Không nên chủ quan với tình trạng viêm họng nuốt nghẹn

Viêm họng nuốt nghẹn là tình trạng gây khó chịu khi ăn uống và giao tiếp hàng ngày. Nhiều người chủ quan, nhưng nếu kéo dài, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng.

1. Viêm họng nuốt nghẹn là gì và tại sao không nên xem nhẹ?

Viêm họng nuốt nghẹn là biểu hiện của tình trạng viêm nhiễm ở vùng hầu họng, khiến người bệnh cảm thấy khó nuốt, nghẹn vướng khi ăn uống hoặc thậm chí khi nuốt nước bọt. Cảm giác này thường đi kèm với đau rát cổ họng, ho, khàn tiếng và khó chịu kéo dài.

Tình trạng này có thể chỉ là triệu chứng của một đợt viêm cấp do cảm lạnh, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng như viêm họng mãn tính, trào ngược dạ dày thực quản hoặc thậm chí là u vùng họng. Việc phát hiện và điều trị đúng nguyên nhân đóng vai trò rất quan trọng, giúp người bệnh tránh được nhiều biến chứng không mong muốn.

2. Dấu hiệu nhận biết viêm họng nuốt nghẹn dễ gặp nhất

2.1. Nuốt nghẹn, vướng ở cổ, cảm giác nuốt không trơn tru

Người bệnh thường mô tả cảm giác như có vật cản ở giữa cổ họng, khiến mỗi lần nuốt thức ăn hay thậm chí nước bọt đều phải cố gắng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến việc ăn uống mà còn gây lo lắng kéo dài.

2.2. Cổ họng khô rát, ngứa và có thể đau khi nói chuyện

Cảm giác rát bỏng hoặc đau âm ỉ ở họng khiến việc nói chuyện trở nên khó khăn, nhất là vào buổi sáng hoặc sau khi ăn đồ cay nóng. Những người có đặc thù công việc nói nhiều sẽ cảm thấy rõ sự bất tiện này.

2.3. Ho dai dẳng, đặc biệt ho nhiều vào ban đêm

Cơn ho không dứt, đặc biệt là khi nằm xuống, có thể đi kèm cảm giác nghẹn ở họng. Đây là dấu hiệu thường thấy nếu nguyên nhân viêm họng nuốt nghẹn là do trào ngược axit từ dạ dày.

2.4. Khàn tiếng, nói mệt, mất giọng tạm thời

Khi tình trạng viêm lan rộng đến thanh quản, người bệnh sẽ bị khàn tiếng, mệt khi nói lâu, thậm chí mất giọng tạm thời nếu không được nghỉ ngơi hoặc điều trị kịp thời.

3. Những nguyên nhân dẫn đến viêm họng nuốt nghẹn thường gặp

3.1. Nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc virus

Phổ biến nhất là virus cảm lạnh, cúm, adenovirus hoặc liên cầu khuẩn nhóm A. Những tác nhân này làm tổn thương niêm mạc họng, gây sưng viêm và dẫn đến cảm giác nuốt nghẹn. Trong một số trường hợp, viêm họng do vi khuẩn có thể đi kèm sốt cao, nổi hạch ở cổ.

3.2. Trào ngược dạ dày thực quản kéo dài

Axit dạ dày khi trào ngược lên thực quản có thể làm tổn thương lớp niêm mạc hầu họng, gây viêm, sưng nề và dẫn đến cảm giác vướng nghẹn. Người bị trào ngược thường cảm thấy nghẹn vào buổi sáng sớm hoặc sau khi ăn no.

3.3. Kích ứng do khói thuốc, bụi mịn hoặc hóa chất

Thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động đều có thể làm tổn thương lớp niêm mạc họng, làm tăng nguy cơ viêm và kéo theo triệu chứng nuốt nghẹn.

3.4. Dị ứng theo mùa hoặc dị ứng thực phẩm

Phản ứng dị ứng với các yếu tố như phấn hoa, nấm mốc, lông động vật, hoặc thậm chí là thực phẩm cũng có thể gây sưng tấy niêm mạc họng và tạo cảm giác nuốt nghẹn, nhất là khi dị ứng không được kiểm soát tốt.

4. Viêm họng nuốt nghẹn nguy hiểm thế nào nếu không xử lý kịp thời?

4.1. Gây viêm lan tỏa sang các khu vực lân cận

Tình trạng viêm không được kiểm soát có thể lan từ họng sang amidan, thanh quản, tai giữa hoặc xoang, khiến người bệnh bị đa viêm đường hô hấp trên, khó khăn hơn trong điều trị.

4.2. Dễ tái phát và chuyển thành viêm họng mãn tính

Viêm họng nuốt nghẹn nếu tái đi tái lại nhiều lần sẽ làm tổn thương lâu dài niêm mạc, từ đó gây viêm họng mãn tính với các triệu chứng kéo dài, khó dứt điểm và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.

4.3. Làm giảm khả năng ăn uống, suy giảm thể lực

Khi nuốt nghẹn gây khó chịu kéo dài, người bệnh thường ăn ít, dẫn đến sụt cân, thiếu hụt dinh dưỡng, dễ mệt mỏi và giảm sức đề kháng, tạo vòng xoắn bệnh lý kéo dài.

4.4. Nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng

Một số bệnh ác tính vùng hầu họng như ung thư vòm họng, u thực quản giai đoạn sớm cũng biểu hiện bằng nuốt nghẹn. Nếu không thăm khám sớm, bệnh có thể âm thầm tiến triển nặng hơn mà không được phát hiện.

5. Cách phân biệt viêm họng nuốt nghẹn với các tình trạng tương tự

5.1. Viêm họng nuốt nghẹn do nhiễm trùng cấp

Khởi phát nhanh, đi kèm với sốt nhẹ hoặc vừa, đau họng rõ rệt, hạch nổi dưới cằm, nuốt đau, nhưng đáp ứng tốt với thuốc kháng sinh hoặc kháng viêm.

5.2. Trào ngược dạ dày gây cảm giác nuốt nghẹn

Không có sốt, thường đi kèm cảm giác nóng rát ngực, ợ chua, đắng miệng và tăng cảm giác nghẹn sau khi ăn hoặc nằm xuống.

5.3. U thực quản hoặc u vòm họng giai đoạn đầu

Cảm giác nghẹn tăng dần theo thời gian, không cải thiện sau điều trị viêm thông thường, có thể kèm theo sụt cân, mệt mỏi, khàn tiếng kéo dài.

6. Làm gì khi bị viêm họng nuốt nghẹn?

6.1. Thăm khám bác sĩ

Không nên tự điều trị tại nhà nếu triệu chứng kéo dài trên 5 ngày. Bác sĩ sẽ kiểm tra họng, có thể chỉ định nội soi tai mũi họng để xác định mức độ tổn thương và loại trừ các bất thường nghiêm trọng.

6.2. Điều trị bằng thuốc phù hợp

Tùy nguyên nhân, bác sĩ sẽ kê thuốc kháng sinh, kháng viêm, thuốc giảm tiết axit nếu liên quan đến trào ngược. Ngoài ra, thuốc súc họng hoặc xịt họng tại chỗ cũng giúp giảm triệu chứng nhanh chóng.

6.3. Chăm sóc tại nhà đúng cách

– Uống nhiều nước ấm, tránh đồ uống lạnh hoặc đồ uống có cồn

– Tránh các loại thức ăn cay nóng, đồ chiên nhiều dầu mỡ

– Nghỉ ngơi đầy đủ, không nói nhiều để thanh quản được hồi phục– Súc miệng với nước muối sinh lý hàng ngày để họng luôn sạch sẽ

7. Cách phòng ngừa viêm họng nuốt nghẹn tái phát

7.1. Bảo vệ hệ hô hấp trước yếu tố gây hại

Đeo khẩu trang khi ra ngoài, giữ ấm cổ vào mùa lạnh, tránh hút thuốc và hạn chế tiếp xúc với khói bụi là những bước đơn giản nhưng hiệu quả để giảm nguy cơ viêm họng.

7.2. Duy trì chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh

Ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế các thực phẩm gây kích ứng cổ họng như đồ chiên, nước ngọt có gas. Đồng thời, duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý để giảm nguy cơ trào ngược dạ dày.

7.3. Khám sức khỏe định kỳ

Khám định kỳ giúp phát hiện sớm những bất thường liên quan đến họng và thực quản. Đặc biệt, những người có yếu tố nguy cơ như hút thuốc lâu năm, hay bị trào ngược, hoặc có tiền sử gia đình bị ung thư vòm họng nên tầm soát định kỳ.

Nếu nguyên nhân được xác định rõ và điều trị đúng hướng, viêm họng nuốt nghẹn hoàn toàn có thể chữa khỏi. Người bệnh cần tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc khi triệu chứng cải thiện, và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp để tránh tái phát.

9. Phương pháp chẩn đoán viêm họng nuốt nghẹn hiện nay

Để xác định đúng nguyên nhân gây viêm họng kèm cảm giác nuốt nghẹn, bác sĩ sẽ kết hợp khám lâm sàng và các kỹ thuật cận lâm sàng phù hợp.

9.1. Khám lâm sàng tại chuyên khoa tai mũi họng

Bác sĩ kiểm tra vùng hầu họng bằng mắt thường và hỏi kỹ về triệu chứng, thời gian khởi phát, các dấu hiệu đi kèm như ho, sốt, khàn tiếng hay ợ chua. Đây là bước đầu giúp định hướng nguyên nhân có thể do viêm nhiễm, trào ngược hoặc dị ứng.

9.2. Nội soi tai mũi họng

Phương pháp này giúp quan sát chi tiết bên trong họng, thanh quản, thực quản trên. Qua nội soi, bác sĩ có thể phát hiện tổn thương viêm, dấu hiệu trào ngược, polyp hay khối u.

9.3. Xét nghiệm dịch họng và máu

Nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ lấy dịch họng để tìm vi khuẩn như liên cầu khuẩn. Xét nghiệm máu cũng được dùng để đánh giá phản ứng viêm và loại trừ bệnh lý toàn thân.

9.4. Nội soi dạ dày thực quản và đo pH thực quản 24 giờ

Trong trường hợp nghi ngờ trào ngược dạ dày – thực quản, nội soi dạ dày giúp quan sát tổn thương trong đường tiêu hóa. Đo pH 24 giờ giúp ghi nhận mức độ và tần suất trào ngược axit gây tổn thương họng.

9.5. Đo áp lực thực quản HRM

HRM là phương pháp đánh giá chức năng vận động thực quản, phát hiện các rối loạn như co thắt thực quản, mất nhu động hay achalasia – những nguyên nhân ít gặp nhưng có thể gây nuốt nghẹn kéo dài mà không có tổn thương rõ ràng trên nội soi.

Khi gặp phải viêm họng nuốt nghẹn kéo dài, tốt nhất nên thăm khám sớm để tìm ra nguyên nhân chính xác. Điều trị đúng cách sẽ giúp cải thiện triệu chứng nhanh chóng và ngăn ngừa biến chứng.