Cách phòng bệnh động kinh hiệu quả và điều trị khi cần
Động kinh không chỉ gây ra những cơn co giật đột ngột, mất ý thức mà còn tiềm ẩn nguy cơ tai nạn khi người bệnh đang làm việc, học tập hoặc tham gia giao thông. Chính vì vậy, việc trang bị kiến thức để phòng bệnh động kinh từ sớm, đồng thời nắm được các phương pháp điều trị cần thiết khi bệnh xảy ra sẽ giúp hạn chế biến chứng và bảo vệ an toàn cho người bệnh. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin toàn diện về nguyên nhân, cách phòng ngừa cũng như định hướng điều trị động kinh hiệu quả.
1. Tổng quan về bệnh động kinh
1.1. Định nghĩa và đặc điểm
Động kinh là một rối loạn thần kinh đặc trưng bởi sự xuất hiện lặp đi lặp lại của các cơn co giật do hoạt động điện bất thường trong não bộ. Bệnh có thể khởi phát ở bất kỳ lứa tuổi nào, nhưng phổ biến nhất là ở trẻ em và người cao tuổi. Các cơn động kinh thường xảy ra đột ngột, có thể kéo dài từ vài giây đến vài phút, gây mất ý thức, thay đổi hành vi, rối loạn vận động và thậm chí nguy hiểm tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.
1.2. Nguyên nhân thường gặp
Nguyên nhân dẫn đến động kinh rất đa dạng. Một số trường hợp xuất phát từ di truyền, trong khi nhiều người khác mắc bệnh do tổn thương não bộ sau chấn thương, viêm màng não, đột quỵ hoặc khối u não. Ngoài ra, yếu tố lối sống như lạm dụng rượu bia, thiếu ngủ kéo dài, căng thẳng thần kinh cũng có thể làm tăng nguy cơ khởi phát cơn động kinh ở những người có nền tảng dễ mắc bệnh.
1.3. Hậu quả nếu bệnh động kinh không được điều trị
Động kinh không chỉ gây tổn hại đến thể chất mà còn ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý. Người bệnh dễ rơi vào tình trạng lo âu, tự ti, bị kỳ thị xã hội và hạn chế cơ hội học tập, nghề nghiệp. Đặc biệt, nếu không được phòng bệnh động kinh hoặc điều trị đúng cách, cơn co giật có thể xảy ra bất ngờ dẫn đến ngạt thở, chấn thương sọ não hoặc tử vong.
2. Cách phòng bệnh động kinh hiệu quả
2.1. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ giúp phòng bệnh động kinh
Phòng bệnh động kinh trước hết cần tập trung vào việc giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Việc bảo vệ não bộ bằng cách đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông, hạn chế tai nạn lao động và tránh lạm dụng rượu bia là những bước quan trọng. Đối với phụ nữ mang thai, chăm sóc sức khỏe thai kỳ, tiêm phòng rubella và tránh các tác nhân gây hại cho thai nhi cũng góp phần ngăn ngừa trẻ sinh ra mắc động kinh.
2.2. Duy trì lối sống lành mạnh
Một trong những phương pháp phòng bệnh động kinh được khuyến nghị là xây dựng lối sống khoa học. Người có nguy cơ cao nên duy trì giấc ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi ngày, tránh căng thẳng kéo dài và tập luyện thể dục thường xuyên. Chế độ dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt là việc hạn chế chất kích thích, tăng cường rau xanh, trái cây và thực phẩm giàu omega-3 để hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh.
2.3. Phòng bệnh động kinh bằng cách theo dõi sức khỏe định kỳ
Khám sức khỏe định kỳ và thực hiện các xét nghiệm cần thiết giúp phát hiện sớm những bất thường trong não bộ. Đối với những người từng có chấn thương sọ não, viêm não hoặc đột quỵ, việc kiểm tra thần kinh định kỳ là yếu tố then chốt để phòng bệnh động kinh và có kế hoạch can thiệp kịp thời.
3. Nhận biết và xử trí khi xảy ra cơn động kinh
3.1. Dấu hiệu điển hình
Người mắc động kinh có thể trải qua các triệu chứng báo trước như đau đầu, thay đổi cảm xúc hoặc cảm giác lạ trong cơ thể. Khi cơn co giật xuất hiện, bệnh nhân thường mất ý thức, toàn thân cứng lại rồi co giật liên tục. Một số trường hợp chỉ có biểu hiện nhìn chằm chằm, ngừng nói chuyện hoặc cử động bất thường ở một bộ phận cơ thể.
3.2. Xử trí tại chỗ
Khi chứng kiến một cơn động kinh, việc sơ cứu đúng cách đóng vai trò quan trọng để bảo vệ tính mạng cho người bệnh. Cần đặt bệnh nhân nằm nghiêng để tránh sặc, nới lỏng quần áo và không cố gắng ghì giữ hoặc đặt vật cứng vào miệng. Sau khi cơn co giật qua đi, bệnh nhân cần được nghỉ ngơi và theo dõi để kịp thời, đưa đến cơ sở y tế nếu cơn kéo dài bất thường.
4. Phương pháp điều trị động kinh hiện nay
4.1. Điều trị bằng thuốc
Thuốc chống động kinh là lựa chọn trong nhiều trường hợp để kiểm soát bệnh. Tùy thuộc vào loại cơn và tình trạng sức khỏe, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp như valproate, carbamazepine hay levetiracetam. Việc tuân thủ điều trị đều đặn, không tự ý bỏ thuốc hoặc thay đổi liều là nguyên tắc quan trọng giúp hạn chế tái phát.
4.2. Điều trị ngoại khoa
Trong trường hợp thuốc không mang lại hiệu quả, phẫu thuật cắt bỏ vùng não sinh ra cơn động kinh có thể được chỉ định. Ngoài ra, các phương pháp kích thích dây thần kinh phế vị hoặc kích thích não sâu cũng được nghiên cứu và áp dụng nhằm giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của cơn động kinh.
4.3. Liệu pháp hỗ trợ
Bên cạnh điều trị y khoa, nhiều liệu pháp hỗ trợ như chế độ ăn ketogenic, trị liệu tâm lý và tập luyện phục hồi chức năng được chứng minh có lợi trong kiểm soát động kinh. Các phương pháp này không thay thế thuốc nhưng có thể kết hợp để cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.
5. Lời khuyên trong chăm sóc và phòng bệnh
5.1. Tư vấn cho bệnh nhân và gia đình
Để phòng bệnh động kinh hiệu quả, việc giáo dục và tư vấn cho bệnh nhân cùng gia đình là cần thiết. Họ cần hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách ứng phó với cơn co giật để giảm nguy cơ tai nạn. Người bệnh cũng nên được khuyến khích chia sẻ tình trạng sức khỏe với thầy cô, đồng nghiệp để nhận được hỗ trợ khi cần.
5.2. Vai trò của cộng đồng
Sự kỳ thị xã hội là một trong những rào cản lớn đối với người bị động kinh. Do đó, nâng cao nhận thức cộng đồng, xây dựng môi trường học tập và làm việc an toàn sẽ giúp người bệnh hòa nhập và sống lành mạnh hơn. Đây cũng là cách gián tiếp hỗ trợ phòng bệnh động kinh khi giảm thiểu căng thẳng tâm lý – một yếu tố gây khởi phát cơn động kinh.
Động kinh là căn bệnh thần kinh mạn tính có thể kiểm soát nếu được phòng ngừa và điều trị kịp thời. Phòng bệnh động kinh cần bắt đầu từ việc duy trì lối sống khoa học, tránh các yếu tố nguy cơ và khám sức khỏe định kỳ. Khi bệnh xảy ra, tuân thủ phác đồ điều trị cùng với sự hỗ trợ của gia đình, cộng đồng sẽ giúp người bệnh giảm tần suất co giật, nâng cao chất lượng cuộc sống.
