Tuyến yên nằm ở đâu và có chức năng gì? Nó có chức năng gì và có quan trọng trong cơ thể không? Hãy cùng Thu Cúc TCI tìm hiểu nhé.
Menu xem nhanh:
1. Tuyến yên là gì?
1.1. Định nghĩa
Tuyến yên (pituitary gland) là một tuyến nhỏ hình hạt đậu nằm ở đáy não với trọng lượng rất nhỏ chỉ khoảng 0,5 g. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh và kiểm soát nhiều chức năng cơ bản của cơ thể.
1.2. Tuyến yên nằm ở đâu?
Tuyến yên nằm ở đáy não, trong một khoang xương nhỏ. Cụ thể hơn, nó nằm phía sau chỗ mắt (gần gốc mũi), giữa giao nhau của các thần kinh thị giác (nơi các dây thần kinh thị giác giao nhau).
Vị trí của bộ phận này nằm trong khoang xương giúp bảo vệ nó, vì cấu trúc xương cung cấp một mức độ hỗ trợ vật lý và bảo vệ.
Tuyến yên là bộ phận nắm giữ những vai trò vô cùng quan trọng
2. Cấu tạo của tuyến yên
Bộ phận này gồm 3 phần: Thùy trước, thùy giữa và thùy sau.
2.1. Thùy trước
Thùy trước sản xuất và giải phóng nhiều hormone để điều khiển các tuyến nội tiết khác trong cơ thể. Các hormone này bao gồm:
– Hormone tăng trưởng (GH): Điều chỉnh sự phát triển, trao đổi chất và thành phần cơ thể.
– Hormone kích thích tuyến thượng thận (ACTH): Kích thích tuyến thượng thận sản xuất cortisol, giúp điều chỉnh phản ứng căng thẳng và trao đổi chất.
– Hormone kích thích tuyến giáp (TSH): Điều chỉnh sự sản xuất và giải phóng hormon tuyến giáp giáp để điều chỉnh trao đổi chất.
– Hormone kích thích tinh dịch (FSH) và hormone kích thích chủ yếu (LH): Điều chỉnh các chức năng sinh sản ở cả nam và nữ.
– Hormone prolactin: Kích thích sản xuất sữa ở phụ nữ sau khi sinh.
– LH (Luteinising): Hormone kích thích chủ yếu (LH) kích thích quá trình rụng trứng ở phụ nữ và sản xuất hormone testosterone ở nam giới.
2.2. Thùy giữa
Thùy giữa thường phát triển mạnh ở động vật cấp thấp và chỉ phát triển ở trẻ nhỏ. Thùy giữa tiết MSH giúp phân bố sắc tố da.
2.3. Thùy sau
Thùy sau không sản xuất hormone, nhưng nó lưu trữ và giải phóng hai hormone:
– Hormone chống tiểu (ADH) hoặc Vasopressin: Điều chỉnh cân bằng nước bằng cách điều khiển quá trình hấp thụ lại nước trong thận.
– Oxytocin: Đóng vai trò trong quá trình sinh đẻ bằng cách kích thích co bóp tử cung và đẩy sữa trong thời kỳ cho con bú. Nó cũng liên quan đến việc tạo kết nối xã hội và tình cảm gắn kết.
3. Chức năng của tuyến yên
Bộ phận này có chức năng quan trọng trong việc điều chỉnh và kiểm soát nhiều chức năng cơ bản của cơ thể với các chức năng chính
3.1. Tiết hormone
Bộ phận này sản xuất và giải phóng một loạt hormone ảnh hưởng đến hoạt động của các tuyến nội tiết khác trong cơ thể. Các hormone này bao gồm hormone tăng trưởng (GH), hormone kích thích tuyến thượng thận (ACTH), hormone kích thích tuyến giáp (TSH), hormone kích thích tinh dịch (FSH), hormone kích thích chủ yếu (LH), hormone prolactin, hormone chống tiểu (ADH), và oxytocin.
3.2. Tăng trưởng và phát triển
Bộ phận này tiết ra hormone tăng trưởng (GH), kích thích quá trình tăng trưởng, phát triển và tái tạo tế bào. GH đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng ở trẻ em, duy trì mật độ xương và khối lượng cơ bắp.
3.3. Điều chỉnh các tuyến nội tiết khác
Qua các hormone của mình, tuyến yên điều khiển hoạt động của nhiều tuyến nội tiết khác như tuyến giáp, tuyến thượng thận và tuyến sinh dục (tinh hoàn ở nam giới và buồng trứng ở nữ giới). Nó điều tiết sự sản xuất và giải phóng hormone từ những tuyến này, từ đó duy trì cân bằng hormone trong cơ thể.
3.4. Chức năng sinh dục
Các cơ quan trong có thể đa số đều có sự góp mặt của bộ phận này
Tuyến yên giải phóng hormone kích thích tinh dịch (FSH) và hormone kích thích chủ yếu (LH), hai hormone quan trọng trong việc điều chỉnh chức năng sinh sản. FSH thúc đẩy sự phát triển của trứng ở phụ nữ và sản xuất tinh trùng ở nam giới, trong khi LH kích thích quá trình rụng trứng ở phụ nữ và kích thích sản xuất hormone testosterone ở nam giới.
3.5. Cân bằng nước và điều chỉnh tương tự muối
Tuyến yên sản xuất hormone chống tiểu (ADH), còn được gọi là hormone vasopressin, giúp điều chỉnh cân bằng nước trong cơ thể. ADH điều khiển quá trình hấp thụ lại nước bởi thận, ngăn chặn mất nước quá mức và duy trì sự cân bằng đúng đắn của cơ thể.
3.6. Sản xuất sữa và quá trình sinh con
Nó giải phóng hormone prolactin, một hormone kích thích sự sản xuất sữa trong tuyến vú của phụ nữ đang cho con bú. Ngoài ra, tuyến yên cũng tiết ra hormone oxytocin, đóng vai trò trong việc khởi đầu các cơn co tử cung trong quá trình sinh con và thúc đẩy sự kết nối và gắn kết giữa các cá nhân.
Nhìn chung, đây là một thành phần quan trọng của hệ thống nội tiết, đảm nhiệm vai trò điều phối và điều chỉnh nhiều quá trình sinh lý trong cơ thể.
4. Một số bệnh lý liên quan đến tuyến yên
4.1. Suy tuyến yên
Đây là tình trạng khi tuyến yên không sản xuất hoặc giải phóng đủ hormone cần thiết. Suy tuyến yên có thể gây ra nhiều triệu chứng và vấn đề sức khỏe, bao gồm mệt mỏi, suy giảm tăng trưởng, giảm ham muốn tình dục, giảm chức năng tuyến giáp và tăng nguy cơ loãng xương.
4.2. Đột quỵ tuyến yên
Đột quỵ tuyến yên xảy ra khi một đoạn mạch máu của tuyến yên bị tắc nghẽn hoặc vỡ, gây hạn chế hoặc mất hoạt động của một phần tuyến yên. Điều này có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, mất trí nhớ, thay đổi tâm trạng và sự giảm đi trong hoạt động của các tuyến nội tiết khác.
4.3. U tuyến yên
U tuyến yên là một khối u ác tính hoặc lành tính xuất hiện, bệnh có thể gây ra áp lực trên các cấu trúc xung quanh và ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của tuyến yên, gây ra các triệu chứng như đau đầu, thay đổi thị lực, thay đổi hormone và vấn đề về sức khỏe khác.
4.4. Đái tháo nhạt
Đái tháo nhạt là một tình trạng mà tuyến yên không sản xuất đủ hormone ADH để điều chỉnh cân bằng nước trong cơ thể. Kết quả là, cơ thể mất khả năng duy trì nồng độ nước và muối trong máu, dẫn đến tình trạng tiểu nhiều và mất nước nghiêm trọng.
Đây chỉ là một số bệnh lý liên quan đến tuyến yên và không bao gồm tất cả các tình trạng bệnh khác. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng hoặc vấn đề sức khỏe liên quan đến tuyến yên, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị thích hợp.
Đái tháo nhạt là căn bệnh không quá nguy hiểm nhưng gây phiền toái cho người bệnh
Tóm lại,tuyến yên đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh và điều phối nhiều chức năng cơ bản của cơ thể, từ tăng trưởng và phát triển đến chức năng sinh dục và cân bằng nước và muối. Việc duy trì sự hoạt động bình thường của tuyến yên là rất quan trọng để đảm bảo sự cân bằng và sức khỏe tổng thể của cơ thể. Hãy thăm khám định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín để phát hiện và điều trị kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường ở tuyến yên.
