Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) xảy ra khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng và dẫn đến các triệu chứng khó chịu. Đây là bệnh lý tiêu hóa phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên thế giới. Bài viết cùng bạn tìm hiểu lý do trào ngược dạ dày thực quản, chẩn đoán và điều trị bệnh lý này ra sao.
Menu xem nhanh:
1. Lý do trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là gì?
1.1. Lý do trào ngược dạ dày – thực quản: Yếu tố cơ học
Một số lý do cơ học sau đây dẫn đến bệnh lý GERD:
– Thoát vị hiatal: Cơ hoành yếu hoặc bị rách, tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Tình trạng này xảy ra khi một phần dạ dày lồi qua lỗ hiatal (lỗ trên cơ hoành) vào khoang ngực. Điều này khiến cho cơ thắt dưới thực quản (LES) hoạt động kém hiệu quả, dẫn đến trào ngược axit.
Tình trạng thoát vị hiatal thường gặp ở người béo phì, khi mang thai, người có tiền sử phẫu thuật ổ bụng.
– Giảm co bóp cơ thực quản: Cơ thắt dưới thực quản (LES) mở ra không đúng lúc, cho phép axit trào ngược. Có thể bạn chưa biết, cơ thắt dưới thực quản (LES) là “cửa chặn” giữa thực quản và dạ dày. Khi LES yếu hoặc giãn ra không đúng lúc, axit dạ dày có thể dễ dàng trào ngược lên thực quản.
Yếu tố này có thể do tự nhiên (bẩm sinh) hoặc do các tổn thương do phẫu thuật, chấn thương. Một số người do sử dụng một số loại thuốc (thuốc giãn cơ, thuốc an thần).
Giảm co bóp cơ thực quản có thể là lý do gây ra trào ngược dạ dày
1.2. Lý do trào ngược dạ dày – thực quản: Yếu tố khác
– Do tình trạng thức ăn không được tiêu hóa và lưu lại trong dạ dày, cùng với các bệnh lý liên quan như ung thư dạ dày, đau dạ dày, viêm loét dạ dày, và hẹp môn vị, nguy cơ trào axit từ dạ dày lên thực quản có thể tăng cao.
– Tình trạng tăng tiết axit dạ dày do vi khuẩn H. pylori. Ngoài ra còn do sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn (NSAIDs), do căng thẳng,..
– Một số yếu tố như: sẹo thực quản do viêm loét, bỏng, hoặc các thủ thuật y tế. Hẹp thực quản do khối u, sẹo, hoặc các bất thường bẩm sinh.
– Người bị béo phì dẫn đến ăng áp lực lên ổ bụng, đẩy axit dạ dày lên thực quản.
– Người đang mang thai: Thay đổi nội tiết tố và áp lực thai nhi lên cơ hoành.
– Một số loại thực phẩm và đồ uống: Đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, socola, cà phê, rượu bia,… hoặc người hút thuốc lá.
2. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản biểu hiện ra sao?
Triệu chứng của bệnh lý GERD có thể kể đến như:
– Ợ nóng: Cảm giác nóng rát ở ngực, thường sau khi ăn hoặc nằm ngửa.
– Ợ chua: Nước dạ dày có vị chua trào lên cổ họng.
– Đau rát cổ họng: Do axit dạ dày kích ứng niêm mạc cổ họng.
– Khó nuốt, nuốt vướng, nuốt nghẹn: Cảm giác nghẹn vướng gây khó khăn khi nuốt thức ăn.
– Ho khan do dịch axit từ dạ dày trào lên kích thích cổ họng.
– Buồn nôn, nôn, nặng hơn có thể nôn ra máu.
– Đau ngự, tuy nhiên tình trạng này có thể nhầm lẫn với đau tim.
– Khàn giọng do dịch axit dạ dày trào lên gây kích ứng thanh quản.
Cảm giác nóng rát ở ngực, thường sau khi ăn hoặc nằm ngửa
3. Có thể chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản rao sao?
Đầu tiên để chẩn đoán, bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, triệu chứng và thói quen sinh hoạt. Sau đó tiến hành khám lâm sàng để kiểm tra các dấu hiệu trào ngược axit như viêm họng, sưng tấy thanh quản.
Sau đó, để tìm hiểu kỹ hơn về bệnh lý GERD, các bác sĩ thường tiến hành các xét nghiệm/ các phương pháp chẩn đoán hình ảnh chuyên nghiệp như:
– Nội soi dạ dày thực quản: Điều này giúp quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và thực quản để tìm kiếm tổn thương.
– Chụp X-quang thực quản có thuốc cản quang: Theo dõi quá trình nuốt và phát hiện bất thường ở thực quản.
– Theo dõi pH thực quản 24h: Phương pháp giúp đo lường mức độ axit trong thực quản trong 24 giờ. Từ đó đưa ra các phân tích chính xác về tính chất, cường độ, số cơn, thời gian trào ngược lên thực quản. Đồng thời phương pháp này giúp bác sĩ nhận biết và phân biệt với một số bệnh lý khác có cùng triệu chứng. Có thể nói đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán GERD.
– Xét nghiệm đo áp lực và nhu động thực quản HRM: Đánh giá chức năng cơ thắt dưới thực quản. Đồng thời phát hiện những bất thường trong vận động của thực quản. Phương pháp này giúp các bác sĩ đánh giá tình hình chung về một số yếu tố dẫn đến triệu chứng ợ, khó nuốt,.. ngoài trào ngược
Hiện nay, Thu Cúc TCI là 1 trong số rất ít bệnh viện có ứng dụng hai kỹ thuật đo pH thực quản 24h và đo áp lực và nhu động thực quản HRM
4. Làm thế nào để điều trị trào ngược?
Có thể điều trị trào ngược bằng các phương pháp sau:
– Thay đổi lối sống giúp đẩy lùi các yếu tố là lý do trào ngược dạ dày.
– Điều trị bằng thuốc: Các loại thuốc bao gồm thuốc trung hòa axit giảm bớt triệu chứng ợ nóng, thuốc chẹn H2 giảm tiết axit dạ dày, thuốc tăng cường co bóp cơ thực quản giúp cơ thắt dưới thực quản hoạt động hiệu quả hơn.
– Phẫu thuật: Phương pháp điều trị này thường chỉ áp dụng cho các trường hợp nặng hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa.
5. Gợi ý một số thay đổi giúp đẩy lùi trào ngược dạ dày thực quản
Để phòng tránh và cải thiện triệu chứng trào ngược axit dạ dày, bạn cần thực hiện thay đổi trong chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh.
5.1. Những việc nên làm
– Tăng cường các chất trung hòa axit: Các sản phẩm từ tinh bột như bột ngũ cốc, bột yến mạch, và các loại bánh mì giúp giảm sự bào mòn của dịch và axit trong dạ dày.
– Chất đạm dễ tiêu
– Bổ sung chất xơ: Các loại đậu như đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen, và đậu Hà Lan là nguồn cung cấp chất xơ tốt.
– Giảm cân: Sử dụng các biện pháp an toàn và hiệu quả như tập thể dục và hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường, chất béo.
– Khi ngủ nên nâng cao đầu giường khi ngủ và tránh nằm ngay sau khi ăn.
– Thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và nhận các biện pháp chữa trị kịp thời.
Thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và nhận các biện pháp chữa trị kịp thời
5.2. Những việc không nên làm
– Tránh thói quen xấu: Không ăn quá no, không thức khuya, không nằm sau khi ăn, và không mặc quần áo chật.
– Hạn chế các chất gây nghiện và kích thích: Tránh rượu, bia, thuốc lá, cà phê.
– Tránh đồ ăn không tốt cho sức khỏe: Không sử dụng đồ ăn nhanh, thực phẩm chiên nhiều dầu mỡ, và thực phẩm chế biến sẵn.
– Hạn chế thực phẩm chứa nhiều axit: Tránh các đồ ăn cay nóng, nước ngọt có ga, và các loại quả như chanh, quất, dứa,..
Trên đây là những thông tin giúp bạn giải thích lý do trào ngược dạ dày thực quản, các triệu chứng cũng như cách chẩn đoán và điều trị hiệu quả căn bệnh phổ biến này.
