Thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ em là một trong những bệnh phổ biến khiến cho trẻ bị giảm sức đề kháng, nguy cơ nhiễm khuẩn cao và gây ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng, học tập của trẻ. Do đó, việc tìm hiểu nguyên nhân và các biện pháp phòng ngừa thiếu máu ở trẻ em cần phải được quan tâm hàng đầu.
Menu xem nhanh:
1. Tìm hiểu về hiện tượng thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ
Thiếu máu ở trẻ em là bệnh lý xảy ra khi hàm lượng Hemoglobin (Hb) trong máu của trẻ xuống thấp hơn so với hàm lượng bình thường, do trẻ thiếu một hoặc nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu như: đồng, sắt, acid folic…
2. Dấu hiệu nhận biết tình trạng thiếu máu ở trẻ em?
Biểu hiện của tình trạng thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ thường diễn ra âm thầm do đó nó gây khó khăn trong công tác phòng bệnh ở cộng đồng. Một số biểu hiện chủ yếu của bệnh thiếu máu nhẹ ở trẻ thường là:
– Da xanh xao, nhợt nhạt.
– Trẻ có dấu hiệu hay buồn ngủ, sức học giảm, kém hoạt bát.
– Khi tình trạng thiếu máu nặng, trẻ sẽ có dấu hiệu khó thở, viêm đường hô hấp và các bệnh nhiễm khuẩn khác.
– Trẻ ngủ nhiều, hay cáu gắt.
– Da của trẻ và môi, 2 gò má nhợt nhạt.
– Mí mắt và khóe móng tay kém hồng hào so với trẻ khỏe mạnh.
Đặc biệt với những tình trạng thiếu máu ở trẻ em nặng còn có có thể gây ra hiện tượng: đau đầu, tim đập nhanh, tay chân sưng, chóng mặt, ngất xỉu…
Biểu hiện của tình trạng thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ em thường diễn ra âm thầm do đó nó gây khó khăn trong công tác phòng bệnh ở cộng đồng.
3. Nguyên nhân gây ra hiện tượng thiếu máu ở trẻ em là gì?
Hồng cầu chiếm số lượng nhiều nhất trong các tế bào máu và chúng được sinh ra từ tủy xương. Đời sống của hồng cầu trong tế bào máu ngoại vi là 120 ngày. Do đó mà tủy xương sẽ liên tục sản sinh ra hồng cầu để bù đắp số hồng cầu già bị chết. Vì vậy, nguyên nhân gây ra hiện tượng thiếu máu ở trẻ sẽ bao gồm: thiếu máu do thiếu sắt, thiếu máu bệnh lý và mất máu do bị chảy máu.
3.1 Thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ em do các bệnh lý về máu
Theo nghiên cứu, có nhiều nguyên nhân khiến cho đời sống của hồng cầu ngắn hơn so với bình thường và làm cho hồng cầu chết nhiều hơn và gây ra thiếu máu. Có một số các bệnh lý làm thay đổi hình dạng của hồng cầu, thường gặp nhất là: bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm. Hồng cầu hình lưỡi liềm đi qua các mạch máu nhỏ, hẹp sẽ bị vỡ và gây ra thiếu máu cho trẻ.
3.2 Thiếu máu ở trẻ em do chảy máu
Trẻ bị đứt tay, chảy máu mũi thì tủy xương có thể tạo máu để bù lại. Tuy nhiên, nếu trẻ bị mất máu quá nhiều do nôn, ói ra máu, tai nạn thì tủy xương sẽ không đủ để tạo ra hồng cầu bù đắp lượng máu mất đi một cách nhanh chóng. Do đó, nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây ra tình trạng thiếu máu ở trẻ em.
3.3 Thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ em do thiếu sắt
Sắt đóng vai trò quan trọng và là thành phần cấu tạo ra hemoglobin, myoglobin, protein… có vai trò quan trọng trong việc chuyển oxy trong máu đến với các mô trong cơ thể.
Khi cơ thể của trẻ thiếu sắt, cơ thể sẽ không tạo ra được hemoglobin nên không tạo ra được hồng cầu. Trong khi đó, hồng cầu lại đảm nhiệm với vai trò như một chiếc xe cung cấp oxy đến các cơ quan và vận chuyển CO2 từ các cơ quan ngược trở về phổi để đào thải ra ngoài.
Trẻ em bị thiếu máu có thể do tủy xương sản sinh các tế bào hồng cầu không phù hợp. Đặc biệt, những trẻ bị suy dinh dưỡng, nhiễm trùng và có bệnh lý mãn tính, tủy xương sẽ sản sinh hồng cầu ít hơn so với bình thường.
Bên cạnh đó, trẻ em là lứa tuổi lớn nhanh và có nhu cầu sắt cao. Trẻ sinh nếu đủ ngày đủ tháng sẽ có dự trữ sắt tốt nếu được đáp ứng cho tới 6 tháng đầu đời của trẻ. Sau khoảng thời gian này, trẻ đã bắt đầu có sự thiếu hụt sắt do đó cha mẹ cần phải chú ý bổ sung sắt qua thức ăn.
Trẻ em bị thiếu máu có thể do tủy xương sản sinh các tế bào hồng cầu không phù hợp đặc biệt, những trẻ bị suy dinh dưỡng, nhiễm trùng
4. Phương pháp phòng ngừa thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ
Thiếu dinh dưỡng ở trẻ sẽ làm giảm sức đề kháng của trẻ, gây nên tình trạng nhiễm khuẩn và ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Do vậy, để phòng ngừa thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:
– Bổ sung sắt cho trẻ: Việc bổ sung sắt cho trẻ có vai trò quan trọng, tuy nhiên đối với trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, trẻ sinh non việc bổ sung sắt cần theo chỉ định và tư vấn của bác sĩ.
– Thực hiện tẩy giun và phòng chống giun sán: Thông thường trẻ trên 2 tuổi sẽ được khuyến cáo tẩy giun, tuy nhiên với những trẻ bị suy dinh dưỡng và thiếu máu có thể tẩy giun sớm hơn, tuy nhiên cần có sự vấn và hướng dẫn của bác sĩ. Bên cạnh đó, cha mẹ cần vệ sinh môi trường sống của trẻ thường xuyên, đảm bảo sạch sẽ, ăn chín uống sôi.
– Tăng lượng khẩu phần ăn có sắt: Trong các bữa ăn, cha mẹ nên cho trẻ ăn nhiều thức ăn có chứa sắt và dinh dưỡng như: thịt, trứng, cá, thủy sản… và các thức ăn giàu vitamin C như: rau xanh, quả chín có màu vàng.
– Phòng chống thiếu máu ở mẹ: Để phòng ngừa thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, trước hết cần phải đề phòng chống thiếu máu cho mẹ vì khi còn trong bụng mẹ, trẻ sẽ nhận chất sắt từ mẹ để phát triển và dự trữ cho 6 tháng đầu đời.
Trẻ bị thiếu máu dinh dưỡng có thể điều trị hoàn toàn nếu cha mẹ cho trẻ đi thăm khám sớm và có biện pháp điều trị kịp thời
Bên cạnh đó, sau khi chào đời, trẻ cũng sẽ tiếp nhận sắt thông qua nguồn sữa của mẹ, do đó, mẹ cần cho bé bú sớm, bú đủ, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng trong từng bữa ăn để nâng cao chất lượng nguồn sữa cũng là biện pháp để phòng ngừa thiếu máu dinh dưỡng ở trẻ hiệu quả.
Trẻ bị thiếu máu dinh dưỡng có thể điều trị hoàn toàn nếu cha mẹ cho trẻ đi thăm khám sớm và có biện pháp điều trị kịp thời. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên kết hợp với chế độ dinh dưỡng bổ sung sắt, giàu dinh dưỡng trong thực đơn ăn uống của trẻ, bởi khi hồng cầu tạo ra được nhiều oxy sẽ chuyển đến các mô cơ đầy đủ và cơ thể của trẻ sẽ nhanh chóng hồi phục khỏe mạnh trở lại.
