Cảnh báo 9 triệu chứng của đột quỵ
Đột quỵ là tình trạng cấp cứu y khoa nguy hiểm, xảy ra khi nguồn máu cung cấp cho não bị gián đoạn. Việc nhận biết sớm những dấu hiệu cảnh báo là yếu tố then chốt để cứu sống người bệnh và giảm thiểu di chứng. Có ít nhất 9 triệu chứng của đột quỵ thường gặp mà ai cũng cần ghi nhớ để kịp thời xử trí trong tình huống khẩn cấp.
1. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến đột quỵ não
1.1. Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng đột quỵ não
Đột quỵ não xảy ra chủ yếu do sự gián đoạn dòng máu lên não. Một số nguyên nhân gồm:
Cục máu đông
Cục máu đông hình thành và di chuyển đến não, làm tắc nghẽn động mạch, gây thiếu máu và oxy não. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến đột quỵ thiếu máu cục bộ.
Xơ vữa động mạch
Tình trạng tích tụ mỡ máu và cholesterol trên thành mạch tạo thành mảng xơ vữa, dần dần thu hẹp lòng mạch. Khi mảng bám vỡ ra, nó có thể gây tắc nghẽn lưu thông máu và làm khởi phát cơn đột quỵ.
Tăng huyết áp kéo dài
Huyết áp cao khiến thành mạch phải chịu áp lực lớn, lâu ngày có thể dẫn đến rạn nứt hoặc vỡ mạch máu trong não. Đây là nguyên nhân chủ yếu của đột quỵ xuất huyết.
1.2. Các yếu tố nguy cơ
Ngoài nguyên nhân trực tiếp, nhiều yếu tố nguy cơ có thể thúc đẩy hoặc làm tăng khả năng xuất hiện đột quỵ, bao gồm:
– Tuổi tác: Người trên 55 tuổi có nguy cơ cao hơn so với người trẻ.
– Giới tính: Nam giới có khả năng bị đột quỵ cao hơn nữ giới khoảng 1,25 lần.
– Tiền sử gia đình: Người có thân nhân từng bị đột quỵ dễ mắc bệnh hơn.
– Bệnh lý nền: Tim mạch, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp, tiểu đường…đều là yếu tố nguy cơ quan trọng.
– Thừa cân, béo phì và ít vận động: Lối sống ít hoạt động thể chất góp phần làm tăng nguy cơ.
– Hút thuốc lá: Làm gấp đôi nguy cơ đột quỵ do gây tổn thương mạch máu và thúc đẩy hình thành cục máu đông.
– Thói quen sinh hoạt kém lành mạnh: Thức khuya, ngủ không đúng giờ hoặc thường xuyên tắm khuya có thể làm tăng áp lực lên hệ tim mạch, gián tiếp gây nguy cơ đột quỵ.
2. Nhận biết về 9 triệu chứng của đột quỵ
Thông thường, đột quỵ diễn ra rất nhanh và mang tính cấp tính. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, người bệnh có thể gặp những dấu hiệu cảnh báo từ sớm – thậm chí trước vài ngày đến một tuần. Những biểu hiện này thường liên quan đến cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) hoặc tình trạng rò rỉ, tổn thương nhẹ ở mạch máu não. Việc nhận biết kịp thời sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ đột quỵ thực sự.
2.1. Tê hoặc yếu nửa người – triệu chứng của đột quỵ
Hiện tượng tê bì, yếu ở tay hoặc chân một bên cơ thể là tín hiệu phổ biến cảnh báo đột quỵ. Tình trạng này xảy ra khi vùng não phụ trách vận động không nhận đủ oxy và máu. Người bệnh có thể thấy khó cử động, mất sức hoặc cảm giác như bị “chuột rút” bất thường. Đây là dấu hiệu quan trọng cần đi khám ngay để loại trừ nguy cơ bệnh lý mạch máu não.
2.2. Giảm thị lực, hoa mắt – triệu chứng của đột quỵ
Đột ngột nhìn mờ, hoa mắt, mất một phần hoặc toàn bộ tầm nhìn ở một bên mắt có thể là dấu hiệu đột quỵ trong giai đoạn sớm. Nguyên nhân là lưu lượng máu đến vùng thị giác của não bị hạn chế. Nếu tình trạng này xuất hiện và tái diễn, người bệnh cần được kiểm tra thần kinh – mắt kịp thời.
2.3. Chóng mặt, mất thăng bằng
Khi não bộ thiếu máu, khả năng kiểm soát thăng bằng bị rối loạn. Người bệnh dễ bị loạng choạng, khó đứng vững, thậm chí cảm thấy quay cuồng. Đây là triệu chứng thường gặp trong thiếu máu não thoáng qua, cũng là một yếu tố cảnh báo sớm của đột quỵ.
2.4. Đau đầu dữ dội
Không phải cơn đau đầu nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu đau đầu xuất hiện đột ngột, dữ dội, kéo dài và không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường thì cần cảnh giác. Cơn đau này có thể đi kèm tê tay chân, nói khó, méo miệng hoặc rối loạn ý thức – những biểu hiện đặc trưng của đột quỵ.
2.5. Rối loạn ngôn ngữ
Khi khu vực não kiểm soát ngôn ngữ bị ảnh hưởng, người bệnh có thể:
– Nói lắp, phát âm khó khăn.
– Quên từ, khó diễn đạt ý muốn.
Tình trạng này thường gặp trong TIA, phản ánh sự suy giảm tạm thời lưu lượng máu lên não. Đây là dấu hiệu cần được xử trí y tế ngay lập tức.
2.6. Suy giảm trí nhớ ngắn hạn
Đột nhiên quên tên người quen, quên địa điểm hoặc nhầm lẫn về thời gian, không gian là biểu hiện của rối loạn trí nhớ ngắn hạn. Sự gián đoạn cung cấp máu đến não bộ có thể gây ra những “khoảng trống” tạm thời trong trí nhớ – một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm đột quỵ ở người cao tuổi.
2.7. Thay đổi cảm xúc
Người bệnh trở nên cáu gắt, dễ buồn bực, lo âu hoặc có dấu hiệu trầm cảm không rõ nguyên nhân. Đây có thể là phản ứng của não bộ khi các vùng kiểm soát cảm xúc bị ảnh hưởng do lưu lượng máu giảm.
2.8. Khó phối hợp vận động
Khó khăn trong việc thực hiện những động tác đơn giản như cài cúc áo, viết chữ, hoặc phối hợp tay chân có thể là dấu hiệu thần kinh bị suy giảm. Đi kèm với đó, người bệnh dễ mệt mỏi, thiếu năng lượng, buồn ngủ liên tục và giảm khả năng tập trung.
2.9. Co giật
Mặc dù ít gặp, co giật cũng có thể xảy ra do sự rối loạn điện não tạm thời khi não không được cung cấp đủ oxy. Đây là một dạng phản ứng thần kinh ngắn hạn, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến đột quỵ nếu không được theo dõi.
Việc nhận biết và xử trí sớm các dấu hiệu đột quỵ trước 1 tuần có ý nghĩa quan trọng trong phòng ngừa biến chứng nặng nề. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào kể trên, người bệnh cần đi khám chuyên khoa thần kinh ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Trên đây là 9 triệu chứng của đột quỵ nhằm cảnh báo sớm cho nhiều người. Khi thấy bản thân hoặc người xung quanh có biểu hiện bất thường như méo miệng, yếu liệt tay chân, nói khó, rối loạn thị giác hay đau đầu dữ dội, hãy nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất. Đột quỵ nếu được cấp cứu trong “giờ vàng” sẽ tăng cơ hội hồi phục và hạn chế tối đa di chứng để lại. Chủ động trang bị kiến thức về các dấu hiệu của đột quỵ chính là cách bảo vệ sức khỏe cho chính mình và người thân.
