Các loại thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp

Huyết áp thấp là tình trạng nhiều người gặp phải trong đời sống hàng ngày, đặc biệt khi đột ngột thay đổi tư thế, mệt mỏi kéo dài hoặc do các bệnh lý nền. Một số người có huyết áp thấp bẩm sinh nhưng khỏe mạnh và không có triệu chứng gì, trong khi một số khác lại phải can thiệp y khoa. Lúc này thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp sẽ được sử dụng để cải thiện triệu chứng, giúp bệnh nhân ổn định huyết áp và phòng ngừa các biến chứng đáng lo ngại.

1. Khi nào huyết áp thấp cần dùng thuốc? Có phải tất cả người bị huyết áp thấp đều phải dùng thuốc không?

Tình trạng huyết áp thấp không phải lúc nào cũng nguy hiểm và cần sử dụng đến thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp. Nhiều người có huyết áp thấp bẩm sinh nhưng vẫn khỏe mạnh, không có triệu chứng gì, vì vậy đối tượng này không cần điều trị bằng thuốc.

Vậy chúng ta cần dùng thuốc tăng huyết áp cho người huyết áp thấp khi nào? Thuốc chỉ cần thiết khi bệnh nhân có huyết áp thấp và xuất hiện triệu chứng rõ rệt như: chóng mặt, ngất hoặc có cảm giác như sắp ngất, mệt mỏi kéo dài, hoa mắt, choáng váng khi đứng lên đột ngột. Lúc này việc dùng thuốc sẽ được cân nhắc để ổn định huyết áp, tránh té ngã.

Trước khi dùng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc luôn được ưu tiên. Tốt hơn hết chúng ta cần xác định nguyên nhân nào gây huyết áp thấp và tập trung điều trị tình trạng đó:

• Mất nước, tiêu chảy, nôn ói;
• Suy tim hoặc mắc các bệnh nội tiết (suy thượng thận, tuyến giáp);
• Rối loạn thần kinh tự chủ (ví dụ bệnh Parkinson);
• Tác dụng phụ của thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc lợi tiểu;
• Hạ huyết áp tư thế (orthostatic hypotension).

Các biện pháp không dùng thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp để cải thiện triệu chứng:

• Uống đủ nước;
• Tăng muối trong chế độ ăn (tốt nhất nên tăng theo hướng dẫn bác sĩ);
• Ăn nhiều bữa nhỏ;
• Mang vớ áp lực;
• Tránh việc đứng lên quá nhanh.

Khi các biện pháp trên không đem lại hiệu quả, bác sĩ sẽ cân nhắc cho bệnh nhân dùng thuốc tăng huyết áp.

2. Các thuốc nào giúp tăng huyết áp cho người huyết áp thấp?

Các thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp hiện nay chia làm 03 nhóm cơ bản như: thuốc điều trị huyết áp thấp mãn tính, thuốc sơ cứu ban đầu và thuốc dùng trong ICU (Hồi sức tích cực chống độc).

Theo khuyến cáo từ PGS.TS, Bác sĩ CKII, Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Văn Quýnh – Phó Giám đốc Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc: Để điều trị huyết áp thấp phải phân biệt được 2 trạng thái là huyết áp thấp đột biến hay huyết áp thấp kéo dài mãn tính, từ đó bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị, cụ thể như:

2.1. Thuốc sơ cứu khi huyết áp thấp đột ngột

Nhóm thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp này được dùng khi huyết áp thấp đột ngột, ví dụ trong chấn thương, tụt huyết áp tư thế nặng.

Heptamyl (Heptaminol):

• Thuốc kích thích hệ adrenergic β và α nhẹ, làm tăng co bóp tim và trương lực mạch máu. Tăng lực co bóp cơ tim sẽ làm tăng thể tích tống máu, trong khi đó việc kích thích  mạch máu sẽ làm tăng sức cản mạch ngoại biên làm tăng huyết áp tạm thời trong các trường hợp tụt huyết áp cấp.
• Thuốc chỉ dùng ngắn hạn, theo chỉ định bác sĩ vì có thể gây nhịp tim nhanh nếu dùng quá liều.

Ephedrine:

• Đây là thuốc tác động lên hệ adrenergic trực tiếp và gián tiếp gây co mạch, tăng sức cản ngoại biên, tăng nhịp tim và co bóp tim
• Thuốc có tác dụng làm tăng huyết áp ngay lập tức, tăng nhịp tim, cải thiện tưới máu cơ quan. Thuốc có nguy cơ nhịp tim nhanh, loạn nhịp, tăng huyết áp quá mức nếu dùng không đúng.

2.2. Thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp mãn tính

Midodrine:

• Midodrine là một tiền chất, khi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành chất chủ vận α1-adrenergic cho tác động lên mạch máu, gây co mạch tĩnh mạch và động mạch nhỏ, từ đó làm tăng sức cản mạch ngoại biên, giúp nâng huyết áp khi đứng.
• Thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp Midodrine dùng để điều trị hạ huyết áp tư thế mạn tính, giảm chóng mặt và ngất khi đứng. Không dùng thuốc buổi tối vì có thể gây tăng huyết áp khi nằm.

Fludrocortisone:

• Đây là corticosteroid tổng hợp với tác dụng giúp thận giữ natri và nước (muối và nước), từ đó làm tăng thể tích máu tuần hoàn (tăng thể tích máu), làm tăng tiền tải tim dẫn đến tăng huyết áp.
• Thuốc được dùng trong hạ huyết áp mạn tính hoặc hạ huyết áp tư thế với liều dùng theo chỉ định của Bác sĩ. Tuy nhiên cần theo dõi cân nặng, tình trạng phù, rối loạn điện giải (Na⁺, K⁺) để tránh biến chứng tăng huyết áp hoặc mất cân bằng điện giải khi dùng thuốc kéo dài.

2.3. Thuốc dùng trong ICU

Nhóm thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp này dùng khi người bệnh nguy cấp, sốc nặng, có theo dõi huyết động liên tục, chỉ dùng trong môi trường bệnh viện:

Epinephrine hay Adrenalin:

• Chủ vận α và β mạnh gây co mạch, tăng sức cản ngoại biên  tăng co bóp tim và nhịp tim, tăng thể tích tống máu.
• Dùng trong sốc phản vệ, tụt huyết áp nặng

Norepinephrine:

• Thuốc chủ yếu gây co mạch ngoại biên mạnh và tăng co bóp tim vừa phải
• Thuốc dùng trong sốc nặng, huyết áp thấp kéo dài, hiệu quả duy trì huyết áp tốt và ít gây tăng nhịp tim quá mức

Dopamine:

• Thuốc này có tác dụng phụ thuộc vào liều dùng: Liều thấp gây giãn mạch thận và cải thiện tưới máu thận, liều trung bình làm tăng co bóp tim, liều cao gây co mạch mạnh.
• Thuốc dùng trong sốc tim hoặc tụt huyết áp nghiêm trọng

Vasopressin:

• Co mạch mạnh, dùng bổ trợ khi các thuốc adrenergic khác không đủ hiệu quả

3. Lưu ý khi sử dụng thuốc tăng huyết áp cho người huyết áp thấp

Nắm rõ những lưu ý khi dùng thuốc tăng huyết áp là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe người bệnh:

• Không tự ý dùng thuốc do tất cả các thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp kể trên đều cần kê đơn của bác sĩ.
• Theo dõi huyết áp thường xuyên và ghi lại mức huyết áp để bác sĩ điều chỉnh liều hợp lý.
• Điều chỉnh lối sống trước khi dùng thuốc: uống nước nhiều, tăng muối, mang vớ ép, đứng dậy từ từ.
• Phụ nữ có thai, người suy tim hoặc bệnh nền tim mạch cần đặc biệt thận trọng và phải theo dõi sát nếu tình trạng huyết áp thấp vẫn tồn tại kéo dài.
• Tốt hơn hết khi khi bệnh nhân xuất hiện chóng mặt, mệt, hoa mắt, ngất, cần đưa ngay đến cơ sở y tế để được xử trí kịp thời, tránh biến chứng nghiêm trọng.

Thuốc làm tăng huyết áp cho người huyết áp thấp cần sử dụng đúng chỉ định và theo dõi chặt chẽ từ bác sĩ. Mỗi loại thuốc đều có cơ chế tác động và mức độ phù hợp khác nhau tùy từng thể trạng, vì vậy người bệnh không nên tự ý dùng hoặc tăng liều.

Nguồn thông tin tham khảo: Mayoclinic, Webmd, LHSC