Nguyên nhân rối loạn tiền đình trung ương
Nguyên nhân rối loạn tiền đình trung ương thường liên quan đến tổn thương hoặc bất thường trong não bộ và hệ thần kinh trung ương, bao gồm đột quỵ, u não, viêm não hoặc các bệnh lý mạch máu não. Nhận biết chính xác nguyên nhân sẽ giúp người bệnh can thiệp sớm và giảm nguy cơ các biến chứng nguy hiểm như té ngã, mất thăng bằng nghiêm trọng.
1. Rối loạn tiền đình trung ương là gì?
Rối loạn tiền đình trung ương là tình trạng hệ thống tiền đình bị tổn thương ở não bộ hoặc thân não/ tiểu não, tức là phần trung ương chịu trách nhiệm xử lý thông tin cân bằng và định hướng không gian. Khác với rối loạn tiền đình ngoại biên, vốn xuất phát từ tai trong hoặc dây thần kinh tiền đình, dạng trung ương thường ít gặp hơn nhưng nguy hiểm hơn vì ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng thần kinh cao cấp của cơ thể.
Theo Thạc sĩ, Bác sĩ Nội Nguyễn Thị Thanh Nhàn – Chuyên khoa Nội thần kinh – Hệ thống Y tế Thu Cúc TCI, biểu hiện thường gặp của rối loạn tiền đình trung ương bao gồm cảm giác bồng bềnh, mất thăng bằng nặng, rung nhãn cầu theo chiều dọc, khó nói, nuốt khó hoặc yếu liệt một nửa cơ thể. Một số người còn gặp giảm thị lực, nhìn đôi, tim đập nhanh hoặc ù tai.
Rối loạn tiền đình trung ương có nhiều dạng và biểu hiện khác nhau. Ví dụ, đột quỵ vùng tuần hoàn sau thường xuất hiện đột ngột, không cảnh báo, trong khi chứng đau nửa đầu tiền đình đôi khi đi kèm hào quang thị giác – các đường kẻ, vật thể trôi nổi hoặc tia sáng xuất hiện trước cơn đau và chóng mặt. Tuy nhiên, cơn đau nửa đầu tiền đình cũng có thể xảy ra mà không có dấu hiệu cảnh báo.
Để chẩn đoán chính xác rối loạn tiền đình trung ương, Tiến sĩ David Newman-Toker và Tiến sĩ Jonathan Edlow đã đề xuất phương pháp TiTrATE, dựa trên ba yếu tố: Thời điểm xuất hiện triệu chứng, các yếu tố kích hoạt và khám mắt tại giường có mục tiêu. Phương pháp này giúp phân loại rối loạn tiền đình ngoại biên và trung ương một cách chính xác, khoa học, từ đó xác định hướng điều trị phù hợp.
2. Các nguyên nhân rối loạn tiền đình trung ương là gì?
Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Nhàn cho biết, nguyên nhân rối loạn tiền đình trung ương có thể là do: Đột quỵ ảnh hưởng đến tuần hoàn não, dị dạng mạch máu làm máu không lưu thông bình thường, u não chèn ép các vùng điều khiển thăng bằng, hoặc chứng đau nửa đầu tiền đình (migraine) gây rối loạn tạm thời các tín hiệu tiền đình. Khi những vùng này bị tổn thương hoặc hoạt động bất thường, cơ thể sẽ mất khả năng duy trì thăng bằng, dẫn đến chóng mặt, choáng váng hoặc mất ổn định khi đi lại.
Các nguyên nhân này thường tiến triển âm thầm hoặc bộc phát đột ngột, tùy mức độ tổn thương và vị trí ảnh hưởng trong hệ thần kinh trung ương. Để tìm ra nguyên nhân rối loạn tiền đình trung ương một cách chính xác, bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc thăm khám trực tiếp. Người bệnh có thể được kiểm tra khả năng giữ thăng bằng, quan sát mắt xem có rung giật bất thường hay không và đánh giá các dấu hiệu liên quan đến hệ thần kinh.
Sau đó, các xét nghiệm cơ bản như xét nghiệm máu, đo thính lực hoặc kiểm tra tim mạch sẽ được thực hiện nhằm loại trừ những rối loạn toàn thân có thể gây chóng mặt. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định chụp MRI hoặc CT não để phát hiện tổn thương như u, viêm, đột quỵ hay bất thường cấu trúc.
Nếu vẫn nghi ngờ vấn đề xuất phát từ hệ thần kinh trung ương, người bệnh có thể được làm thêm điện não đồ hoặc điện tim để đánh giá hoạt động điện học của não và tim một cách chi tiết hơn.
Tóm lại, các nguyên nhân rối loạn tiền đình trung ương thường liên quan trực tiếp đến các tổn thương tại não, vì vậy việc nhận diện sớm và thăm khám kịp thời là rất quan trọng. Khi hiểu rõ cơ chế gây bệnh, bạn sẽ chủ động hơn trong phòng ngừa, theo dõi triệu chứng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Nguồn tài liệu tham khảo: Vestibular, Professional Hearing Kc
