Vi khuẩn HP sinh sống và phát triển trong dạ dày người, tấn công niêm mạc dạ dày gây viêm loét và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác. Loại vi khuẩn này có khả năng lây nhiễm qua nhiều con đường, khó phát hiện vì triệu chứng không rõ ràng. Hãy cùng Hệ thống Y tế Thu Cúc TCI tìm hiểu cách xác định dạ dày nhiễm vi khuẩn HP và việc cần làm khi gặp phải tình trạng nhiễm khuẩn này.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về tình trạng nhiễm vi khuẩn HP
1.1. Vi khuẩn HP dạ dày là gì?
HP là viết tắt của Helicobacter Pylori, đây là loại vi khuẩn sống và phát triển trong dạ dày người. Cơ chế tiết Enzym Urease đặc biệt khiến chúng có thể thích nghi với môi trường acid đậm đặc tại đây. Vi khuẩn HP hoạt động là tác nhân làm tổn thương niêm mạc dạ dày, gây viêm loét dạ dày – tá tràng.
Bệnh lý dạ dày do vi khuẩn HP nếu không can thiệp sớm có thể diễn tiến mạn tính. Điều này có ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe, thúc đẩy nguy cơ ung thư dạ dày.
Số liệu thống kê cho thấy 1% người nhiễm vi khuẩn HP gặp biến chứng ung thư dạ dày
1.2. Dạ dày nhiễm vi khuẩn HP qua đường nào?
Nhiễm vi khuẩn HP là tình trạng nhiễm khuẩn rất phổ biến, chỉ sau nhiễm khuẩn sâu răng. Đặc biệt tại Việt Nam, tỷ lệ nhiễm khuẩn HP dạ dày lên đến khoảng 70% dân số. Loại vi khuẩn này dễ dàng lây lan từ người sang người bằng các con đường sau đây:
– Đường miệng – miệng (con đường lây truyền chủ yếu): Người lành sẽ nhiễm bệnh khi tiếp xúc với vi khuẩn HP qua đường bọt hoặc dịch tiết tiêu hóa của người bệnh. HP có thể lây truyền qua hôn, dùng chung dụng cụ ăn uống – sinh hoạt (bát đũa, bàn chải đánh răng,…), nhai mớm thức ăn,… Chính vì vậy, những trường hợp có thành viên trong gia đình nhiễm bệnh có nguy cơ lây nhiễm rất cao.
– Đường phân – miệng: Vi khuẩn HP được đào thải một phần qua phân, khiến mầm bệnh lây lan ra cộng đồng. Người lành có thể nhiễm khuẩn HP nếu ăn đồ tái sống, không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
– Đường khác: Dùng chung các thiết bị y tế (dụng cụ nha khoa, ống nội soi tiêu hóa) không được vệ sinh tiệt trùng tốt cũng có thể làm lây nhiễm chéo vi khuẩn HP. Tuy nhiên con đường này có nguy cơ lây nhiễm không cao.
1.3. Triệu chứng khi nhiễm khuẩn HP
Tất cả mọi đối tượng đều có thể nhiễm vi khuẩn HP dạ dày. Dù số người nhiễm HP khá cao nhưng không phải trường hợp nào cũng có biểu hiện rõ ràng, cụ thể. Triệu chứng của tình trạng nhiễm vi khuẩn HP thường thầm lặng khó phát hiện, có thể bao gồm:
– Ợ hơi;
– Buồn nôn;
– Đau thượng vị nhiều lần; thường xuyên có cảm giác đầy bụng;
– Giảm cân không rõ nguyên nhân.
Khi vi khuẩn HP gây viêm loét dạ dày, người bệnh có thể gặp các triệu chứng nặng hơn như: đau dạ dày dữ dội, nôn ra máu, phân đen hoặc phân có máu tươi,…
Khi gặp phải các triệu chứng bất thường, người bệnh cần thăm khám sớm để được xét nghiệm kiểm tra
2. Cách xác định dạ dày có nhiễm vi khuẩn HP không
Để chẩn đoán chính xác tình trạng nhiễm vi khuẩn HP dạ dày, bạn có thể thực hiện một trong 4 loại xét nghiệm sau đây:
2.1. Xét nghiệm hơi thở
Xét nghiệm hơi thở với thiết bị đo DPM đặc biệt là phương pháp phổ biến để kiểm tra sự có mặt của HP trong dạ dày. Người bệnh thổi hơi vào thiết bị, kết quả thu được sẽ cho biết họ có đang nhiễm vi khuẩn HP hay không.
– Nếu DPM nhỏ hơn 50: Âm tính với vi khuẩn HP (không có vi khuẩn HP trong dạ dày).
– Nếu DPM từ 50 đến 199: Kết quả không xác định.
– Nếu DPM từ 200 trở lên: Dương tính với vi khuẩn HP (có vi khuẩn HP trong dạ dày).
2.2. Nội soi sinh thiết chẩn đoán dạ dày nhiễm vi khuẩn HP
Nội soi dạ dày – tá tràng có sinh thiết cũng là phương pháp được ứng dụng rộng rãi hàng đầu trong chẩn đoán vi khuẩn HP. Kìm sinh thiết được luồn vào theo ống nội soi sẽ lấy mẫu mô nhỏ ở dạ dày để làm xét nghiệm kiểm tra sự có mặt của HP.
Bác sĩ có thể kiểm tra bằng test urease nhanh, đồng thời xét nghiệm mô bệnh học để xác định tình trạng cụ thể của bệnh. Ngoài ra vi khuẩn HP còn có thể được nuôi cấy để kiểm tra tính kháng thuốc, phục vụ cho việc điều trị.
Thông thường, người bệnh có triệu chứng viêm loét dạ dày – tá tràng sẽ được chỉ định nội soi dạ dày để kiểm tra tổn thương thực thể kết hợp sinh thiết chẩn đoán vi khuẩn HP
2.3. Xét nghiệm kháng nguyên chống HP trong phân
Vi khuẩn HP hoạt động làm kích hoạt hệ miễn dịch tạo kháng nguyên chống lại vi khuẩn. Một phần kháng nguyên sẽ được bài tiết ra ngoài theo phân. Xét nghiệm phân tìm kháng nguyên thường không dùng để sàng lọc tình trạng nhiễm khuẩn HP. Thay vào đó, phương pháp này được ứng dụng nhằm hỗ trợ chẩn đoán và đánh giá hiệu quả điều trị vi khuẩn HP.
2.4. Xét nghiệm máu
Đây là xét nghiệm giúp kiểm tra kháng thể chống vi khuẩn HP trong máu của người bệnh có. Nếu trong máu có sự xuất hiện của kháng thể HO thì chứng tỏ có vi khuẩn tồn tại trong dạ dày và đường ruột.
4. Làm gì khi nhiễm vi khuẩn HP?
4.1. Trường hợp không cần điều trị
Người bệnh không nên quá lo lắng khi được chẩn đoán dương tính với vi khuẩn HP. Không phải tất cả trường hợp nhiễm khuẩn đều gặp các vấn đề sức khỏe. Tỷ lệ người nhiễm khuẩn HP gặp các bệnh lý về đường tiêu hóa trên là khoảng 20%.
Trong trường hợp không cần điều trị, người nhiễm HP cần có lối sống khoa học, ăn uống và nghỉ ngơi điều độ. Người bệnh cần tránh những thói quen gây hại cho dạ dày như: thức khuya, uống rượu bia, hút thuốc lá, ăn đồ chua cay,… Mặt khác, hãy thăm khám tiêu hóa định kỳ để theo dõi tình trạng tiến triển của vi khuẩn.
4.2. Trường hợp cần điều trị
Cơ địa, tuổi tác, thói quen sử dụng thuốc, chế độ ăn uống – sinh hoạt của người bệnh, độc tố của vi khuẩn sẽ quyết định nguy cơ gây bệnh của HP. Những người có bệnh lý về đường tiêu hóa (đặc biệt là dạ dày) khi nhiễm vi khuẩn HP phải điều trị để phòng ngừa biến chứng, bao gồm:
– Người bị viêm loét dạ dày, viêm teo niêm mạc dạ dày; người bị ung thư dạ dày đã phẫu thuật.
– Người bị thiếu máu.
– Thành viên trong gia đình có tiền sử ung thư dạ dày.
– Người thường xuyên sử dụng thuốc kháng viêm không steroid, thuốc giảm đau, thuốc chống kết tập tiểu cầu.
Bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị bằng thuốc kháng sinh và thuốc ức chế tiết acid dạ dày với trường hợp cần loại bỏ vi khuẩn HP. Điều trị vi khuẩn HP ngày càng khó khăn do tình trạng vi khuẩn kháng thuốc ngày càng phức tạp. Do đó các liệu trình kháng sinh cần được cập nhật thường xuyên.
Không phải tất cả trường hợp dạ dày nhiễm vi khuẩn HP đều cần điều trị. Bác sĩ sẽ tư vấn giải pháp phù hợp dựa trên nguy cơ, tác động và bệnh lý liên quan. Người bệnh cần tuyệt đối tuân thủ phác đồ và thời gian điều trị, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc bỏ giữa chừng. Đồng thời người nhiễm vi khuẩn HP cần hạn chế tối đa việc tiếp xúc hoặc gây lây nhiễm cho những người xung quanh.
