Khó nuốt do trào ngược dạ dày: Báo động nguy cơ biến chứng

Trào ngược dạ dày – thực quản là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay. Bệnh gây ra hàng loạt triệu chứng khó chịu, trong đó có khó nuốt do trào ngược dạ dày. Đây không chỉ là dấu hiệu khiến người bệnh bất tiện trong ăn uống mà còn tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ về tình trạng khó nuốt do trào ngược dạ dày: nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng cũng như các biện pháp khắc phục hiệu quả.

1. Khó nuốt do trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược xảy ra khi dịch vị, axit và thức ăn trong dạ dày trào ngược lên thực quản. Cùng với nhiều triệu chứng như ợ chua, ợ nóng, đau rát ngực, buồn nôn, tình trạng khó nuốt cũng bắt gặp ở nhiều trường hợp. Đây là cảm giác vướng nghẹn, thức ăn di chuyển chậm hoặc bị kẹt lại trong cổ họng và ngực khi ăn, uống. Ở những người bị trào ngược dạ dày – thực quản (GERD), hiện tượng khó nuốt thường xuất phát từ tình trạng viêm, tổn thương và co thắt thực quản do axit dịch vị tác động liên tục.

Khác với khó nuốt do bệnh lý thần kinh hoặc cơ học ở vùng hầu họng, khó nuốt do trào ngược dạ dày thường tiến triển từ từ, kèm theo cảm giác nóng rát, ợ chua và ợ hơi. Người bệnh thường thấy rõ rệt khi ăn đồ cay nóng, chua, nhiều dầu mỡ hoặc nằm ngay sau bữa ăn.

2. Nguyên nhân gây khó nuốt do trào ngược dạ dày

Có nhiều cơ chế khiến người bệnh bị khó nuốt khi mắc trào ngược dạ dày. Một số nguyên nhân chính bao gồm:

2.1. Viêm và phù nề thực quản

Khi axit trào ngược lên thực quản thường xuyên, lớp niêm mạc bị kích ứng, dẫn đến viêm thực quản. Niêm mạc sưng nề, phù đỏ khiến lòng thực quản hẹp lại, gây ra cảm giác vướng nghẹn khi nuốt.

2.2. Hẹp thực quản do sẹo

Tình trạng viêm lặp đi lặp lại trong thời gian dài khiến mô sẹo hình thành, làm hẹp thực quản. Khi đó, thức ăn không thể di chuyển trơn tru, dẫn đến khó nuốt mạn tính.

2.3. Rối loạn nhu động thực quản

Trào ngược kéo dài có thể ảnh hưởng đến hoạt động co bóp của thực quản. Các đợt co thắt không đều, yếu hoặc mất phối hợp khiến thức ăn khó di chuyển xuống dạ dày, tạo cảm giác nghẹn.

2.4. Biến chứng Barrett thực quản và nguy cơ ung thư

Ở giai đoạn nặng, trào ngược dạ dày có thể gây biến đổi tế bào niêm mạc thực quản thành Barrett thực quản – một dạng tiền ung thư. Sự thay đổi này cũng góp phần làm tăng tình trạng khó nuốt.

3. Triệu chứng điển hình của khó nuốt do trào ngược dạ dày

Người bệnh thường không chỉ có khó nuốt mà còn kèm theo nhiều triệu chứng khác của trào ngược, cụ thể:

Cảm giác vướng, nghẹn hoặc thức ăn mắc lại phía sau xương ức.

Khó nuốt khi ăn đặc, đôi khi ngay cả khi uống nước cũng thấy nghẹn.

Ợ chua, ợ nóng, có vị đắng hoặc chua trào lên cổ họng.

Nóng rát ngực, đau tức sau xương ức, tăng lên khi nằm.

Ho khan kéo dài, khàn giọng, viêm họng mạn tính.

Sụt cân, chán ăn do nuốt khó và lo ngại khi ăn uống.

Nếu triệu chứng khó nuốt xuất hiện thường xuyên, kèm theo sút cân nhanh hoặc nôn ra máu, người bệnh cần đi khám ngay để loại trừ nguy cơ biến chứng nặng.

4. Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị

Khó nuốt do trào ngược dạ dày không chỉ ảnh hưởng chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng:

Viêm loét và hẹp thực quản: gây nuốt nghẹn mạn tính, cần can thiệp nong thực quản.

Barrett thực quản: tăng nguy cơ ung thư thực quản.

Ung thư thực quản: biểu hiện rõ nhất là khó nuốt tiến triển nặng dần, sụt cân nhanh, đau ngực.

Suy dinh dưỡng: do ăn uống khó khăn, hấp thu kém.

Do đó, người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan khi thấy mình bị khó nuốt do trào ngược dạ dày.

5. Cách chẩn đoán khó nuốt do trào ngược dạ dày

Để xác định chính xác nguyên nhân, bác sĩ thường chỉ định:

Nội soi dạ dày – thực quản: đánh giá mức độ viêm, hẹp, loét hoặc tổn thương Barrett.

Chụp X-quang thực quản có thuốc cản quang: giúp phát hiện hẹp thực quản.

Đo pH thực quản 24 giờ: xác định tần suất và mức độ trào ngược axit.

Đo áp lực thực quản (HRM): kiểm tra hoạt động co bóp, nhu động thực quản.

6. Phương pháp điều trị khó nuốt do trào ngược dạ dày

Điều trị cần kết hợp giữa thay đổi lối sống, dùng thuốc và trong một số trường hợp phải can thiệp ngoại khoa.

6.1. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Ăn uống điều độ, chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no.

Tránh thực phẩm kích thích trào ngược: đồ chua, cay, chiên rán, cà phê, rượu bia, nước có ga.

Không nằm ngay sau khi ăn, nên nằm nghiêng trái và kê cao gối khi ngủ.

Giảm cân nếu thừa cân, tránh mặc quần áo quá chật.

Tập thể dục nhẹ nhàng để tăng cường tiêu hóa.

6.2. Sử dụng thuốc

Thuốc ức chế bơm proton (PPI): giảm tiết axit, làm lành viêm thực quản.

Thuốc kháng histamin H2: hỗ trợ giảm axit.

Thuốc kháng axit: giảm nhanh triệu chứng nóng rát.

Thuốc tăng cường vận động thực quản – dạ dày: giúp thức ăn di chuyển tốt hơn.

6.3. Can thiệp ngoại khoa

Trong trường hợp hẹp thực quản nặng hoặc trào ngược không đáp ứng thuốc:

Nong thực quản bằng bóng hoặc dụng cụ chuyên dụng.

Phẫu thuật Nissen fundoplication để tăng cường chức năng cơ thắt thực quản dưới.

7. Biện pháp hỗ trợ và phòng ngừa tại nhà

Ngoài điều trị y tế, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ:

Uống nước ấm: giúp làm dịu cảm giác nghẹn, hỗ trợ tiêu hóa.

Trà gừng hoặc cam thảo: có tác dụng giảm viêm, chống trào ngược.

Ăn chậm, nhai kỹ: giúp thức ăn dễ tiêu hóa hơn.

Giữ tinh thần thoải mái: căng thẳng, lo âu dễ làm nặng thêm trào ngược.

8. Thăm khám ngay khi có các dấu hiệu nặng sau

Người bệnh cần đến cơ sở y tế nếu xuất hiện:

Khó nuốt tăng dần, nuốt cả thức ăn lỏng cũng nghẹn.

Đau ngực dữ dội, nôn ra máu, đi ngoài phân đen.

Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân.

Ho kéo dài, khàn tiếng, viêm họng mạn tính.

Đây có thể là dấu hiệu của biến chứng nặng, cần được can thiệp y tế kịp thời.

Khó nuốt do trào ngược dạ dày là triệu chứng phổ biến nhưng tuyệt đối không nên xem nhẹ. Nó phản ánh tình trạng tổn thương thực quản do axit trào ngược và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như hẹp thực quản, Barrett thực quản hay ung thư thực quản.

Việc phát hiện sớm, thay đổi lối sống lành mạnh, kết hợp điều trị thuốc đúng cách sẽ giúp cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu bạn đang gặp tình trạng khó nuốt kèm ợ nóng, ợ chua kéo dài, hãy thăm khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.