Cách nhận biết đau ruột thừa: Dấu hiệu và xử trí kịp thời
Đau ruột thừa là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến phẫu thuật cấp cứu trong lĩnh vực ngoại khoa. Tuy nhiên, các triệu chứng ban đầu của viêm ruột thừa thường dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý đường tiêu hóa khác. Việc nhận biết sớm và xử trí đúng cách sẽ giúp người bệnh tránh được các biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách nhận biết đau ruột thừa chính xác nhất, từ triệu chứng sớm đến dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay.
1. Giới thiệu về ruột thừa và viêm ruột thừa
1.1. Vị trí và chức năng ruột thừa trong cơ thể
Ruột thừa là một đoạn ruột nhỏ hình ống, dài khoảng 5–10 cm, nằm ở đầu manh tràng – đoạn đầu của đại tràng. Về vị trí giải phẫu, ruột thừa thường nằm ở hố chậu phải, tức là phần bụng dưới bên phải.
Về mặt chức năng, ruột thừa có thể tham gia vào hệ miễn dịch đường ruột, giúp lưu giữ vi khuẩn có lợi và hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh. Dù không phải là cơ quan thiết yếu, nhưng khi bị viêm, ruột thừa có thể trở thành “quả bom hẹn giờ” đe dọa đến sức khỏe người bệnh.
1.2. Viêm ruột thừa là gì và tại sao cần nhận biết sớm
Viêm ruột thừa là tình trạng ruột thừa bị tắc nghẽn và nhiễm khuẩn, dẫn đến sưng, viêm, thậm chí hoại tử. Nếu không được xử lý kịp thời, ruột thừa có thể vỡ, gây viêm phúc mạc và các biến chứng nguy hiểm khác.
Nhận biết sớm viêm ruột thừa là yếu tố sống còn, bởi phẫu thuật càng sớm, tỷ lệ phục hồi càng cao và biến chứng càng ít.
2. Cách nhận biết đau ruột thừa
2.1. Đau bụng ban đầu quanh rốn
Triệu chứng đầu tiên và thường gặp nhất là đau âm ỉ vùng quanh rốn, đôi khi không rõ ràng, dễ bị nhầm với rối loạn tiêu hóa thông thường. Cơn đau có thể xuất hiện bất ngờ, không liên quan đến bữa ăn.
2.2. Đau chuyển xuống hố chậu phải
Sau vài giờ, cơn đau thường di chuyển dần xuống bụng dưới bên phải – nơi ruột thừa nằm. Cơn đau trở nên rõ ràng hơn, dữ dội hơn và khu trú tại một điểm – được gọi là điểm McBurney.
2.3. Cảm giác đau tăng khi vận động, ho, hắt hơi
Người bệnh thường cảm thấy đau nhói hơn khi đi lại, ho hoặc hắt hơi. Đây là dấu hiệu đặc trưng do phúc mạc vùng ruột thừa bị kích thích.
2.4. Các dấu hiệu kèm theo đáng lưu ý
– Buồn nôn, nôn mửa: Đau ruột thừa thường đi kèm với buồn nôn, nôn mửa. Những triệu chứng này dễ gây nhầm lẫn với viêm dạ dày hoặc ngộ độc thực phẩm, đặc biệt ở trẻ em.
– Sốt nhẹ và các biểu hiện toàn thân: Người bệnh có thể sốt nhẹ (khoảng 37,5–38,5°C), cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, đổ mồ hôi, thậm chí lạnh run nếu tình trạng viêm nặng. Sốt cao trên 39°C có thể là dấu hiệu cảnh báo ruột thừa đã vỡ hoặc có biến chứng.
– Rối loạn tiêu hóa: tiêu chảy hoặc táo bón: Một số người bệnh bị rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy nhẹ, đầy bụng hoặc táo bón.
3. Triệu chứng đau ruột thừa ở các nhóm đặc biệt
3.1. Ở trẻ em
Ở trẻ nhỏ, viêm ruột thừa thường khó phát hiện do bé chưa biết diễn đạt cơn đau.
Trẻ có thể quấy khóc, biếng ăn, sốt nhẹ, buồn nôn và thường sờ tay vào vùng bụng dưới bên phải. Phụ huynh cần đặc biệt cảnh giác nếu thấy con đau bụng kéo dài kèm sốt.
3.2. Ở người già
Người cao tuổi thường có triệu chứng không điển hình, cơn đau bụng có thể nhẹ nhưng tiến triển âm thầm.
Do sức đề kháng giảm, nguy cơ vỡ ruột thừa và biến chứng cao hơn, nên cần kiểm tra sớm khi có dấu hiệu nghi ngờ.
3.3. Người mang thai
Ở phụ nữ mang thai, tử cung lớn dần làm thay đổi vị trí ruột thừa, khiến cơn đau có thể lệch cao hơn bình thường. Ngoài ra, các triệu chứng như buồn nôn, táo bón dễ bị nhầm với biểu hiện thai kỳ.
4. Khi nào cần đến cơ sở y tế kiểm tra ngay?
4.1. Dấu hiệu cảnh báo biến chứng
Khi ruột thừa bị viêm, nếu không được phát hiện cũng như điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Có thể kể tới một số tình trạng như vỡ ruột thừa, viêm phúc mạc hoặc áp xe ổ bụng.
Nếu có các dấu hiệu sau đây, người bệnh nên tới các cơ sở y tế để thăm khám ngay:
– Đau bụng dữ dội vùng hố chậu phải không thuyên giảm
– Sốt cao kèm theo rét run
– Buồn nôn và nôn liên tục
– Bụng cứng, chướng hoặc đau lan khắp vùng bụng
– Kèm theo rối loạn tiêu hóa như bí trung đại tiện
Đây đều là những dấu hiệu cho thấy tình trạng viêm đã tiến triển nặng và cần được can thiệp y tế khẩn cấp.
4.2. Các bước chẩn đoán và xét nghiệm cần thiết
Để xác định chính xác tình trạng viêm ruột thừa, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng. Thông thường, quy trình chẩn đoán bao gồm:
– Khám bụng để tìm dấu hiệu đau tại điểm McBurney
– Kiểm tra số lượng bạch cầu trong xét nghiệm công thức máu
– Siêu âm ổ bụng hoặc chụp CT scan nếu cần thiết
Việc chẩn đoán sớm và chính xác giúp đưa ra phương án điều trị kịp thời, hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng.
5. Hướng dẫn sơ cứu và xử trí tạm thời tại nhà
Khi có các biểu hiện nghi ngờ là đau ruột thừa, người bệnh cần thực hiện các biện pháp sau đây:
– Nghỉ ngơi tại chỗ, tránh việc vận động mạnh.
– Không nên tự ý dùng thuốc giảm đau, kháng sinh hoặc thuốc nhuận tràng vì có thể che lấp triệu chứng, gây khó khăn cho việc chẩn đoán.
– Tuyệt đối không chườm nóng vùng bụng vì có thể làm tình trạng viêm lan rộng nhanh hơn.
– Uống nước vừa phải nếu khát, nhưng không nên ăn uống gì thêm.
Việc quan trọng nhất là nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và điều trị kịp thời để tránh nguy cơ vỡ ruột thừa.
Cách nhận biết đau ruột thừa đòi hỏi người bệnh phải chú ý đến diễn tiến cơn đau, vị trí, mức độ cũng như các dấu hiệu toàn thân đi kèm. Đừng chủ quan trước những cơn đau bụng âm ỉ hay mơ hồ – bởi ruột thừa viêm có thể tiến triển nguy hiểm chỉ trong vài giờ. Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc người thân có dấu hiệu đau ruột thừa, hãy đến ngay bệnh viện, cơ sở y tế uy tín để được khám và can thiệp điều trị kịp thời.
