Hiểu rõ nguyên do vì sao bị trào ngược dạ dày thực quản cũng như các phương pháp chẩn đoán, phương pháp điều trị bệnh lý này thông qua bài viết dưới đây.
Menu xem nhanh:
1. Trào ngược dạ dày thực quản (hay GERD) là hiện tượng gì?
Trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi dịch dạ dày trào ngược lên thực quản. Điều này thường do sự suy yếu hoặc bất thường của cơ thắt thực quản dưới (LES), vòng cơ đóng vai trò như một chiếc van ngăn dịch dạ dày trào ngược.
Khi dịch này trào lên thực quản, nó có thể gây kích thích, làm tổn thương lớp niêm mạc thực quản. Nếu kéo dài mà không điều trị, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nặng hơn như tình trạng viêm thực quản, loét hoặc thậm chí dẫn đến ung thư thực quản.
Khi dịch trào lên thực quản, nó có thể gây kích thích, làm tổn thương lớp niêm mạc thực quản
2. Giải mã nguyên nhân: Vì sao bị trào ngược dạ dày thực quản?
2.1. Tình trạng suy yếu cơ thắt thực quản dưới (LES) dẫn đến trào ngược
LES đóng vai trò như một “cánh cửa” ngăn dịch dạ dày trào ngược lên thực quản. Trong điều kiện bình thường, cơ này chỉ mở ra khi bạn nuốt để thức ăn từ thực quản xuống dạ dày, sau đó nó đóng lại ngay. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể khiến LES trở nên yếu hoặc giãn bất thường, dẫn đến trào ngược:
– Tuổi tác: Khi tuổi càng cao, cơ thắt thực quản có xu hướng suy yếu dần, làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Thói quen ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ cay, chua hoặc uống quá nhiều cà phê và rượu bia có thể gây hại cho LES.
– Mang thai: Áp lực từ tử cung phát triển lên dạ dày trong thai kỳ có thể gây suy yếu tạm thời cơ thắt thực quản.
Tình trạng suy yếu cơ thắt thực quản dưới (LES) dẫn đến trào ngược
2.2. Vì sao bị trào ngược dạ dày thực quản: Áp lực bên trong dạ dày tăng cao
Một trong những nguyên nhân chính khiến dịch dạ dày dễ trào ngược là áp lực tăng cao bên trong dạ dày, thường được gây ra bởi:
– Ăn quá no hoặc ăn nhanh: Khi bạn ăn quá nhiều trong một bữa, dạ dày căng đầy và tạo áp lực lớn lên cơ thắt thực quản dưới.
– Táo bón kéo dài: Tình trạng táo bón không chỉ gây áp lực lên đường tiêu hóa mà còn ảnh hưởng đến chức năng bình thường của dạ dày.
– Thoát vị hoành: Xảy ra khi một phần của dạ dày bị đẩy lên qua cơ hoành, làm suy yếu LES và tăng áp lực bên trong dạ dày.
2.3. Trào ngược do rối loạn vận động thực quản
Nhu động thực quản là các chuyển động co bóp giúp đẩy thức ăn từ thực quản xuống dạ dày. Khi chức năng này bị rối loạn, dịch trào ngược không được đẩy ngược xuống dạ dày đúng cách, dẫn đến các tổn thương kéo dài ở thực quản.
– Rối loạn co bóp: Một số người có thực quản co bóp bất thường, không đủ mạnh để đẩy dịch ngược xuống.
– Bệnh lý thần kinh: Các bệnh lý như Parkinson hoặc tiểu đường lâu năm có thể làm rối loạn nhu động thực quản.
2.4. Yếu tố thói quen sinh hoạt gây trào ngược
Những thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại có thể góp phần đáng kể vào nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản:
– Ăn trước khi ngủ: Nằm ngay sau khi ăn khiến dạ dày dễ bị trào ngược hơn vì cơ thể ở trạng thái nằm ngang.
– Hút thuốc lá: Nicotine trong thuốc lá làm giãn cơ thắt thực quản dưới, đồng thời kích thích tiết axit dạ dày nhiều hơn.
– Căng thẳng: Stress không chỉ ảnh hưởng đến thần kinh mà còn làm rối loạn hoạt động của hệ tiêu hóa, khiến nguy cơ trào ngược tăng cao.
Nicotine trong thuốc lá làm giãn cơ thắt thực quản dưới, đồng thời kích thích tiết axit dạ dày nhiều hơn.
2.5. Các bệnh lý liên quan
Một số bệnh lý khác cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng nguy cơ mắc trào ngược dạ dày thực quản:
– Thoát vị hoành: Như đã đề cập, tình trạng này làm gián đoạn chức năng cơ thắt thực quản dưới.
– Viêm loét dạ dày: Khi lớp niêm mạc dạ dày bị tổn thương, quá trình co bóp tiêu hóa bị ảnh hưởng, dẫn đến trào ngược.
– Hội chứng Zollinger-Ellison: Tình trạng này khiến dạ dày sản sinh axit quá mức, gây áp lực lớn lên LES.
3. 5 biểu hiện thường gặp của trào ngược
Các triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản có thể xuất hiện rải rác nhưng thường có tính chất lặp đi lặp lại, bao gồm:
– Ợ nóng: Cảm giác nóng rát lan từ vùng bụng trên đến cổ họng, thường xuất hiện sau ăn hoặc vào ban đêm.
– Ợ chua: Dịch trào ngược có vị chua hoặc đắng, gây cảm giác khó chịu ở họng và miệng.
– Đau tức ngực: Triệu chứng này có thể bị nhầm với các bệnh lý tim mạch, nhưng đau do trào ngược thường liên quan đến bữa ăn hoặc tư thế nằm.
– Khó nuốt: Tình trạng viêm thực quản do trào ngược làm hẹp lòng thực quản, gây khó khăn khi nuốt thức ăn.
– Ho mãn tính, khàn giọng: Dịch axit kích thích dây thanh quản, gây viêm và tổn thương đường hô hấp trên.
4. Phương pháp chẩn đoán hiện đại
4.1. Nội soi tiêu hóa
Nội soi là phương pháp hàng đầu để xác định tổn thương niêm mạc thực quản do trào ngược. Tại bệnh viện Thu Cúc (TCI), công nghệ nội soi không đau giúp bệnh nhân thoải mái hơn trong suốt quá trình thực hiện.
4.2. Đo pH thực quản 24 giờ
Đây là kỹ thuật đo nồng độ axit trong thực quản liên tục trong 24 giờ để đánh giá mức độ trào ngược. Phương pháp này đặc biệt hữu ích trong việc chẩn đoán tần suất, mức độ trào ngược, từ đó giúp bác sĩ TCI đưa ra chẩn đoán chính xác nhất và đem lại hiệu quả điều trị cao.
4.3. Đo áp lực và nhu động thực quản (HRM)
HRM là công cụ tiên tiến giúp đo lường hoạt động cơ thắt thực quản dưới và nhu động thực quản
HRM là công cụ tiên tiến giúp đo lường hoạt động cơ thắt thực quản dưới và nhu động thực quản, hỗ trợ phát hiện các rối loạn chức năng tiêu hóa. TCI là một trong số ít bệnh viện áp dụng kỹ thuật này tại Việt Nam.
5. Điều trị trào ngược dạ dày thực quản
Điều chỉnh chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt là bước đầu tiên trong điều trị. Bạn nên ăn chậm, chia nhỏ bữa ăn và tránh nằm ngay sau khi ăn. Đồng thời, hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, cà phê và rượu bia.
Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ: Thuốc giảm tiết axit và bảo vệ niêm mạc thực quản thường được kê đơn. Bạn cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
Trong các trường hợp nặng hoặc không đáp ứng với điều trị bảo tồn, các biện pháp can thiệp như điều chỉnh cơ thắt thực quản hoặc phẫu thuật có thể được xem xét.
Hiểu rõ nguyên nhân vì sao bị trào ngược dạ dày thực quản, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiện đại là cách tốt nhất để kiểm soát bệnh hiệu quả. Đừng để bệnh kéo dài gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe – hãy chủ động thăm khám để được chẩn đoán và điều trị phù hợp.
