Bé bị nấm miệng: Hướng dẫn điều trị hiệu quả

Bé bị nấm miệng là một tình trạng khá phổ biến ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc trưng bởi các mảng trắng bám trên lưỡi, má trong hoặc vòm miệng. Mặc dù nhìn đáng lo ngại, phần lớn trường hợp nấm miệng ở trẻ không nghiêm trọng và có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Bài viết này giải thích nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, phương pháp điều trị an toàn và cách phòng ngừa để bố mẹ có thể chăm sóc bé bị nấm miệng đúng cách.

1. Vì sao bé bị nấm miệng?

Nguyên nhân chủ yếu của nấm miệng ở bé là sự phát triển quá mức của nấm Candida albicans, một loại nấm men vốn tồn tại tự nhiên trên da và niêm mạc của con người. Ở trẻ sơ sinh, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, môi trường miệng ẩm ướt, hoặc dùng kháng sinh đều tạo điều kiện cho Candida phát triển quá mức và gây ra nấm. Ngoài ra, bé sinh non, nhẹ cân, hoặc bé có mẹ bị nấm đầu vú cũng có nguy cơ nấm miệng cao hơn.

2. Dấu hiệu nhận biết: Cách phân biệt nấm miệng với cặn sữa

Triệu chứng điển hình của nấm miệng là các mảng trắng, mịn hoặc hơi lợn cợn trên lưỡi, lợi, má trong, vòm miệng. Điểm quan trọng để phân biệt nấm miệng với cặn sữa là nấm miệng thường không dễ lau (khi lau có thể để lại vùng đỏ, hơi chảy máu), còn cặn sữa thì thường dễ lau. Bé bị nấm miệng có thể quấy khóc khi bú, bú ít hơn, hoặc có thể có phát ban hăm tã do cùng loại nấm. Nếu thấy các dấu hiệu sau, bố mẹ nên lưu ý:

– Mảng trắng bám chắc, không lau sạch được;

– Bé khó chịu khi bú hoặc bú kém;

– Có thể kèm theo đỏ ở vùng quanh miệng hoặc hăm tã.

3. Rủi ro nếu để nấm miệng lâu?

Trong đa số trường hợp, nấm miệng ở trẻ khoẻ mạnh không gây nguy hiểm lâu dài nhưng có thể làm bé khó bú, dẫn đến vấn đề dinh dưỡng tạm thời nếu không được xử trí. Ở những trẻ có bệnh nền hoặc suy giảm miễn dịch, nấm có thể lan sâu hơn và cần điều trị mạnh hơn. Vì vậy đánh giá y tế vẫn quan trọng khi nấm miệng có dấu hiệu nặng hoặc kéo dài.

4. Khi nào cần đưa bé nấm miệng đi khám ngay?

Bé bị nấm miệng cần khám bác sĩ nhi khi: Bú kém hoặc sụt cân, mảng trắng lan rộng hoặc không cải thiện sau vài ngày điều trị tại nhà, bé có sốt, hoặc bé là trẻ sinh non/miễn dịch kém.

Trẻ có biểu hiện nặng hoặc có nguy cơ suy giảm miễn dịch cần được đánh giá nhanh để tránh biến chứng. Bác sĩ nhi sẽ chẩn đoán bằng khám lâm sàng và trong một số trường hợp có thể lấy mẫu để xét nghiệm.

5. Hướng dẫn toàn diện cách xử trí nấm miệng ở trẻ

5.1. Các phương pháp điều trị hiệu quả cho bé bị nấm miệng

Điều trị cơ bản là dùng thuốc chống nấm dạng bôi/pha (ví dụ: nystatin dung dịch hoặc gel miconazole) bôi trực tiếp lên các mảng nấm trong miệng theo hướng dẫn của bác sĩ. Thông thường liệu trình kéo dài vài ngày đến 2 tuần tùy mức độ. Trong trường hợp nặng hoặc tái phát, bác sĩ có thể cân nhắc thuốc uống (ví dụ fluconazole) nhưng chỉ dùng khi cần thiết và dưới sự chỉ định của bác sĩ do có nguy cơ tác dụng phụ.

Ngoài thuốc, cần chú ý xử lý nguồn lây và môi trường quanh bé: Nếu đang cho bé bú và có dấu hiệu đau hoặc nứt đầu vú, mẹ cũng cần được khám và điều trị đồng thời để tránh truyền ngược nấm giữa mẹ và bé. Đồng thời, tiệt trùng bình sữa, núm vú giả, đồ chơi mà bé ngậm bằng cách luộc hoặc tiệt trùng theo khuyến cáo. Việc điều trị đồng thời cả mẹ (nếu cần) và bé giúp giảm nguy cơ tái nhiễm.

5.2. Chăm sóc bé bị nấm miệng tại nhà: Những việc bố mẹ nên làm ngay

Bên cạnh dùng thuốc theo đơn, bố mẹ có thể thực hiện các biện pháp hỗ trợ để điều trị nấm miệng như sau:

– Giữ miệng bé sạch: Lau nhẹ miệng và lưỡi sau khi bé bú bằng gạc hoặc khăn ẩm, sạch, mềm.

– Tiệt trùng bình sữa, núm vú giả, máy hút sữa, đồ chơi… đã qua miệng.

– Cho bé bú tiếp tục: Nếu bé đang bú mẹ, thường khuyến cáo tiếp tục cho bú trong khi mẹ và bé cùng được điều trị; nếu mẹ đau đầu vú nên khám để điều trị đồng thời.

5.3. Những biện pháp dân gian và cảnh báo

Trên mạng có nhiều mẹo dân gian như dùng nước muối, sữa chua chấm, dầu dừa, hay các mẹo khác. Một số biện pháp hỗ trợ có thể giúp vệ sinh và cân bằng hệ vi sinh nhưng không thể thay thế thuốc khi cần. Một số chất (ví dụ gentian violet) từng được dùng nhưng có nguy cơ kích ứng và không được khuyến cáo rộng rãi, bố mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp dân gian hay thuốc không kê đơn nào cho bé.

6. Phòng ngừa tái phát nấm miệng ở trẻ

Để giảm nguy cơ bé bị nấm miệng tái phát, bố mẹ cần lưu ý:

– Hạn chế dùng kháng sinh khi không cần thiết; nếu bé hoặc mẹ phải dùng kháng sinh, theo dõi kỹ dấu hiệu sau đó.

– Rèn thói quen vệ sinh bình sữa, núm vú giả; tiệt trùng bằng nước sôi hoặc theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

– Nếu mẹ cho con bú, kiểm tra và xử trí nấm đầu vú kịp thời để không lây chéo.

– Khi bé bắt đầu ăn dặm, duy trì vệ sinh miệng tốt và hạn chế đồ ngọt.

Bé bị nấm miệng là bệnh lý thường gặp, đặc biệt ở trẻ sơ sinh vì hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Dấu hiệu dễ nhận biết là mảng trắng trong miệng không lau sạch được và bé có thể bú kém hoặc khó chịu. Hầu hết trường hợp đều điều trị hiệu quả bằng thuốc chống nấm dạng bôi theo chỉ định bác sĩ, kết hợp vệ sinh bình sữa, núm vú giả và xử trí đồng thời mẹ nếu cần. Tuy nhiên, nếu bé bú kém, sốt, hoặc triệu chứng kéo dài/lan rộng, hãy đưa bé đi khám để được đánh giá và điều trị phù hợp. Nếu bạn cần, hãy ghi lại các triệu chứng (kèm ảnh nếu được) để dễ dàng trao đổi với bác sĩ khi khám.