Nguyên nhân gây mất ngủ thường xuyên và cách điều trị

Ngày cập nhật: 23/09/2025

Chia sẻ:

Mất ngủ thường xuyên là một tình trạng phổ biến nhưng có thể gây ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh, vì vậy không thể xem nhẹ. Khi giấc ngủ bị gián đoạn hoặc khó đi vào giấc ngủ kéo dài, chất lượng cuộc sống bị suy giảm nghiêm trọng, công việc và học tập kém hiệu quả. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn về nguyên nhân gây mất ngủ thường xuyên, các dấu hiệu nhận biết, tác hại và cách điều trị phù hợp để cải thiện giấc ngủ, nâng cao sức khỏe.

1. Nguyên nhân gây mất ngủ thường xuyên

Mất ngủ thường xuyên có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân phức tạp, chủ yếu liên quan đến thói quen sinh hoạt, bệnh lý hoặc các vấn đề tâm lý.

1.1 Các vấn đề tâm lý và rối loạn sức khỏe tâm thần

Yếu tố tâm lý thường chiếm vị trí hàng đầu trong nguyên nhân gây mất ngủ. Áp lực công việc, học tập, khó khăn trong cuộc sống như mất người thân hoặc mâu thuẫn gia đình dễ khiến người bệnh căng thẳng, lo âu kéo dài. Căng thẳng và rối loạn lo âu làm cho tâm trí hoạt động không ngừng, dẫn đến bồn chồn khó ngủ và mất ngủ trầm trọng vào ban đêm. Trầm cảm cũng là nguyên nhân phổ biến liên quan đến chứng mất ngủ thường xuyên, khi người bệnh không chỉ khó ngủ mà còn cảm thấy mệt mỏi, chán nản về tinh thần.

Nguyên nhân gây mất ngủ thường xuyên — Rối loạn tâm lý và căng thẳng có thể gây mất ngủ kéo dài.

1.2 Thói quen ngủ chưa phù hợp

Thói quen ngủ không khoa học không chỉ là nguyên nhân phổ biến mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng mất ngủ. Đi ngủ muộn, ngủ trưa quá nhiều hoặc ngủ quá ít đều gây rối loạn giờ ngủ, làm cơ thể không quen với lịch trình giấc ngủ ổn định. Thói quen sử dụng thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính bảng trước khi ngủ khiến não bộ bị kích thích, ức chế sản xuất melatonin – hormone giúp cơ thể cảm thấy buồn ngủ tự nhiên. Môi trường ngủ không thoải mái như phòng ngủ có ánh sáng quá mạnh, tiếng ồn lớn hoặc nhiệt độ không phù hợp cũng ảnh hưởng xấu đến chất lượng giấc ngủ.

1.3 Bệnh lý tiềm ẩn liên quan đến giấc ngủ

Mất ngủ thường xuyên không chỉ là biểu hiện của các thói quen xấu mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng khác. Một số bệnh gây đau đớn hoặc khó chịu kéo dài khiến người bệnh trằn trọc khó ngủ như viêm khớp, bệnh tim mạch, hoặc các bệnh về tuyến giáp như cường giáp làm tăng nhịp tim và cảm giác bồn chồn khó ngủ.

Rối loạn giờ ngủ cũng là nguyên nhân khiến người bệnh mất ngủ thường xuyên, khi chu kỳ sinh học bị lệch lạc so với lịch sinh hoạt bình thường. Đặc biệt, các bệnh rối loạn giấc ngủ như bệnh ngủ rũ hay bệnh ngưng thở khi ngủ là những vấn đề thường gặp. Bệnh ngủ rũ khiến người bệnh không kiểm soát được giấc ngủ, dẫn đến hiện tượng ngủ bất chợt dù đang làm việc, gây nguy hiểm trong sinh hoạt hàng ngày.

1.4 Ảnh hưởng của môi trường và lối sống

Môi trường sống và những thói quen sinh hoạt hàng ngày cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì một giấc ngủ chất lượng. Ăn quá no vào buổi tối hoặc uống cà phê, trà, rượu bia gần giờ đi ngủ sẽ làm cho hệ tiêu hóa và thần kinh bị kích thích, khó có thể yên tâm đi vào giấc ngủ. Ngoài ra, việc thức khuya, làm việc ca đêm hoặc thay đổi múi giờ khi đi công tác dài ngày cũng dẫn đến rối loạn nhịp sinh học, gây mất ngủ kéo dài.

2. Dấu hiệu nhận biết mất ngủ thường xuyên

Để xử trí tình trạng mất ngủ, người bệnh cần phát hiện và nhận biết các dấu hiệu để có biện pháp khắc phục kịp thời.

2.1 Các triệu chứng của mất ngủ thường xuyên

Người bị mất ngủ thường xuyên thường cảm thấy khó khăn khi đi vào giấc ngủ, ngay cả khi đã mệt mỏi. Giấc ngủ thường không sâu, dễ bị tỉnh giấc nhiều lần trong đêm và khó ngủ lại sau đó. Một số người thức giấc quá sớm rồi không thể ngủ lại, dẫn đến cảm giác mệt mỏi, uể oải và thiếu tỉnh táo vào ban ngày. Ngoài ra, triệu chứng bồn chồn khó ngủ kéo dài cũng phổ biến, khiến người bệnh cảm thấy lo lắng và căng thẳng hơn.

Biểu hiện của mất ngủ thường xuyên — Người bị mất ngủ thường xuyên thường cảm thấy khó khăn khi đi vào giấc ngủ, ngay cả khi đã mệt mỏi.

2.2 Tác hại của mất ngủ thường xuyên và các bệnh liên quan

Mất ngủ trầm trọng nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần và thể chất. Giấc ngủ kém có thể làm suy giảm trí nhớ, khả năng học tập và tập trung. Theo các nghiên cứu, thiếu ngủ kéo dài làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch, và làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ nhiễm bệnh hơn.

Những người bị bệnh rối loạn giấc ngủ như bệnh ngủ rũ còn đối mặt với nguy cơ an toàn vì giấc ngủ xuất hiện bất ngờ trong sinh hoạt hằng ngày. Nếu không được kiểm soát tốt bằng cách trị bệnh mất ngủ và các biện pháp y tế, bệnh có thể dẫn tới những tai nạn nghiêm trọng.

3. Cách phòng tránh và điều trị mất ngủ kéo dài

Mất ngủ thường xuyên hoàn toàn có thể được cải thiện nếu người bệnh thay đổi thói quen sinh hoạt, áp dụng các biện pháp điều trị đúng cách và khám chữa y tế chuyên khoa khi cần.

3.1 Thay đổi thói quen sinh hoạt

Để phòng tránh mất ngủ, nên hình thành lịch đi ngủ và thức dậy cố định mỗi ngày, ngay cả vào ngày nghỉ. Tránh dùng các thiết bị điện tử ít nhất 1 giờ trước khi ngủ, thay vào đó có thể nghe nhạc nhẹ, đọc sách để thư giãn. Điều chỉnh môi trường phòng ngủ yên tĩnh, mát mẻ, bóng tối giúp tạo điều kiện tốt nhất cho giấc ngủ. Hạn chế uống cà phê, rượu bia và ăn no vào buổi tối. Tập luyện thể dục nhẹ nhàng như yoga, thiền giúp giảm áp lực và hỗ trợ giấc ngủ sâu hơn.

3.2 Sử dụng thuốc khi cần thiết

Thuốc điều trị mất ngủ thường được chỉ định trong trường hợp mất ngủ nặng, mất ngủ mạn tính hoặc khi có các bệnh lý rối loạn giấc ngủ như bệnh ngủ rũ. Thuốc chống ngủ rũ có thể giúp kiểm soát hiện tượng ngủ bất chợt, tuy nhiên việc sử dụng phải được bác sĩ theo dõi để tránh lạm dụng gây lệ thuộc thuốc, tác dụng phụ không mong muốn.

Mất ngủ kéo dài khi nào nên khám bác sĩ? — Nếu tình trạng mất ngủ kéo dài trên 3 tuần, không cải thiện dù đã thay đổi lối sống và sử dụng các biện pháp tự chăm sóc, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác.

4. Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Nếu tình trạng mất ngủ kéo dài trên 3 tuần, không cải thiện dù đã thay đổi lối sống và sử dụng các biện pháp tự chăm sóc, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác. Đặc biệt nếu có triệu chứng nghi ngờ mắc các bệnh rối loạn giấc ngủ hoặc các bệnh lý nền, việc khám sớm giúp phát hiện và điều trị kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.

Mất ngủ thường xuyên là vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, cần được quan tâm đúng mức. Hiểu và nhận biết các nguyên nhân, dấu hiệu cũng như tác hại của mất ngủ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc điều chỉnh thói quen và tìm kiếm cách trị bệnh mất ngủ phù hợp. Việc kết hợp thay đổi lối sống, liệu pháp hành vi nhận thức và sử dụng thuốc đúng hướng dẫn sẽ giúp cải thiện giấc ngủ, nâng cao chất lượng cuộc sống.