Biểu hiện của đau ruột thừa: Nhận biết sớm tránh biến chứng
Viêm ruột thừa là một trong những bệnh lý ngoại khoa cấp cứu phổ biến nhất hiện nay, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Đây là tình trạng ruột thừa – một đoạn ruột nhỏ hình túi nằm ở vùng manh tràng bên phải bụng – bị viêm cấp tính do tắc nghẽn hoặc nhiễm khuẩn. Tuy chỉ là một phần nhỏ trong cơ thể, nhưng khi ruột thừa bị viêm, nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như vỡ ruột thừa, viêm phúc mạc hay nhiễm trùng ổ bụng. Do đó, việc nhận biết sớm biểu hiện của đau ruột thừa đóng vai trò quan trọng, giúp người bệnh thăm khám và điều trị đúng thời điểm, hạn chế rủi ro cho sức khỏe.
1. Viêm ruột thừa cần chú ý 3 biểu hiện phổ biến sau
1.1. Đau bụng đặc trưng – dấu hiệu cảnh báo sớm của viêm ruột thừa
Triệu chứng đau bụng là biểu hiện của đau ruột thừa điển hình và thường xuất hiện sớm nhất. Tuy nhiên, cơn đau do viêm ruột thừa có đặc điểm rất khác so với các dạng đau bụng thông thường. Ban đầu, người bệnh cảm thấy đau âm ỉ quanh rốn hoặc vùng thượng vị. Sau vài giờ, cơn đau có xu hướng di chuyển dần xuống vùng bụng dưới bên phải – nơi ruột thừa nằm. Khi đến giai đoạn này, cơn đau trở nên rõ rệt hơn, liên tục và tăng dần theo thời gian.
Một điểm đặc biệt là cảm giác đau tăng mạnh khi người bệnh thay đổi tư thế, đi lại, ho, hoặc thậm chí chỉ cần chạm nhẹ vào vùng bụng phải. Đây là đặc trưng của viêm phúc mạc khu trú do ruột thừa viêm gây kích thích. Cơn đau thường không tự thuyên giảm, mà càng lúc càng dữ dội, buộc người bệnh phải đến cơ sở y tế để kiểm tra.
Ở một số trường hợp, vị trí đau có thể khác nhau tùy theo cấu trúc giải phẫu của ruột thừa. Nếu ruột thừa nằm ở vị trí sau manh tràng, người bệnh có thể cảm thấy đau ở vùng thắt lưng; còn khi ruột thừa nằm thấp, cơn đau có thể lan xuống vùng hạ vị hoặc quanh xương chậu. Chính vì sự đa dạng này mà người bệnh rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác như viêm đường tiết niệu, rối loạn tiêu hóa hay bệnh phụ khoa.
1.2. Sốt – biểu hiện phản ánh tình trạng viêm đang tiến triển
Cơn sốt là biểu hiện của đau ruột thừa thường đi kèm, cho thấy cơ thể đang phản ứng lại với tình trạng viêm. Người bệnh có thể bắt đầu với cơn sốt nhẹ, thường dưới 38°C, kèm theo cảm giác mệt mỏi, ớn lạnh. Tuy nhiên, khi viêm tiến triển nặng, mức độ sốt tăng dần lên 38,5°C hoặc cao hơn, kèm theo nhịp tim nhanh và đau bụng dữ dội.
Sốt cao là dấu hiệu cảnh báo biến chứng, cho thấy vi khuẩn đã bắt đầu lan rộng ra ổ bụng hoặc thậm chí vào máu, gây nguy cơ viêm phúc mạc và nhiễm trùng huyết. Ở giai đoạn này, người bệnh thường đau bụng dữ dội, không thể đi lại, bụng cứng như gỗ và có thể buồn nôn hoặc nôn mửa liên tục. Nếu không được phẫu thuật kịp thời, tình trạng này có thể đe dọa đến tính mạng.
Do đó, bất kỳ trường hợp nào có sốt kèm đau bụng vùng hố chậu phải cần được thăm khám ngay. Sự kết hợp giữa cơn đau khu trú và sốt là dấu hiệu điển hình giúp bác sĩ định hướng chẩn đoán viêm ruột thừa cấp tính.
1.3. Rối loạn tiêu hóa – triệu chứng dễ bỏ qua nhưng quan trọng
Một trong những biểu hiện của đau ruột thừa thường bị người bệnh xem nhẹ là rối loạn tiêu hóa. Người mắc bệnh thường cảm thấy chán ăn rõ rệt, buồn nôn, thậm chí nôn mửa. Trên thực tế, triệu chứng chán ăn gần như xuất hiện ở hầu hết các ca viêm ruột thừa, và đây cũng là một trong những dấu hiệu mà bác sĩ luôn quan tâm khi khai thác bệnh sử. Nếu người bệnh vẫn ăn uống bình thường hoặc cảm thấy ngon miệng, khả năng mắc viêm ruột thừa sẽ giảm đáng kể.
Ngoài ra, một số người bệnh có thể gặp tình trạng tiêu chảy nhẹ, táo bón hoặc đầy bụng khó tiêu. Những triệu chứng này dễ khiến bệnh nhân chủ quan, nhầm với rối loạn tiêu hóa do ăn uống. Tuy nhiên, nếu chúng xuất hiện đồng thời với đau bụng khu trú và sốt nhẹ, người bệnh cần cảnh giác vì có thể đó là dấu hiệu sớm của viêm ruột thừa.
Trình tự xuất hiện của các triệu chứng thường theo thứ tự: chán ăn, đau bụng, buồn nôn hoặc nôn. Nếu nôn xảy ra trước khi đau bụng, bác sĩ sẽ cần loại trừ các nguyên nhân khác như viêm dạ dày ruột hay ngộ độc thực phẩm.
2. Chẩn đoán viêm ruột thừa – xác định chính xác nguyên nhân cơn đau
Do các triệu chứng của viêm ruột thừa khá giống với nhiều bệnh lý tiêu hóa khác, nên quá trình chẩn đoán có thể diễn ra rất đơn giản ở một số trường hợp nhưng cũng có thể trở nên phức tạp ở những ca khác. Không có dấu hiệu lâm sàng hay xét nghiệm nào có thể khẳng định tuyệt đối bệnh lý này, vì vậy bác sĩ thường phải phối hợp nhiều phương pháp để đưa ra kết luận chính xác.
2.1. Thăm khám lâm sàng
Khi nghi ngờ viêm ruột thừa, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng để xác định vị trí và mức độ đau. Một trong những nghiệm pháp phổ biến là ấn nhẹ rồi buông nhanh vùng bụng dưới bên phải, nếu người bệnh cảm thấy đau nhói, điều đó cho thấy phúc mạc có thể đã bị kích thích. Ngoài ra, người bệnh có thể có phản ứng gồng bụng hoặc tránh né khi bị chạm vào vùng đau.
Với nữ giới trong độ tuổi sinh sản, bác sĩ có thể chỉ định khám phụ khoa để loại trừ khả năng đau bụng do viêm buồng trứng, u nang hoặc các bệnh lý vùng chậu khác. Trong một số trường hợp, kiểm tra trực tràng cũng được thực hiện nếu nghi ngờ ruột thừa nằm thấp hoặc sau manh tràng.
2.2. Xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh
Bên cạnh thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm hỗ trợ để xác định mức độ viêm. Xét nghiệm máu thường cho thấy số lượng bạch cầu tăng cao – phản ánh phản ứng viêm cấp trong cơ thể. Xét nghiệm nước tiểu giúp loại trừ các nguyên nhân gây đau khác như sỏi niệu quản hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.
Các kỹ thuật hình ảnh như siêu âm ổ bụng, chụp CT scan hoặc MRI có giá trị cao trong việc quan sát cấu trúc ruột thừa, phát hiện dấu hiệu viêm, tụ dịch, áp xe hoặc vỡ ruột thừa. Việc chẩn đoán chính xác giúp bác sĩ quyết định phương pháp điều trị phù hợp, tránh bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm với các bệnh lý ổ bụng khác.
3. Điều trị và lưu ý khi xuất hiện biểu hiện của đau ruột thừa
Khi được chẩn đoán viêm ruột thừa cấp, phương pháp điều trị chủ yếu là phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa bị viêm. Phẫu thuật có thể được thực hiện bằng mổ hở hoặc mổ nội soi, tùy thuộc vào mức độ viêm và tình trạng sức khỏe người bệnh. Việc can thiệp bằng phẫu thuật nội soi giúp người bệnh hồi phục nhanh, giảm nguy cơ biến chứng và rút ngắn thời gian nằm viện.
Trong trường hợp ruột thừa bị vỡ hoặc viêm phúc mạc, bác sĩ sẽ phải làm sạch ổ bụng, dẫn lưu dịch mủ và sử dụng kháng sinh liều cao để kiểm soát nhiễm trùng. Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn chăm sóc, chế độ dinh dưỡng và theo dõi vết mổ để phòng ngừa biến chứng sau mổ.
Viêm ruột thừa là bệnh lý cấp tính, có thể gây nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm biểu hiện của đau ruột thừa như đau bụng khu trú, sốt và rối loạn tiêu hóa là chìa khóa để phát hiện bệnh sớm và điều trị hiệu quả. Khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế có chuyên khoa ngoại tiêu hóa để được thăm khám và can thiệp kịp thời, tránh biến chứng đáng tiếc.
