Với nhiều người, nội soi dạ dày vẫn là một nỗi sợ, vì nghĩ rằng nó gây đau hoặc lo nhận kết quả xấu. Hoặc đơn giản là vì chủ quan với các triệu chứng mà cơ thể đang phát ra tín hiệu cảnh báo. Vậy, khi nào cần nội soi dạ dày? Làm sao để phân biệt đâu là triệu chứng đáng ngại, đâu là dấu hiệu cần kiểm tra kỹ? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết này.

1. Nội soi dạ dày là gì?

Nội soi dạ dày (còn gọi là nội soi tiêu hóa trên) là một phương pháp khám bệnh quan trọng trong y học hiện đại, giúp phát hiện sớm các tổn thương đường tiêu hóa trên như viêm loét, nhiễm khuẩn, thậm chí ung thư. Cách thực hiện nội soi dạ dày là dùng một ống mềm nhỏ có gắn camera và đèn (gọi là ống nội soi) đưa qua miệng hoặc mũi, đi xuống thực quản – dạ dày – tá tràng để quan sát hình ảnh bên trong niêm mạc.

Thông qua nội soi, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp các tổn thương như viêm, loét, xuất huyết, polyp, khối u… Bên cạnh đó sẽ lấy mẫu sinh thiết nếu cần (ví dụ ở trường hợp nghi ngờ có ung thư). Cùng với đó, ngay trong quá trình nội soi, các bác sĩ còn trực tiếp làm các thủ thuật can thiệp như cầm máu, lấy dị vật, cắt polyp.

Nội soi thực quản dạ dày thường được chỉ định khi có bất thường đường tiêu hóa trên.

2. Khi nào cần nội soi dạ dày?

2.1. Những dấu hiệu cho biết khi nào cần nội soi dạ dày

– Đau vùng thượng vị (vùng giữa bụng trên rốn): Cơn đau âm ỉ, nóng rát hoặc co thắt vùng này có thể là biểu hiện của viêm dạ dày, loét dạ dày – tá tràng hoặc trào ngược dạ dày – thực quản (GERD). Nếu cơn đau kéo dài nhiều ngày, tái phát liên tục hoặc đau tăng sau khi ăn, nên nội soi để tìm nguyên nhân chính xác.

– Ợ hơi, ợ chua, buồn nôn hoặc nôn kéo dài: Đây là các triệu chứng phổ biến của trào ngược axit hoặc rối loạn tiêu hóa dạ dày. Tuy nhiên, nếu kéo dài hơn 2 tuần, không đáp ứng với thuốc kháng axit, hoặc kèm đau họng, khàn tiếng, bạn nên đi nội soi để kiểm tra niêm mạc thực quản và dạ dày.

– Khó nuốt, nuốt nghẹn; Khó nuốt có thể liên quan đến tổn thương thực quản do trào ngược lâu ngày, hẹp thực quản, hoặc thậm chí là khối u thực quản. Nội soi là phương tiện chẩn đoán quan trọng giúp phân biệt rõ các nguyên nhân.

– Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen: Đây là dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa trên – tình trạng cấp cứu y tế nghiêm trọng. Nội soi cấp cứu sẽ giúp xác định vị trí chảy máu (thường từ loét dạ dày, thực quản dãn, hoặc khối u) và thực hiện thủ thuật cầm máu ngay trong quá trình nội soi.

– Sút cân nhanh, mệt mỏi, chán ăn không rõ nguyên nhân: Đây là dấu hiệu nguy hiểm, có thể liên quan đến ung thư dạ dày giai đoạn sớm hoặc tiến triển. Nếu đi kèm triệu chứng khó tiêu, đầy bụng, chướng hơi, đau vùng bụng trên… bạn nên nội soi sớm để tầm soát.

– Thiếu máu không rõ nguyên nhân: Thiếu máu có thể do mất máu mạn tính từ ổ loét dạ dày, polyp chảy máu, hoặc ung thư tiêu hóa. Nội soi giúp tìm nguồn chảy máu tiềm ẩn ở đường tiêu hóa trên.

2.2.Một số yếu tố khác giải đáp khi nào cần nội soi dạ dày

– Tiền sử gia đình có người bị ung thư dạ dày: Nếu bạn có người thân (cha mẹ, anh chị em ruột) từng bị ung thư dạ dày, bạn thuộc nhóm nguy cơ cao, nên nội soi tầm soát định kỳ, kể cả khi chưa có triệu chứng.

– Nội soi theo chỉ định trước phẫu thuật lớn, hoặc đánh giá bệnh lý khác: Một số bệnh nhân cần nội soi để đánh giá tình trạng tiêu hóa trước mổ (đặc biệt là mổ tim, cột sống, gan mật…), hoặc khi cần phân biệt triệu chứng đau bụng do bệnh lý tiêu hóa hay bệnh lý khác.

3. Các trường hợp nên nội soi tầm soát định kỳ

Ngay cả khi bạn không có triệu chứng bất thường, bạn vẫn nên nội soi định kỳ nếu thuộc nhóm sau:

– Những người trên 40 tuổi, có triệu chứng rối loạn tiêu hóa kéo dài: Cần nội soi 1 lần/năm hoặc theo chỉ định của bác sĩ
– Người có nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori): Cần được nội soi theo dõi sau điều trị HP
– Người có tiền sử viêm loét dạ dày – tá tràng:  Nội soi lại sau mỗi kì từ 6–12 tháng
– Người có polyp dạ dày, Barrett thực quản, dị sản ruột: Nội soi dạ dày để theo dõi định kỳ tùy mức độ tổn thương
– Người có lối sống không khoa học, gây nguy cơ cao mắc bệnh tiêu hóa (hút thuốc, uống rượu, ăn mặn, stress kéo dài): Cân nhắc tầm soát 1 lần cho mỗi kì từ 1–2 năm.

Bác sĩ Tiêu hóa sẽ cho bạn biết rõ khi nào cần nội soi dạ dày

4. Nội soi dạ dày có đau không? Có nguy hiểm không?

Nội soi dạ dày nhìn chung là an toàn, biến chứng hiếm gặp (<1%) như chảy máu, thủng (nếu có chỉ có thể xảy ra trong nội soi can thiệp sâu hoặc bệnh nền phức tạp). Nội soi qua đường miệng có thể gây buồn nôn, khó chịu, nhưng thường không đau. Với người nhạy cảm, có thể gây mê ngắn (nội soi không đau) để giảm khó chịu. Nội soi qua mũi (ống nhỏ hơn) ít gây nôn, phù hợp với người lớn tuổi hoặc bệnh lý nền.

Lưu ý: Nội soi nên được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín, có bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa và trang thiết bị đầy đủ để xử lý kịp thời nếu có sự cố.

5. Chuẩn bị gì trước khi nội soi?

Nhịn ăn từ 6–8 tiếng trước khi nội soi (thường nhịn từ tối hôm trước nếu nội soi sáng hôm sau).

Thông báo cho bác sĩ nếu bạn đang dùng thuốc chống đông, thuốc dạ dày, hoặc có bệnh tim mạch.

Với nội soi gây mê, cần có người thân đưa đón sau thủ thuật.

Không nên để các triệu chứng nặng mới thăm khám và nội soi, để tránh biến chứng nguy hiểm.

6. Lợi ích của việc nội soi đúng thời điểm

Việc nội soi dạ dày đúng thời điểm sẽ mang lại nhiều lợi ích. Trước hết, nội soi kịp thời sẽ giúp phát hiện sớm viêm, loét, u lành hoặc ung thư. Ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như thủng, xuất huyết tiêu hóa. Nội soi đúng lúc cũng giúp bác sĩ dễ dàng hơn khi đưa ra hướng điều trị chính xác, không điều trị chỉ bằng thuốc giảm triệu chứng. Giảm thiểu rủi ro ung thư dạ dày, đặc biệt khi có vi khuẩn HP hoặc tổn thương tiền ung thư.

Với những lợi ích trên, chuyên gia tiêu hóa khuyên bạn không nên chờ đến khi triệu chứng nặng mới đi nội soi. Nhiều người chỉ nghĩ đến nội soi khi đau không chịu nổi, sụt cân nghiêm trọng, hoặc nôn ra máu. Lúc ấy, bệnh thường đã ở giai đoạn muộn. Việc lắng nghe cơ thể sớm, nội soi khi có dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp phát hiện bệnh lý tiêu hóa sớm, hiệu quả điều trị cao, và quan trọng nhất là giữ gìn sức khỏe lâu dài.

Vì vậy, đừng để nội soi là một lựa chọn bất đắc dĩ. Hãy xem đó là một công cụ chẩn đoán hữu ích, và đôi khi, là người cứu sống thầm lặng của bạn trong cuộc chiến chống lại các bệnh tiêu hóa nguy hiểm.