Ợ chua do trào ngược dạ dày là một triệu chứng phổ biến, gây khó chịu cho nhiều người. Khi acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể gây ra cảm giác nóng rát và vị chua khó chịu. Bài viết này sẽ giải thích rõ cơ chế hình thành, nguyên nhân, cách nhận biết và điều trị ợ chua do trào ngược dạ dày, giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này và tìm ra giải pháp hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Ợ chua trào ngược dạ dày: Cơ chế hình thành
Ợ chua là hiện tượng phổ biến ở những người bị trào ngược dạ dày, xảy ra khi acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Cơ chế hình thành của ợ chua liên quan đến sự suy yếu hoặc rối loạn chức năng của cơ thắt thực quản dưới (LES). Bình thường, LES hoạt động như một “van” đóng mở để ngăn dịch vị dạ dày trào ngược. Tuy nhiên, khi cơ này bị yếu hoặc giãn bất thường, acid sẽ dễ dàng tràn vào thực quản, gây kích ứng niêm mạc và tạo cảm giác nóng rát kèm vị chua.
Dịch vị dạ dày chứa acid hydrochloric (HCl), giúp tiêu hóa thức ăn nhưng cũng có thể gây tổn thương nếu trào ngược lên thực quản. Khi tiếp xúc với acid, niêm mạc thực quản không có lớp bảo vệ như dạ dày, dễ bị tổn thương, dẫn đến viêm nhiễm và tạo ra cảm giác khó chịu như ợ chua. Quá trình này không chỉ ảnh hưởng đến thực quản mà còn gây ra nhiều triệu chứng khác như ho, đau họng hoặc thậm chí khó thở.
Ợ chua là hiện tượng phổ biến ở những người bị trào ngược dạ dày, xảy ra khi acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản.
2. Nguyên nhân ợ chua gây ra bởi trào ngược dạ dày
Có nhiều yếu tố gây ra tình trạng ợ chua do trào ngược, bao gồm:
2.1. Thói quen ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh
– Ăn quá no: Khi dạ dày bị “quá tải”, áp lực tăng lên sẽ đẩy dịch vị trào ngược lên thực quản.
– Sử dụng thực phẩm kích thích: Đồ ăn cay, chua, chiên rán, hoặc đồ uống có cồn, caffein là nguyên nhân làm tăng tiết acid dạ dày.
– Ăn muộn trước khi ngủ: Khi nằm xuống ngay sau khi ăn, acid dễ trào ngược lên thực quản.
2.2. Căng thẳng, stress kéo dài
Stress có thể làm giảm khả năng co bóp của dạ dày và gây rối loạn chức năng của LES, khiến tình trạng trào ngược trở nên nghiêm trọng hơn.
2.3. Yếu tố sinh lý và bệnh lý
– Thừa cân, béo phì: Áp lực lớn từ mỡ bụng đè lên dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Thoát vị hoành: Khi một phần dạ dày trượt lên lồng ngực, áp lực trên LES giảm, khiến acid dễ trào ngược.
– Viêm loét dạ dày – tá tràng: Tình trạng này gây mất cân bằng acid trong dạ dày, làm tăng nguy cơ ợ chua.
3. Đặc điểm nhận biết ợ chua trào ngược dạ dày
Ợ chua do trào ngược thường có những đặc điểm rõ ràng, giúp người bệnh dễ dàng nhận biết:
3.1. Các triệu chứng đặc trưng
– Cảm giác nóng rát: Xuất hiện ở vùng ngực, lan dần lên cổ họng, đặc biệt sau bữa ăn hoặc khi nằm.
– Vị chua trong miệng: Acid trào ngược tạo cảm giác chua, đắng ở lưỡi hoặc cổ họng.
– Buồn nôn và khó nuốt: Người bệnh thường cảm thấy buồn nôn hoặc có cảm giác nghẹn khi nuốt thức ăn.
– Ho khan, khàn giọng: Acid có thể kích thích dây thanh quản, gây ho hoặc mất tiếng.
3.2. Thời điểm xuất hiện
Ợ chua thường xảy ra sau khi ăn no, ăn các món giàu chất béo hoặc vào ban đêm khi nằm ngủ.
Cảm giác nóng rát: Xuất hiện ở vùng ngực, lan dần lên cổ họng, đặc biệt sau bữa ăn hoặc khi nằm.
4. Phân biệt ợ chua vì bị trào ngược dạ dày và ợ chua do nguyên nhân khác
Không phải mọi trường hợp ợ chua đều do trào ngược dạ dày. Cần phân biệt với các nguyên nhân khác để có hướng điều trị phù hợp.
4.1. Ợ chua do trào ngược dạ dày
– Liên quan đến acid: Triệu chứng thường xuyên xuất hiện, kèm cảm giác nóng rát ngực.
– Tái phát: Thường xuất hiện sau bữa ăn lớn, đồ ăn kích thích hoặc khi nằm.
4.2. Ợ chua do viêm loét dạ dày
– Đi kèm đau bụng vùng thượng vị.
– Acid trong dạ dày tăng quá mức gây viêm loét, không phải chỉ do cơ vòng thực quản dưới yếu.
4.3. Ợ chua do sử dụng thuốc
– Một số loại thuốc như aspirin, NSAIDs có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây cảm giác chua miệng.
5. Cách chẩn đoán chính xác ợ chua trào ngược dạ dày
Chẩn đoán ợ chua do trào ngược đòi hỏi các phương pháp hiện đại và chính xác để xác định nguyên nhân:
5.1. Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của bạn, như tần suất và mức độ của ợ chua, đau ngực, ho, khó nuốt, hoặc cảm giác khó chịu ở cổ họng. Việc thăm khám này giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan về tình trạng bệnh.
5.2. Nội soi dạ dày – thực quản
Phương pháp này sẽ giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản và dạ dày để phát hiện các dấu hiệu viêm loét, trào ngược hoặc các biến chứng khác như hẹp thực quản hoặc Barrett’s esophagus (tình trạng tiền ung thư). Đây là phương pháp quan trọng để xác định mức độ tổn thương do trào ngược dạ dày gây ra.
5.3. Đo áp lực nhu động thực quản HRM
Phương pháp này giúp đánh giá chức năng của cơ vòng thực quản và khả năng nhu động của thực quản. Khi thực quản không hoạt động đúng, thức ăn hoặc acid có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng như ợ chua.
5.4. Đo pH thực quản 24 giờ
Đây là một xét nghiệm giúp đo mức độ acid trong thực quản trong suốt 24 giờ. Việc ghi lại mức độ acid giúp xác định liệu bệnh nhân có bị trào ngược acid dạ dày hay không và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này.
Chẩn đoán ợ chua do trào ngược dạ dày đòi hỏi các phương pháp hiện đại và chính xác để xác định nguyên nhâ
6. Điều trị ợ chua do trào ngược dạ dày
Điều trị ợ chua do trào ngược cần kết hợp thay đổi thói quen sống và sử dụng các biện pháp y khoa phù hợp.
6.1. Điều chỉnh thói quen sống
– Chế độ ăn uống hợp lý: Tránh đồ ăn kích thích, hạn chế ăn khuya và chia nhỏ bữa ăn.
– Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên dạ dày.
– Thay đổi tư thế ngủ: Nâng cao đầu giường giúp hạn chế acid trào ngược.
6.2. Sử dụng thuốc
Một số loại thuốc dưới đây sẽ được sử dụng để điều trị ợ chua do trào ngược dạ dày. Tuy nhiên cần sử dụng dưới sự chỉ dẫn của bác sĩ chứ không nên tự ý sử dụng tránh gây biến chứng nguy hiểm.
– Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm tiết acid hiệu quả.
– Thuốc kháng histamin H2: Hỗ trợ giảm acid.
– Antacids: Trung hòa acid nhanh chóng.
6.3. Phẫu thuật
Nếu các phương pháp trên không hiệu quả, phẫu thuật thắt cơ vòng thực quản dưới có thể được chỉ định.
Ợ chua do trào ngược dạ dày là một tình trạng phổ biến nhưng có thể kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đừng chủ quan với các triệu chứng nhỏ vì chúng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn. Hãy thăm khám sớm và tuân thủ điều trị để bảo vệ sức khỏe lâu dài.
