Khó nuốt (dysphagia) là triệu chứng gây ra cảm giác vướng víu, đau đớn hoặc cảm giác thức ăn bị mắc kẹt khi nuốt. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe nếu không được khắc phục kịp thời. Vậy khó nuốt nên làm gì để cải thiện – tìm hiểu nguyên nhân, chẩn đoán và những giải pháp hiệu quả giúp bạn dễ dàng ăn uống hơn.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân gây khó nuốt
Để biết khó nuốt nên làm gì, trước hết cần hiểu căn nguyên của tình trạng này. Khó nuốt có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những vấn đề đơn giản như viêm họng cho đến các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư thực quản.
1.1. Viêm họng
Khi bị viêm họng, amidan hoặc các cơ quan khác trong đường hô hấp trên, việc nuốt có thể trở nên đau đớn và khó khăn. Các triệu chứng như sưng viêm và tắc nghẽn vùng họng làm thức ăn khó di chuyển.
1.2. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Trào ngược dạ dày thực quản là một trong những nguyên nhân phổ biến gây khó nuốt. Axit dạ dày trào ngược lên thực quản gây tổn thương niêm mạc, khiến thực quản bị sưng viêm và dẫn đến khó nuốt.
Trào ngược dạ dày thực quản là một trong các nguyên nhân gây khó nuốt
1.3. Một số vấn đề liên quan đến rối loạn vận động cơ thực quản
Một số bệnh lý liên quan đến rối loạn vận động thực quản như co thắt tâm vị, thoát vị hoành, rối loạn co bóp ,.. gây ra nuốt vướng, khó nuốt,..
Ngoài ra, một số bệnh lý về thần kinh cũng có ảnh hưởng đến sự co bóp của thực quản, gây ra tình trạng khó nuốt.
1.4. Ung thư thực quản
Ung thư thực quản có thể gây ra sự hẹp dần của lòng thực quản, khiến thức ăn không thể đi xuống dễ dàng. Đây là nguyên nhân nghiêm trọng và cần được chẩn đoán sớm để có biện pháp điều trị kịp thời.
1.5. Suy giảm cơ chế nuốt do lão hóa
Tuổi tác là một yếu tố dẫn đến khó nuốt. Khi chúng ta già đi, các cơ liên quan đến quá trình nuốt yếu dần, gây khó khăn khi ăn uống, đặc biệt là khi nuốt thức ăn cứng hoặc khô.
2. Các biện pháp cải thiện khó nuốt là gì?
Để cải thiện tình trạng khó nuốt, việc đầu tiên cần làm là xác định chính xác nguyên nhân gây ra triệu chứng.
2.1. Thay đổi chế độ ăn uống
Việc điều chỉnh chế độ ăn uống là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc cải thiện khó nuốt.
– Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn ba bữa lớn, hãy chia nhỏ thành nhiều bữa nhỏ để giảm áp lực lên thực quản.
– Lựa chọn thức ăn mềm: Thức ăn mềm, dễ nuốt như cháo, súp, bánh mì mềm giúp hạn chế nguy cơ mắc kẹt thức ăn trong thực quản.
– Uống nhiều nước: Nước giúp làm ẩm thực quản và đẩy thức ăn xuống dễ dàng hơn.
Điều chỉnh chế độ ăn uống là bước đầu tiên và quan trọng trong việc cải thiện khó nuốt
2.2. Thực hiện bài tập nuốt
Bài tập nuốt có thể giúp tăng cường sức mạnh cơ miệng và cơ thực quản, giúp quá trình nuốt diễn ra dễ dàng hơn.
– Bài tập nuốt khô: Hãy nuốt mà không có thức ăn trong miệng, sau đó lặp lại nhiều lần để luyện tập cơ nuốt.
– Bài tập thở sâu: Hít thở sâu vào mũi, sau đó từ từ nuốt xuống khi bạn thở ra. Điều này giúp kiểm soát quá trình nuốt tốt hơn.
Ngoài ra, chú ý đến tư thế ngồi đúng giúp bạn dễ dàng nuốt thức ăn hơn, đặc biệt đối với người bị khó nuốt mạn tính. Đặc biệt, không nằm ngay sau khi ăn, đặc biệt là trong vòng 2 giờ đầu sau bữa ăn để ngăn thức ăn trào ngược lên thực quản.
2.3. Khó nuốt nên làm gì: Chẩn đoán bằng các phương pháp hiệu quả
Nếu tình trạng khó nuốt trở nên nghiêm trọng, người bệnh có thể cần đến các phương pháp y tế chuyên sâu. Hiện nay, Thu Cúc TCI đang ứng dụng 2 phương pháp tân tiến, hiện đại vào chẩn đoán cho bệnh nhân gặp biểu hiện khó nuốt hay các rối loạn nuốt. Các phương pháp này giúp nhận biết lý do cụ thể và hỗ trợ quá trình điều trị.
– Đo áp lực thực quản (HRM): Đây là phương pháp giúp đo lực cơ thực quản trong quá trình nuốt. Nếu kết quả cho thấy có sự bất thường trong hoạt động của cơ thực quản, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật hoặc điều trị bằng thuốc.
– Đo pH thực quản 24 giờ: Đối với những bệnh nhân nuốt khó do trào ngược dạ dày thực quản, phương pháp đo pH thực quản 24 giờ giúp xác định mức độ axit trào ngược và đưa ra giải pháp phù hợp.
Ngoài ra, một số phương pháp như nội soi thực quản – dạ dày, chụp x-quang,.. cũng đem lại các hiệu quả nhất định trong nắm bắt tình trạng của thực quản.
2.4. Khó nuốt nên làm gì: Điều trị bệnh lý nguyên nhân
Nếu khó nuốt do bệnh lý gây ra, điều quan trọng là phải điều trị dứt điểm nguyên nhân:
– Điều trị trào ngược dạ dày: Việc kiểm soát trào ngược dạ dày thông qua thuốc giảm axit, thay đổi chế độ ăn và lối sống sẽ giúp giảm triệu chứng khó nuốt.
– Điều trị ung thư thực quản: Nếu khó nuốt do ung thư thực quản, bệnh nhân có thể cần phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị để loại bỏ khối u và giảm bớt chèn ép thực quản.
2.5. Tránh căng thẳng và lo âu
Căng thẳng và lo âu có thể làm tăng triệu chứng khó nuốt, đặc biệt là ở những người bị rối loạn chức năng thần kinh. Tập yoga, thiền, hoặc tham gia các hoạt động thư giãn giúp giảm áp lực tinh thần, từ đó cải thiện khả năng nuốt.
3. Cẩn thận với những biểu hiện bất thường kèm khó nuốt
Nếu bạn bị khó nuốt kéo dài và không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp tại nhà, cần thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác. Các dấu hiệu cần đi khám ngay gồm:
– Khó nuốt kèm theo sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Đau ngực, tức ngực sau khi nuốt.
– Nuốt nghẹn thường xuyên, đặc biệt với thức ăn lỏng.
– Nôn hoặc ho khi ăn kèm khó thở
Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm và kiểm tra như nội soi thực quản, chụp X-quang, đo áp lực thực quản,… để xác định nguyên nhân cụ thể và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Cần thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác
4. Biện pháp phòng ngừa khó nuốt
Phòng ngừa khó nuốt có thể được thực hiện thông qua những thay đổi nhỏ trong lối sống và thói quen ăn uống:
– Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ và chất kích thích như cà phê, rượu bia để tránh làm tổn thương thực quản.
– Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý: Thừa cân là yếu tố góp phần gây trào ngược dạ dày, do đó việc giữ cân nặng ở mức lý tưởng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh.
– Tập thể dục thường xuyên: Các bài tập như yoga, đi bộ không chỉ giúp giảm căng thẳng mà còn kích thích hoạt động của hệ tiêu hóa, giúp thức ăn di chuyển dễ dàng hơn qua thực quản.
Khó nuốt là tình trạng không nên xem nhẹ vì nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn. Để trả lời câu hỏi “Khó nuốt nên làm gì“, bạn có thể tham khảo các biện pháp như thay đổi chế độ ăn uống, thực hiện bài tập nuốt và điều trị triệt để các bệnh lý nguyên nhân. Đồng thời, đừng quên thăm khám bác sĩ nếu triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng hơn. Với các biện pháp hợp lý, bạn hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng khó nuốt và duy trì sức khỏe tốt hơn.
