Bạn có biết, những thói quen nhỏ hằng ngày có thể là nguyên nhân khiến bạn bị ợ nóng? Từ việc ăn quá nhanh, chọn sai thực phẩm đến vấn đề sức khỏe tiềm ẩn – tất cả đều có thể là thủ phạm. Đọc ngay để biết nguyên nhân ợ nóng và cách phòng tránh!
Menu xem nhanh:
1. Tìm hiểu ợ nóng là gì?
Ợ nóng là cảm giác nóng rát xuất hiện ở vùng ngực, thường lan lên cổ họng, do axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Triệu chứng này có thể đi kèm với ợ chua, đau rát họng hoặc khó nuốt. Ợ nóng thường xảy ra sau khi ăn, khi cúi người hoặc khi nằm xuống. Nếu tình trạng này chỉ xảy ra đôi lần thì không đáng lo ngại, nhưng nếu kéo dài hoặc lặp đi lặp lại, nó có thể liên quan đến các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng hơn như trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
Ợ nóng là cảm giác nóng rát xuất hiện ở vùng ngực, thường lan lên cổ họng, do axit dạ dày trào ngược lên thực quản.
2. Nguyên nhân ợ nóng là do đâu?
Ợ nóng xuất phát từ việc axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Hiện tượng này có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra, từ thói quen ăn uống, sinh hoạt đến các bệnh lý liên quan đến dạ dày và thực quản.
2.1. Chế độ ăn uống không hợp lý
Một số thực phẩm và đồ uống có thể gây kích thích sản xuất axit dạ dày hoặc làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới – bộ phận ngăn axit trào ngược. Những thực phẩm có thể gây ợ nóng bao gồm:
– Thức ăn nhiều dầu mỡ: Đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn làm chậm quá trình tiêu hóa, tăng nguy cơ trào ngược.
– Đồ ăn cay nóng: Ớt, tiêu, tỏi và các gia vị cay có thể kích thích niêm mạc dạ dày, làm tăng tiết axit.
– Trái cây chua và nước ép cam quýt: Hàm lượng axit cao trong cam, quýt, chanh có thể làm nặng thêm tình trạng ợ nóng.
– Cà phê, trà, nước ngọt có gas: Các loại đồ uống này có thể làm giãn cơ thắt thực quản dưới, tạo điều kiện cho axit trào ngược lên trên.
– Rượu bia: Không chỉ kích thích sản xuất axit, rượu bia còn làm giảm khả năng co bóp của cơ vòng thực quản dưới.
2.2. Thói quen sinh hoạt chưa khoa học
Bên cạnh chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra ợ nóng.
– Nằm ngay sau khi ăn: Khi nằm xuống, lực hấp dẫn không còn giúp giữ axit trong dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Ăn quá no: Dạ dày căng đầy sẽ tạo áp lực lên cơ thắt thực quản dưới, làm cho axit dễ bị đẩy lên trên.
– Ăn khuya: Ăn gần giờ đi ngủ không cho dạ dày đủ thời gian tiêu hóa thức ăn, làm tăng nguy cơ ợ nóng.
– Mặc quần áo bó sát: Quần áo quá chật, đặc biệt là ở vùng bụng, có thể tạo áp lực lên dạ dày, thúc đẩy axit trào ngược.
– Hút thuốc lá: Nicotine trong thuốc lá làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới, khiến axit dễ dàng trào ngược lên thực quản.
2.3. Nguyên nhân bệnh lý gây ợ nóng
Một số bệnh lý liên quan đến hệ tiêu hóa có thể gây ợ nóng kéo dài và nghiêm trọng hơn.
– Trào ngược dạ dày thực quản: Là nguyên nhân phổ biến nhất gây ợ nóng. Khi cơ thắt thực quản dưới suy yếu, axit dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây cảm giác nóng rát.
– Viêm loét dạ dày – tá tràng: Khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương, dạ dày sản xuất nhiều axit hơn để tiêu hóa thức ăn, làm tăng nguy cơ ợ nóng.
– Thoát vị hoành: Một phần dạ dày bị đẩy lên trên cơ hoành có thể làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới, khiến axit dễ trào ngược.
– Rối loạn nhu động thực quản: Khi hoạt động co bóp của thực quản không bình thường, axit có thể bị đẩy ngược lên.
2.4. Tác động của thuốc
Một số loại thuốc có thể làm giãn cơ thắt thực quản hoặc kích thích tiết axit dạ dày, gây ợ nóng:
– Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen, aspirin có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, làm tăng tiết axit.
– Thuốc điều trị huyết áp: Một số thuốc chẹn kênh canxi có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới.
– Thuốc an thần, thuốc ngủ: Làm chậm hoạt động của hệ tiêu hóa, khiến thức ăn lưu lại lâu hơn trong dạ dày.
2.5. Yếu tố tâm lý và căng thẳng
Căng thẳng, lo âu kéo dài có thể làm tăng sản xuất axit dạ dày, đồng thời ảnh hưởng đến chức năng của cơ thắt thực quản dưới, dẫn đến trào ngược và ợ nóng.
Hiện tượng này có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra, từ thói quen ăn uống, sinh hoạt đến các bệnh lý liên quan đến dạ dày và thực quản.
3. Chẩn đoán chính xác tình trạng ợ nóng
Để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của ợ nóng, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp chẩn đoán sau:
– Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng, tần suất xuất hiện, chế độ ăn uống và tiền sử bệnh lý.
– Nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng: Kiểm tra trực tiếp tình trạng niêm mạc thực quản, dạ dày để phát hiện viêm loét hoặc tổn thương.
– Đo áp lực nhu động thực quản (HRM): Kiểm tra chức năng co bóp của thực quản, đánh giá khả năng vận chuyển thức ăn xuống dạ dày.
– Đo pH thực quản 24 giờ: Giám sát mức độ axit trào ngược lên thực quản trong suốt 24 giờ để xác định mức độ nghiêm trọng của GERD.
Đo pH thực quản 24 giờ: Giám sát mức độ axit trào ngược lên thực quản trong suốt 24 giờ để xác định mức độ nghiêm trọng của GERD.
4. Khi nào cần thăm khám với bác sĩ?
Bạn nên đi khám nếu ợ nóng kéo dài hơn 2 lần/tuần hoặc kèm theo các dấu hiệu nghiêm trọng như:
– Đau tức ngực, khó thở.
– Khó nuốt, cảm giác nuốt nghẹn khi ăn uống.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Ợ nóng không thuyên giảm dù đã thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt.
5. Cách giảm ợ nóng hiệu quả
Nếu bạn thường xuyên bị ợ nóng, hãy áp dụng các biện pháp sau để cải thiện tình trạng này.
5.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống
– Hạn chế các loại thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ uống có cồn và caffeine.
– Bổ sung thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa như rau xanh, ngũ cốc nguyên cám, sữa chua không đường.
– Ăn thành nhiều bữa nhỏ thay vì ăn quá no trong một bữa.
5.2. Thay đổi thói quen sinh hoạt
– Không nằm ngay sau khi ăn, duy trì tư thế thẳng đứng trong ít nhất 2-3 giờ.
– Kê cao đầu khi ngủ để hỗ trợ giảm axit trào ngược.
– Giữ cân nặng hợp lý, tránh béo phì vì mỡ thừa có thể tạo áp lực lên dạ dày.
– Hạn chế căng thẳng, thực hành các phương pháp thư giãn như thiền, yoga.
5.3. Sử dụng thuốc hỗ trợ
Nếu các biện pháp tự nhiên không hiệu quả, có thể dùng thuốc kháng axit, thuốc ức chế bơm proton hoặc thuốc chẹn H2 theo chỉ định của bác sĩ.
Ợ nóng tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, đặc biệt nếu nó xảy ra thường xuyên. Việc xác định nguyên nhân và điều chỉnh lối sống kịp thời sẽ giúp bạn cải thiện chất lượng cuộc sống và phòng tránh các biến chứng nghiêm trọng.
