu âm là điều rất cần thiết để điều trị hiệu quả.

2.4. Bướu cổ

Bướu cổ là hiện tượng tuyến giáp phát triển phì đại và tạo nên khối sưng ở vùng cổ. Trong nhiều trường hợp, bướu cổ không gây rối loạn hormone nhưng lại khiến người bệnh cảm thấy khó chịu khi nuốt, có cảm giác vướng hoặc khàn giọng. Nguyên nhân thường gặp là do thiếu iod trong chế độ ăn, đặc biệt ở những vùng núi, vùng xa biển.

Tuy nhiên, bướu cổ cũng có thể là hệ quả của rối loạn tự miễn như bệnh Graves hoặc Hashimoto. Việc theo dõi kích thước bướu và đánh giá chức năng tuyến giáp là cần thiết để tránh tiến triển thành các biến chứng hoặc gây chèn ép lên khí quản, thực quản.

2.5. Ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp là dạng nghiêm trọng nhất trong các bệnh lý liên quan đến tuyến giáp. Bệnh khởi phát khi các tế bào tuyến giáp phát triển bất thường và không còn chịu sự kiểm soát của cơ thể. Dù tiến triển chậm và tiên lượng tốt trong hầu hết các trường hợp, nhưng nếu không được phát hiện sớm, ung thư tuyến giáp có thể di căn đến các cơ quan khác như hạch cổ, phổi hoặc xương.

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh tuyến giáp

Các biểu hiện của bệnh tuyến giáp thường không rõ ràng trong giai đoạn đầu, dễ bị nhầm lẫn với căng thẳng, mệt mỏi hoặc thay đổi nội tiết bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn để ý kỹ, vẫn có thể phát hiện một số thay đổi bất thường trong cơ thể. Ví dụ, người bị suy giáp thường xuyên cảm thấy lạnh, chậm chạp, tinh thần uể oải, da khô, tóc rụng và dễ tăng cân. Trong khi đó, người bị cường giáp lại hay cáu gắt, mất ngủ, sút cân nhanh, nhịp tim nhanh bất thường, run tay và đổ mồ hôi nhiều.

Ngoài ra, dấu hiệu sưng hoặc đau vùng cổ, khàn tiếng, khó nuốt, cảm giác vướng ở cổ, mệt mỏi dai dẳng, trí nhớ suy giảm cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo tuyến giáp có vấn đề. Ở phụ nữ, bệnh tuyến giáp còn có thể gây rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, khó thụ thai, tăng nguy cơ sảy thai. Khi có những biểu hiện trên, bạn nên chủ động khám tuyến giáp để kiểm tra chức năng tuyến sớm.

4. Khi nào cần khám tuyến giáp, khám tuyến giáp gồm những gì?

Không phải ai cũng cần khám tuyến giáp thường xuyên, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao nên được kiểm tra định kỳ. Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp, từng tiếp xúc với phóng xạ, đã phẫu thuật vùng cổ, hoặc đang điều trị bằng hormone tuyến giáp cần đặc biệt chú ý. Phụ nữ trên 40 tuổi, đặc biệt là phụ nữ sau sinh, cũng là nhóm đối tượng có nguy cơ cao. Ngoài ra, nếu bạn mắc các bệnh tự miễn như tiểu đường type 1, viêm khớp dạng thấp, thiếu máu ác tính thì việc khám tuyến giáp định kỳ là điều nên làm.

Việc khám tuyến giáp cũng đặc biệt cần thiết khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như sưng vùng cổ, khó nuốt, mệt mỏi kéo dài không rõ nguyên nhân, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt, tăng hoặc giảm cân bất thường, hoặc có biểu hiện tâm lý như lo âu, trầm cảm.

Quy trình khám tuyến giáp bao gồm các bước thăm khám lâm sàng, xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh. Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi bệnh, khám vùng cổ để đánh giá tình trạng sưng, cứng, đau hoặc bất thường tại tuyến giáp. Sau đó, bạn sẽ được chỉ định làm xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số hormone như TSH, FT4, FT3 – những thông số phản ánh trực tiếp hoạt động của tuyến giáp.

Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ chỉ định thêm siêu âm tuyến giáp để quan sát cấu trúc bên trong, xác định sự có mặt của nhân giáp hoặc bướu. Trường hợp nghi ngờ ung thư, có thể cần đến sinh thiết kim nhỏ (FNA) để kiểm tra tế bào.

5. Tại sao không nên trì hoãn việc khám tuyến giáp?

Tuyến giáp ảnh hưởng tới hầu hết các hệ thống trong cơ thể – từ tim mạch, thần kinh, nội tiết cho đến tiêu hóa và sinh sản. Những rối loạn ở tuyến giáp có thể phát triển âm thầm, không biểu hiện rầm rộ nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ lâu dài. Nếu để bệnh kéo dài, người bệnh có thể gặp các biến chứng như tim loạn nhịp, vô sinh, trầm cảm, hoặc thậm chí là ung thư. Đặc biệt, một số thể bệnh của tuyến giáp có khả năng diễn biến nhanh và nguy hiểm nếu không được kiểm soát kịp thời.

Chính vì vậy, đừng xem nhẹ những thay đổi nhỏ của cơ thể. Việc khám tuyến giáp định kỳ là một bước quan trọng để bạn bảo vệ sức khỏe lâu dài. Phát hiện sớm sẽ giúp quá trình điều trị đơn giản hơn, tiết kiệm thời gian, chi phí và mang lại hiệu quả cao hơn. Các bệnh lý tuyến giáp ngày càng phổ biến trong cộng đồng, đặc biệt là ở phụ nữ trung niên. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và chủ động khám tuyến giáp khi có dấu hiệu bất thường là điều cần thiết để phòng tránh biến chứng.