Đa số mọi người thường cẩn trọng với ung thư tụy xuất phát từ tuyến tụy ngoại tiết (chiếm tới 95%). Ít ai biết rằng, ung thư tuyến tụy nội tiết tuy hiếm gặp nhưng gây ảnh hưởng lớn tới chức năng nội tiết của tụy cùng nhiều biến chứng khó lường.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về ung thư tuyến tụy nội tiết
U tụy nội tiết chiếm khoảng 5-7% trong số tổng ca mắc ung thư tụy. Bệnh lành tính hơn so với các thể u tuyến tụy khác.
1.1. Phân biệt ung thư tuyến tụy nội tiết và ngoại tiết
Tuy cùng xuất phát từ tuyến tụy, nhưng u nội tiết và ngoại tiết khác nhau rõ rệt.
Khối u tụy ngoại tiết được hình thành từ biến chứng của tế bào sản sinh enzyme. Bệnh có biểu hiện mờ nhạt, diễn biến âm thầm nhưng nguy hiểm. Nếu được sàng lọc và phẫu thuật sớm ở giai đoạn đầu có thể chữa thành công. Trường hợp bệnh được phát hiện khi khối u đã bành trướng, việc điều trị trở nên khó khăn, thậm chí chỉ có thể duy trì khả năng sống trong thời gian rất ngắn.
Ung thư tụy ngoại tiết chiếm tới 95% tổng số ca mắc
U tuyến tụy nội tiết (ung thư tế bào đảo) xảy ra tại các tế bào sản sinh hormone trong tuyến tụy. Các tế bào tăng mạnh khiến hormone dư thừa, rối loạn chức năng hoạt động của mô. Theo đó, đường huyết và dịch tiêu hóa của cơ thể bị mất kiểm soát. Đối tượng mắc bệnh thường là nam giới hoặc người bệnh có người thân tiền sử bị ung thư tụy nội tiết.
Khác với u tụy ngoại tiết, tỷ lệ mắc căn bệnh này khá ít. Khả năng di căn thấp hơn, tỷ lệ ác tính không cao.
1.2. Phân loại ung thư tuyến tụy nội tiết
Ung thư tụy nội tiết chia thành 2 nhóm chính:
– Nhóm không chức năng: Khối u gây nên tình trạng tắc nghẽn đường mật, tá tràng, chảy máu đường tiêu hóa. Đây thường là u ác tính, phát triển âm thầm và không biểu hiện bệnh.
– Nhóm có chức năng: Khối u làm tăng một hormone cụ thể nên được gọi theo tên hormone đó. Có 4 loại u tụy nội tiết chức năng phổ biến.
Tùy theo nguyên nhân gây bệnh mà u tế bào đảo được đặt tên khác nhau
Gastrinoma
Gastrin là hormone tại đầu tuyến tụy mang chức năng kích thích dạ dày sản sinh axit, hỗ trợ quá trình tiêu hóa thức ăn. Nhưng khi gastrin dư thừa sẽ tăng khả năng viêm loét dạ dày, tá tràng, gây thủng dạ dày. Tế bào ung thư Gastrinoma thường có khả năng ác tính cao.
Glucagonoma
Glucagon chủ yếu tập trung tại thân và đuôi tuyến tụy. Chức năng của hormone này là tăng lượng đường huyết cho cơ thể. Glucagonoma dễ bành trướng, di căn và biến chuyển thành khối u ác tính.
Insulinoma
Insulin làm nhiệm vụ giảm đường huyết. U tụy nội tiết do dư thừa insulin là bệnh phổ biến của khối u thần kinh tụy có chức năng. Insulinoma khó phát hiện, có kích thước nhỏ. Tuy lành tính nhưng khối u tiềm ẩn nhiều biến chứng nếu không được chữa trị kịp thời.
Với trẻ em, hạ đường huyết kéo dài gây tổn thương nghiêm trọng cho hệ thần kinh, di chứng tâm thần và tàn phế cho trẻ. Ở người lớn, những cơn hạ đường trong máu kéo dài cũng khiến tổ chức não khó phục hồi và hoạt động không hiệu quả.
Insulinoma khiến hạ đường trong máu kéo dài làm tổ chức não khó phục hồi và hoạt động không hiệu quả
Somatostatinoma
Somatostatin là loại hormone gây ức chế bài tiết Insulin và Glucagon. U nội tiết do hormone này gây ra có thể gặp ở bất cứ đâu trong tuyến tụy và tá tràng, dễ trở thành ác tính.
Vì tính đa dạng và tiên lượng thay đổi liên tục, ung thư tụy nội tiết cần được phát hiện sớm để xử lý kịp thời.
2. Triệu chứng của u tuyến tụy nội tiết
Tùy theo phân loại bệnh mà dấu hiệu của u tụy nội tiết có sự sai khác nhau.
Ung thư tế bào đảo không chức năng
Bệnh thường có biểu hiện không rõ ràng, hoặc dễ nhầm lẫn với các bệnh về đường tiêu hóa cơ bản như:
– Tiêu chảy
– Khó tiêu, đầy bụng
– Đau bụng, lưng kéo dài và tăng dần cơn đau
– Vàng da, mắt
Ung thư tế bào đảo có chức năng
| Tên bệnh | Dấu hiệu |
| Gastrinoma | – Loét dạ dày kéo dài – Đau bụng, lưng – Tiêu chảy kéo dài |
| Glucagonoma | – Phát ban mặt hoặc chân. – Đường huyết cao bất thường – Tiêu chảy – Sụt cân không lý do – Loét khóe miệng |
| Insulinoma | – Đường huyết thấp – Tim đập nhanh |
| Somatostatinoma | – Đường huyết cao – Tiêu chảy – Sỏi mật – Vàng da, mắt – Sút cân |
Khi có những dấu hiệu trên bất thường và kéo dài, người bệnh nên tới gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh. Theo đó tuân thủ phương án điều trị đúng đắn và kịp thời.
Một số dấu hiệu phổ biến với người mắc ung thư tế bào đảo
3. Làm thế nào để sàng lọc ung thư tuyến tụy nội tiết?
Để phát hiện ung thư tụy, bệnh nhân được chỉ định thực hiện một loạt các danh mục thăm khám theo gói tầm soát của bệnh viện. Qua đó, bác sĩ tiên lượng được loại u tụy, giai đoạn phát triển của bệnh hoặc những bất thường về sức khỏe. Nhờ đó có thể đưa ra được phác đồ điều trị phù hợp.
Danh mục kiểm tra với ung thư tụy ngoại tiết và nội tiết như nhau. Tùy theo kết quả khám để giúp bác sĩ phân loại và chẩn đoán bệnh. Các bước tầm soát chuyên sâu bao gồm:
Xét nghiệm
Để sàng lọc ung thư tụy, người bệnh được xét nghiệm máu và nước tiểu. Kết quả đo nồng độ chất trong máu nhằm tìm kiếm lượng hormone dư thừa hoặc phát hiện dấu hiệu khối u. Kết quả phân tích nước tiểu báo hiệu các sản phẩm phân hủy khi cơ thể xử lý hormone.
Nhờ danh mục xét nghiệm, bác sĩ bước đầu nghi ngờ sự xuất hiện của khối u, hoặc chẩn đoán loại u tụy nội tiết bệnh nhân mắc phải. Để khẳng định, bệnh nhân sẽ được chỉ định thực hiện các bước khám chuyên sâu hơn.
Kết quả xét nghiệm máu nhằm tìm kiếm lượng hormo dư thừa hoặc phát hiện khối u
Chẩn đoán hình ảnh và thăm dò chức năng
Các thiết bị kiểm tra có gắn camera sẽ được sử dụng. Mục đích của danh mục này là quan sát, tìm kiếm bất thường trong tuyến tụy, xác định vị trí, kích thước khối u thông qua hình ảnh trả về. Các phương pháp thường được sử dụng bao gồm siêu âm, chụp MRI, chụp CT,…
Sinh thiết
Bằng cách tách và soi tế bào mô tụy trên kính hiển vi, bác sĩ phát hiện những bất thường của tế bào, tiên lượng dấu hiệu ung thư.
Tùy thuộc vào cơ sở y tế, hay thể trạng bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định phương thức sàng lọc ung thư cho thích hợp. Do đó, bệnh nhân cần chọn lựa nơi tầm soát phù hợp, cũng như tin tưởng vào tay nghề bác sĩ. Ung thư tuyến tụy nội tiết tuy không quá nguy hiểm, nhưng nếu chủ quan không xử lý sớm sẽ để lại nhiều hệ quả. Mỗi người cần hiểu biết và chủ động để tránh xa nguy cơ mắc “án tử” ung thư.
