Trào ngược dạ dày gây ngứa họng là một rối loạn phức tạp ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Theo dõi bài viết sau đây để tìm hiểu bản chất của vấn đề, từ nguyên nhân sâu xa đến các triệu chứng nhận diện và cách chủ động phòng ngừa, điều trị hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Khám phá bản chất của trào ngược dạ dày
Trào ngược dạ dày (Gastroesophageal Reflux Disease – GERD) không chỉ là một rối loạn đơn thuần mà còn là một vấn đề phức tạp liên quan đến hệ tiêu hóa. Cơ chế xảy ra khi van cơ thắt thực quản – dạ dày (Lower Esophageal Sphincter) hoạt động kém hiệu quả, cho phép acid và các chất khác trong dịch vị từ dạ dày trào ngược lên đường tiêu hóa trên.
1.1 Mối liên hệ giữa trào ngược và cảm giác ngứa họng
Trong điều kiện bình thường, cơ thắt thực quản dưới hoạt động như một van một chiều, ngăn không cho acid dạ dày trào ngược. Tuy nhiên, khi van này bị suy yếu hoặc mất khả năng đóng kín, acid dạ dày dễ dàng xâm nhập vào thực quản, gây ra các phản ứng viêm và kích ứng.
Khi acid dạ dày xâm nhập vào vùng niêm mạc họng, nó khiến các dây thần kinh vùng này bị kích thích, tạo ra cảm giác ngứa khó chịu, dai dẳng. Đồng thời, acid còn gây ra tình trạng viêm nhiễm nhẹ, làm tăng sinh các tế bào miễn dịch và gây ra các phản ứng viêm.
Dịch acid dạ dày trào ngược lên thực quản có thể gây ngứa họng.
1.2 Nguyên nhân đa chiều của tình trạng trào ngược dạ dày gây ngứa họng
Trào ngược dạ dày không phải do một yếu tố đơn lẻ mà là sự tác động phức tạp của nhiều nguyên nhân:
– Yếu tố dinh dưỡng: Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động của hệ tiêu hóa. Các thực phẩm như đồ cay nóng, thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ uống có cồn, caffeine sẽ kích thích sản xuất acid và làm suy yếu van cơ thắt thực quản.
– Yếu tố lối sống: Stress kéo dài, thiếu ngủ, hút thuốc lá, lối sống ít vận động, tăng cân đột biến là những yếu tố gián tiếp làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Yếu tố sinh học: Tuổi tác, di truyền, rối loạn nội tiết, các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, tăng huyết áp cũng góp phần làm gia tăng nguy cơ trào ngược.
2. Tổng hợp các triệu chứng nhận biết trào ngược dạ dày
2.1 Dấu hiệu ban đầu cần chú ý
Trào ngược dạ dày không chỉ gây ra cảm giác ngứa đơn thuần ở họng mà còn có nhiều triệu chứng phức tạp. Người bệnh có thể trải nghiệm cảm giác khó chịu như:
Ngứa râm ran liên tục ở vùng họng, kèm theo cảm giác rát, khô. Đặc biệt, triệu chứng này thường trở nên rõ rệt hơn về đêm hoặc sau các bữa ăn nhiều dầu mỡ. Bên cạnh đó, ho kéo dài, khàn tiếng, khó thở nhẹ và cảm giác như có vật gì đó bám trong họng cũng là những dấu hiệu điển hình.
2.2 Các biến chứng tiềm ẩn của tình trạng trào ngược dạ dày gây ngứa họng
Nếu bỏ qua điều trị, trào ngược dạ dày có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như viêm thực quản mãn tính, loét thực quản, thậm chí là nguy cơ ung thư thực quản. Hệ hô hấp cũng bị ảnh hưởng, có thể gây ra các vấn đề như viêm phế quản, hen suyễn.
Tình trạng ngứa họng rõ rệt hơn khi ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ.
3. Phương pháp chẩn đoán chính xác trào ngược dạ dày gây ngứa họng
3.1 Đánh giá ban đầu tại nhà và khám lâm sàng với bác sĩ
Việc theo dõi các triệu chứng một cách chi tiết, ghi chép nhật ký ăn uống, đánh giá chỉ số BMI và theo dõi cân nặng sẽ mang đến cái nhìn tổng quan về tình trạng sức khỏe. Bạn nên chú ý ghi lại các triệu chứng xuất hiện, thời gian, mức độ và các yếu tố có thể gây kích ứng.
Các triệu chứng mà bạn ghi chép được sẽ là căn cứ quan trọng cho việc chẩn đoán của bác sĩ khi thăm khám. Bên cạnh đó, việc khám lâm sàng các triệu chứng thực thể cũng rất quan trọng.
3.2 Thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán y khoa hiện đại
Nội soi dạ dày – thực quản tiên tiến
Bác sĩ sử dụng các thiết bị nội soi hiện đại để quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản và dạ dày. Kỹ thuật này cho phép đánh giá chính xác mức độ tổn thương, viêm nhiễm và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Phương pháp đo pH thực quản 24 giờ hiện đại
Việc đo pH thực quản bằng các thiết bị chuyên dụng giúp xác định chính xác mức độ acid trào ngược, từ đó có phương án điều trị phù hợp. Phương pháp này cho phép theo dõi chi tiết mức độ acid trong thực quản trong một khoảng thời gian nhất định.
Đo áp lực thực quản độ phân giải cao (HRM)
Phương pháp theo dõi áp lực tại thực quản trong mỗi nhịp nuốt, giúp đánh giá chức năng của các cơ thực quản, đặc biệt là cơ thắt thực quản dưới (LES). Hoạt động của cơ này liên quan mật thiết với tình trạng trào ngược.
Các phương pháp khác
Một số phương pháp như siêu âm, chụp CT có thể được chỉ định khi nghi ngờ khối u thực quản, nội soi tai mũi họng, xét nghiệm giúp phân biệt ngứa họng do trào ngược và ngứa họng do các bệnh lý đường hô hấp.
Hệ thống y tế Thu Cúc TCI sở hữu đầy đủ các phương pháp chẩn đoán kể trên. Trong đó nổi bật là máy đo pH thực quản 24 giờ, máy đo HRM được nhập khẩu từ Mỹ, thiết bị nội soi dạ dày – thực quản với các công nghệ NBI, MCU, máy siêu âm, máy chụp CT đa dãy, đa tầng hiện đại giúp chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản gây ngứa họng và phân biệt với các bệnh lý khác, từ đó đưa ra phương pháp điều trị đúng đắn.
Tại Thu Cúc TCI, bạn được chẩn đoán trào ngược ngứa họng bằng các phương pháp hiện đại, trong đó có đo pH thực quản 24 giờ.
4 Chiến lược phòng ngừa và điều trị toàn diện
Thay đổi lối sống tổng thể
Kiểm soát trào ngược dạ dày không chỉ đơn thuần là uống thuốc mà còn là quá trình thay đổi toàn diện lối sống. Việc duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên, quản lý stress hiệu quả, ngủ đủ giấc sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng này.
Chế độ dinh dưỡng khoa học
Chia nhỏ bữa ăn, tránh các thực phẩm kích thích, uống đủ nước, bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, probiotics sẽ hỗ trợ tích cực cho hệ tiêu hóa. Nên ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu, ít acid và giàu dinh dưỡng.
Điều trị y khoa chuyên sâu
Tùy theo mức độ trào ngược, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc như: Thuốc giảm acid (Antacids), thuốc kháng H2, thuốc ức chế bơm proton để hỗ trợ điều trị. Trong một số trường hợp nặng, can thiệp phẫu thuật có thể là phương án được xem xét. Người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn dùng thuốc của bác sĩ và cân nhắc thận trọng khi có chỉ định phẫu thuật.
Như vậy, trào ngược dạ dày gây ngứa họng là vấn đề sức khỏe phức tạp đòi hỏi sự chú ý và can thiệp toàn diện. Bằng cách hiểu rõ bản chất, chủ động phòng ngừa và điều trị kịp thời, bạn có thể kiểm soát hiệu quả tình trạng này.
