Vắc-xin được ví như lá chắn vô hình, bảo vệ chúng ta khỏi vô số bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể tiêm vắc-xin một cách an toàn. Đối với một số người, tiêm vắc-xin tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về những bệnh nào không được tiêm vắc-xin, giúp bạn hiểu rõ hơn vấn đề này để đưa ra quyết định đúng đắn mình và người thân, đọc ngay bạn nhé.
Menu xem nhanh:
1. Giải đáp chi tiết thắc mắc: Những bệnh nào không được tiêm vắc-xin?
1.1. Ung thư
Người bệnh ung thư, đặc biệt là những người đang hóa trị hoặc xạ trị, thường có hệ miễn dịch suy yếu nghiêm trọng. Trong giai đoạn này, cơ thể họ không có khả năng phản ứng tốt với vắc-xin, thậm chí có thể gặp nguy hiểm nếu tiêm các loại vắc-xin sống. Bác sĩ điều trị sẽ cân nhắc kỹ lưỡng và chỉ cho phép tiêm vắc-xin khi tình trạng sức khỏe của người bệnh đã ổn định và hệ miễn dịch đã phục hồi.
Người bệnh ung thư thậm chí có thể gặp nguy hiểm nếu tiêm các loại vắc-xin sống.
1.2. HIV/AIDS
Virus HIV tấn công trực tiếp vào hệ miễn dịch, làm suy giảm khả năng bảo vệ của cơ thể. Người nhiễm HIV ở giai đoạn AIDS thường không được khuyến nghị tiêm các loại vắc-xin sống như sởi-quai bị-rubella (MMR) hay thủy đậu. Tuy nhiên, việc tiêm chủng cho người nhiễm HIV cần được đánh giá cẩn thận dựa trên tình trạng cụ thể của từng cá nhân, số lượng tế bào CD4 và mức độ kiểm soát virus trong máu.
1.3. Ghép tạng
Sau khi ghép tạng, người bệnh phải dùng thuốc ức chế miễn dịch để ngăn cơ thể đào thải mô ghép. Điều này khiến hệ miễn dịch của họ suy yếu đáng kể. Trong thời gian này, việc tiêm vắc-xin, đặc biệt là các loại vắc-xin sống, có thể gây nguy hiểm. Tuy nhiên, một số loại vắc-xin không chứa virus sống có thể được cân nhắc tiêm trước khi phẫu thuật ghép tạng để tăng cường khả năng bảo vệ cho người bệnh.
1.4. Các bệnh lý mạn tính
Một số bệnh lý mạn tính có thể ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng của cơ thể với vắc-xin hoặc tăng nguy cơ biến chứng sau tiêm chủng.
1.4.1. Bệnh tự miễn
Người mắc các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, hoặc xơ cứng bì cần được đánh giá cẩn thận trước khi tiêm vắc-xin. Trong một số trường hợp, vắc-xin có thể kích hoạt hệ miễn dịch và làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh. Tuy nhiên, nhiều loại vắc-xin vẫn có thể được tiêm an toàn cho người mắc bệnh tự miễn, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng cá nhân.
Người viêm khớp dạng thấp cần được đánh giá cẩn thận trước khi tiêm vắc-xin.
1.4.2. Rối loạn đông máu
Người mắc các rối loạn đông máu như bệnh hemophilia cần thận trọng khi tiêm vắc-xin, đặc biệt là các loại vắc-xin tiêm bắp. Việc tiêm có thể gây chảy máu hoặc tụ máu tại vị trí tiêm. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể đề xuất sử dụng kim tiêm nhỏ hơn hoặc áp dụng các biện pháp đặc biệt để giảm nguy cơ chảy máu.
1.4.3. Bệnh thần kinh tiến triển
Người mắc các bệnh thần kinh tiến triển như hội chứng Guillain-Barré cần được đánh giá cẩn thận trước khi tiêm một số loại vắc-xin. Trong một số trường hợp hiếm gặp, vắc-xin có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh. Quyết định tiêm chủng cần dựa trên sự cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ tiềm ẩn.
2. Một số tình trạng khác cần cân nhắc trước khi tiêm vắc-xin
2.1. Hệ miễn dịch suy yếu
Hệ miễn dịch đóng vai trò then chốt trong bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Khi hệ miễn dịch suy yếu, tiêm vắc-xin có thể gây ra những phản ứng không mong muốn hoặc không đạt được hiệu quả bảo vệ như mong đợi.
2.2. Người có tiền sử dị ứng nặng
Dị ứng là một trong những yếu tố quan trọng cần xem xét khi quyết định tiêm vắc-xin. Một số người có thể dị ứng nghiêm trọng với các thành phần của vắc-xin và tính mạng bị đe dọa.
2.2.1. Dị ứng với thành phần vắc-xin
Nếu bạn từng dị ứng nặng với bất kỳ thành phần nào của vắc-xin, tiêm chủng có thể nguy hiểm. Các thành phần gây dị ứng phổ biến của vắc-xin bao gồm gelatin, trứng, và một số kháng sinh. Trước khi tiêm, bạn nên thông báo cho nhân viên y tế về lịch sử dị ứng của mình để họ có thể đánh giá và đưa ra quyết định phù hợp.
2.2.2. Phản vệ
Phản vệ là phản ứng dị ứng nghiêm trọng nhất, có thể đe dọa tính mạng. Nếu bạn đã từng bị phản vệ sau khi tiêm một loại vắc-xin nào đó, việc tiêm lại loại vắc-xin đó hoặc các vắc-xin tương tự có thể rất nguy hiểm. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể đề xuất các biện pháp bảo vệ thay thế hoặc tiến hành tiêm chủng trong môi trường y tế có sự giám sát chặt chẽ.
2.3. Phụ nữ mang thai và cho con bú
Phụ nữ mang thai và cho con bú cần đặc biệt thận trọng khi tiêm vắc-xin. Mặc dù nhiều loại vắc-xin được coi là an toàn trong thai kỳ (ví dụ như vắc-xin uốn ván, vắc-xin này được tiêm trong thai kỳ), nhưng vẫn có một số loại cần tránh.
2.3.1. Vắc-xin sống trong thai kỳ
Các loại vắc-xin chứa virus sống như MMR (sởi-quai bị-rubella) và thủy đậu thường không được khuyến nghị cho phụ nữ mang thai. Lý do là virus sống trong vắc-xin có thể gây nhiễm trùng cho thai nhi. Tuy nhiên, nếu nguy cơ mắc bệnh cao hơn rủi ro từ vắc-xin, bác sĩ có thể cân nhắc tiêm chủng trong một số trường hợp đặc biệt.
Virus sống trong vắc-xin có thể gây nhiễm trùng cho thai nhi.
2.3.2. Tiêm chủng trong thời kỳ nuôi con bằng sữa mẹ
Hầu hết các loại vắc-xin đều an toàn cho phụ nữ đang cho con bú. Tuy nhiên, một số loại vắc-xin sống như vắc-xin sốt vàng có thể cần được cân nhắc kỹ lưỡng. Phụ nữ đang cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định tiêm bất kỳ loại vắc-xin nào.
Phía trên là câu trả lời cho câu hỏi “Những bệnh nào không được tiêm vắc-xin?”. Mặc dù vắc-xin là công cụ quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh tật, nhưng không phải ai cũng có thể tiêm chủng một cách an toàn. Những người có hệ miễn dịch suy yếu, tiền sử dị ứng nặng, phụ nữ mang thai và cho con bú, cũng như những người đang hóa trị, xạ trị, HIV/AIDS,… cần được đánh giá cẩn thận trước khi tiêm vắc-xin.
Ngoài ra, cần nhớ rằng việc không thể tiêm một số loại vắc-xin không có nghĩa là bạn hoàn toàn không được bảo vệ. Trong nhiều trường hợp, có thể áp dụng các biện pháp thay thế như tiêm globulin miễn dịch hoặc sử dụng thuốc kháng virus để giảm nguy cơ mắc bệnh.
Cuối cùng, duy trì lối sống lành mạnh, vệ sinh cá nhân tốt và tuân thủ các hướng dẫn y tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là đối với những người không thể tiêm vắc-xin. Bằng cách kết hợp nhiều biện pháp khác nhau, chúng ta có thể giảm nguy cơ mắc bệnh và góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
