Nóng rát thực quản là một triệu chứng gây khó chịu, khiến người bệnh cảm thấy đau rát hoặc bỏng rát ở vùng ngực, đặc biệt sau khi ăn hoặc khi nằm. Triệu chứng này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống, mà còn có thể là dấu hiệu của các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng. Hiểu rõ nguyên nhân gây nóng rát thực quản sẽ giúp người bệnh tìm ra phương pháp điều trị phù hợp, từ đó giảm thiểu triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Menu xem nhanh:
1. Nóng rát thực quản là gì?
Nóng rát thực quản là cảm giác bỏng rát xuất hiện ở vùng ngực, thường lan từ dạ dày lên phía thực quản và thậm chí đến cổ họng. Cảm giác này có thể xảy ra khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, kích thích lớp niêm mạc của thực quản và gây tổn thương. Nóng rát không chỉ ra chính xác bạn đang mắc một bệnh lý độc lập nào, mà nó có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý tiềm ẩn, đặc biệt là các bệnh về tiêu hóa như trào ngược dạ dày thực quản (GERD) hay viêm thực quản.
Triệu chứng cảnh báo nhiều bệnh lý tiêu hóa
2. Các nguyên nhân gây nóng rát thực quản
2.1. Trào ngược – GERD gây nóng rát thực quản
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra cảm giác nóng rát, đau rát. Khi van thực quản dưới hoạt động kém hiệu quả, axit từ dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây kích ứng và nóng rát.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản bao gồm chế độ ăn không lành mạnh, tiêu thụ nhiều thực phẩm cay, chua, béo, uống rượu bia và hút thuốc lá. Ngoài ra, thói quen ăn uống không đúng giờ hoặc ăn quá nhanh cũng có thể gây ra GERD.
Trào ngược dạ dày có thể gây triệu chứng nóng ở thực quản, vùng ngực, cổ họng
2.2. Viêm thực quản
Viêm thực quản là tình trạng viêm nhiễm lớp niêm mạc thực quản, có thể do trào ngược axit, nhiễm khuẩn hoặc kích ứng từ các tác nhân bên ngoài. Khi lớp niêm mạc thực quản bị viêm, người bệnh thường có cảm giác nóng rát, đau khi nuốt, và khó chịu ở ngực.
Viêm thực quản có thể do các yếu tố như ăn uống không đúng cách, lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá, hoặc bị dị ứng với một số loại thực phẩm.
2.3. Loét thực quản gây triệu chứng nóng rát
Loét thực quản xảy ra khi lớp niêm mạc thực quản bị tổn thương nghiêm trọng do tiếp xúc với axit dạ dày trong thời gian dài. Đây là biến chứng của tình trạng trào ngược kéo dài, có thể gây đau rát, khó nuốt và cảm giác vướng víu ở thực quản.
Loét thực quản là một biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến hẹp thực quản hoặc thậm chí ung thư.
2.4. Nhiễm khuẩn thực quản
Một số vi khuẩn và nấm, như H. pylori và Candida, có thể gây viêm nhiễm thực quản, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch yếu. Các tác nhân này làm tổn thương lớp niêm mạc thực quản, dẫn đến cảm giác nóng rát và khó chịu.
Nhiễm khuẩn thực quản thường gặp ở những người có hệ miễn dịch suy giảm, người cao tuổi hoặc những người sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài.
2.5. Chế độ ăn uống không lành mạnh
Thói quen ăn uống không lành mạnh là một trong những yếu tố gây ra cảm giác rát thực quản. Các thực phẩm cay, chua, nhiều dầu mỡ, ăn quá nhanh hoặc nằm ngay sau khi ăn đều có thể kích thích trào ngược axit lên thực quản. Ngoài ra, ăn uống không điều độ, bỏ bữa hoặc ăn quá khuya cũng làm tăng nguy cơ bị nóng thực quản.
2.6. Stress và căng thẳng kéo dài
Căng thẳng và stress không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý mà còn tác động xấu đến hệ tiêu hóa. Khi stress, cơ thể sản xuất nhiều axit dạ dày hơn, làm tăng nguy cơ trào ngược và gây ra cảm giác nóng, đau tức thực quản.
3. Một số triệu chứng đáng chú ý đi kèm
Bên cạnh cảm giác nóng rát, người bệnh có thể gặp các triệu chứng khác như ợ chua, đau thượng vị, cảm giác nghẹn ở ngực, khó nuốt, và cảm giác đắng hoặc chua trong miệng. Nếu các triệu chứng này kéo dài, đặc biệt là khó thở hoặc đau ngực, người bệnh cần đi thăm khám ngay vì đó có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng.
4. Cách chẩn đoán xác định nguyên nhân gây nóng rát thực quản
Để xác định chính xác nguyên nhân gây nóng rát thực quản, các bác sĩ thường sử dụng các phương pháp chẩn đoán như:
– Nội soi thực quản – dạ dày: Phương pháp này giúp quan sát trực tiếp lớp niêm mạc của thực quản và dạ dày để phát hiện các tổn thương, viêm nhiễm hoặc loét.
– Đo pH thực quản 24 giờ: Phương pháp này cho phép theo dõi mức độ axit trong thực quản trong 24 giờ, giúp đánh giá mức độ trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản, thời điểm trào ngược, mối liên hệ giữa axit khi trào ngược cùng triệu chứng nóng rát…
– Xét nghiệm vi khuẩn H. pylori: Xét nghiệm này giúp phát hiện vi khuẩn H. pylori – một trong những nguyên nhân gây viêm và loét thực quản.
– Đo HRM đánh giá chức năng thực quản: Đánh giá khả năng co bóp của thực quản giúp phát hiện các vấn đề về chức năng dẫn đến triệu chứng nóng rát.
Đo pH thực quản 24 giờ là phương pháp chẩn đoán nguyên nhân là GERD gây nóng rát thực quản hiệu quả
5. Lời khuyên cho người bệnh
Nóng rát thực quản là triệu chứng phổ biến nhưng không nên chủ quan, đặc biệt nếu tình trạng kéo dài hoặc có xu hướng nặng dần. Để đảm bảo an toàn và tránh các biến chứng nguy hiểm, người bệnh nên lưu ý các khuyến nghị sau:
– Khi cảm giác nóng rát xuất hiện thường xuyên hoặc kéo dài, người bệnh nên đi thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín. Việc xác định nguyên nhân chính xác là bước đầu quan trọng để đảm bảo điều trị hiệu quả, tránh các biến chứng như loét thực quản, hẹp thực quản hoặc thậm chí là nguy cơ ung thư thực quản.
– Người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc hoặc áp dụng các biện pháp điều trị khi chưa có hướng dẫn từ bác sĩ, vì việc tự điều trị có thể gây ra nhiều rủi ro và làm tình trạng bệnh thêm phức tạp.
Một số loại thuốc kháng axit, thuốc giảm đau, hoặc thuốc giảm triệu chứng trào ngược có thể gây tác dụng phụ nếu dùng không đúng cách. Để tránh tình trạng “tiền mất tật mang”, người bệnh nên tham khảo ý kiến chuyên gia y tế.
Trên đây là nguyên nhân gây nóng rát thực quản, cũng như các phương pháp chẩn đoán hiệu quả và lời khuyên khi người bệnh có triệu chứng, hy vọng đã mang lại thông tin giá trị cho bạn đọc trong hành trình bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa khỏi những biến chứng nguy hiểm.
