Trong hành trình phát triển của y học hiện đại, vắc-xin đã trở thành một trong những phát minh quan trọng nhất, góp phần to lớn trong việc kiểm soát dịch bệnh trên toàn cầu. Tuy nhiên, cùng với những lợi ích to lớn, việc tiêm vắc-xin cũng có thể đi kèm một số phản ứng phụ, gây lo lắng cho nhiều người. Bài viết dưới đây của Thu Cúc TCI đi sâu phân tích các phản ứng thường gặp sau khi tiêm vắc-xin
Menu xem nhanh:
1. Danh sách đầy đủ các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin
1.1. Phản ứng thường gặp sau khi tiêm vắc-xin – Phản ứng tại chỗ
Đau, sưng, đỏ tại vị trí tiêm là phản ứng tại chỗ phổ biến nhất. Triệu chứng này thường xuất hiện trong vài giờ sau khi tiêm và có thể kéo dài từ 1 – 3 ngày. Nguyên nhân là do cơ thể phản ứng với thành phần của vắc-xin, tạo ra tình trạng viêm tại chỗ. Nốt cứng nhỏ tại vị trí tiêm cũng có thể xuất hiện và thường tự biến mất sau vài ngày đến vài tuần. Trong một số trường hợp, có thể xuất hiện áp-xe vô trùng tại vị trí tiêm; đây là phản ứng hiếm gặp.
1.2. Phản ứng thường gặp sau khi tiêm vắc-xin – Phản ứng toàn thân
Sốt nhẹ là phản ứng toàn thân thường gặp nhất sau khi tiêm vắc-xin. Sốt thường xuất hiện trong 24 giờ sau tiêm và có thể kéo dài 1 – 2 ngày. Sốt là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang hoạt động để tạo ra kháng thể chống lại bệnh.
Sốt nhẹ là phản ứng toàn thân thường gặp nhất sau khi tiêm vắc-xin.
Mệt mỏi, đau đầu, đau cơ cũng là những triệu chứng phổ biến sau khi tiêm vắc-xin. Các triệu chứng này thường nhẹ và có thể tự khỏi sau vài ngày.
Buồn nôn, chán ăn có thể xảy ra ở một số người, đặc biệt là trẻ nhỏ. Triệu chứng này cũng thường nhẹ và có thể tự khỏi sau 1 – 2 ngày.
Phát ban, ngứa là phản ứng ít gặp hơn nhưng vẫn có thể xảy ra. Phát ban thường xuất hiện vài ngày sau tiêm và tự khỏi sau một thời gian. Tuy nhiên, nếu phát ban lan rộng hoặc kèm theo khó thở, cần đến cơ sở y tế ngay.
2. Nguyên nhân của các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin
Các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Hiểu rõ về các nguyên nhân này sẽ giúp bạn yên tâm hơn khi tiêm vắc-xin:
– Phản ứng của hệ miễn dịch: Đây là nguyên nhân chính gây ra các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin. Khi vắc-xin được đưa vào cơ thể, hệ miễn dịch nhận diện các thành phần của vắc-xin là “kẻ lạ” và kích hoạt phản ứng miễn dịch. Quá trình này gây ra các triệu chứng như sốt, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ – đây chính là dấu hiệu cho thấy vắc-xin đang phát huy tác dụng.
– Thành phần của vắc-xin: Một số thành phần trong vắc-xin như chất bảo quản, chất ổn định có thể gây ra phản ứng phụ ở một số người nhạy cảm. Tuy nhiên, các thành phần này đã được kiểm nghiệm kỹ lưỡng và được coi là an toàn cho đại đa số người dùng.
– Kỹ thuật tiêm: Đôi khi, phản ứng tại chỗ có thể do kỹ thuật tiêm kém. Ví dụ, tiêm quá nông có thể gây đau và sưng nhiều hơn bình thường.
– Yếu tố cá nhân: Mỗi người có phản ứng khác nhau với vắc-xin do sự khác biệt về hệ miễn dịch, tiền sử dị ứng và các yếu tố cá nhân khác.
Đôi khi, phản ứng tại chỗ có thể do kỹ thuật tiêm kém.
3. Cách xử lý các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin
3.1. Hướng dẫn xử lý các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin tại nhà
Hầu hết các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin đều nhẹ và tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, có một số biện pháp có thể giúp bạn giảm khó chịu:
– Đối với phản ứng tại chỗ: Áp gạc lạnh lên vùng tiêm để giảm sưng, đau, đỏ. Tránh tác động mạnh vào vị trí tiêm. Nếu đau nhiều, có thể uống thuốc giảm đau như paracetamol.
– Đối với sốt: Uống nhiều nước, nghỉ ngơi đầy đủ. Có thể dùng thuốc hạ sốt như paracetamol nếu sốt cao trên 38.5°C hoặc cảm thấy khó chịu.
– Đối với mệt mỏi, đau đầu, đau cơ: Nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước. Tránh các hoạt động gắng sức trong 1 – 2 ngày sau tiêm.
– Đối với buồn nôn, chán ăn: Ăn nhẹ, uống từng ngụm nhỏ nước. Tránh tiêu thụ thức ăn dầu mỡ, cay nóng.
– Đối với phát ban, ngứa: Tránh gãi, có thể dùng kem dưỡng ẩm hoặc thuốc chống ngứa theo chỉ định của bác sĩ.
Đối với phát ban, ngứa, có thể dùng kem dưỡng ẩm hoặc thuốc chống ngứa theo chỉ định của bác sĩ.
3.2. Khi nào người tiêm vắc-xin cần thăm khám với bác sĩ?
Mặc dù hầu hết các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin đều nhẹ và tự khỏi, vẫn có một số trường hợp cần chú ý:
– Phản ứng dị ứng nặng: Mặc dù rất hiếm gặp, nhưng phản ứng dị ứng nặng (sốc phản vệ) có thể xảy ra. Triệu chứng bao gồm khó thở, phát ban toàn thân, chóng mặt, hạ huyết áp. Nếu gặp những triệu chứng này, bạn cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra ngay lập tức.
– Sốt cao kéo dài: Nếu sốt trên 39°C và kéo dài trên 3 ngày, cần đi khám để loại trừ các nguyên nhân khác.
– Phản ứng tại chỗ nặng: Nếu vùng đau, sưng, đỏ lan rộng quá 10cm hoặc kéo dài trên 3 ngày, cần đi khám.
– Các triệu chứng bất thường khác: Nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường khác như đau đầu dữ dội, co giật, liệt cơ… cần đến cơ sở y tế ngay.
4. Cách giảm nguy cơ phản ứng phụ
– Thông báo đầy đủ cho nhân viên y tế về tiền sử dị ứng, bệnh lý nền và các thuốc đang sử dụng trước khi tiêm.
– Ở lại cơ sở y tế trong thời gian ít nhất 30 phút sau khi tiêm để theo dõi phản ứng.
– Tuân thủ lịch tiêm chủng và không bỏ lỡ các mũi tiêm nhắc lại.
– Không tự ý dùng thuốc kháng histamin trước khi tiêm vì các phản ứng dị ứng có thể bị che giấu.
– Tránh các hoạt động gắng sức trong 1 – 2 ngày sau tiêm.
Hầu hết các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin đều nhẹ và tự khỏi, chỉ một số ít trường hợp cần can thiệp y tế. Hiểu về các phản ứng thường gặp sau khi tiêm vắc-xin giúp bạn chuẩn bị tâm lý tốt hơn và biết cách xử trí phù hợp. Quan trọng là bạn không nên quá lo lắng về các phản ứng phụ mà bỏ qua cơ hội bảo vệ sức khỏe thông qua tiêm chủng. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy trao đổi với nhân viên y tế để được tư vấn cụ thể.
