Ợ nóng tức ngực: Khi hệ tiêu hóa đang âm thầm “kêu cứu”

Ợ nóng tức ngực là tình trạng khiến nhiều người lầm tưởng là bệnh tim hay rối loạn tiêu hóa nhẹ. Thế nhưng, nếu xuất hiện thường xuyên, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý trào ngược dạ dày nghiêm trọng.

1. Ợ nóng tức ngực là gì và vì sao cần quan tâm?

Ợ nóng tức ngực là hiện tượng thường gặp khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây cảm giác nóng rát vùng ngực và nặng tức vùng trước tim. Đây là triệu chứng thuộc nhóm rối loạn tiêu hóa – thực quản nhưng lại rất dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề về tim mạch hoặc hô hấp.

Không ít người chủ quan, cho rằng ợ nóng tức ngực chỉ là hệ quả của ăn uống thất thường. Tuy nhiên, nếu tình trạng này xảy ra nhiều lần trong tuần, kéo dài trên vài tuần, người bệnh cần đi khám để loại trừ các bệnh lý nguy hiểm tiềm ẩn. Việc phát hiện sớm nguyên nhân giúp điều trị đúng cách, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như viêm thực quản, hẹp thực quản hay thậm chí ung thư.

2. Nhận diện triệu chứng ợ nóng tức ngực dễ bị bỏ qua

2.1. Cảm giác nóng rát ở ngực

Người bị ợ nóng tức ngực thường cảm thấy như có luồng nhiệt chạy dọc từ thượng vị lên vùng giữa ngực hoặc cổ họng. Cảm giác này trở nên rõ ràng hơn sau khi ăn no, nằm nghỉ hoặc khi thay đổi tư thế đột ngột. Cơn nóng có thể lan từ ngực ra sau lưng, gây khó chịu kéo dài vài phút đến hàng giờ.

Nhiều trường hợp ghi nhận triệu chứng trở nên nặng hơn vào ban đêm, đặc biệt nếu ăn tối muộn. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ, làm giảm chất lượng sống.

2.2. Tức vùng trước tim, đôi khi kèm khó thở

Ngoài nóng rát, người bệnh còn cảm nhận vùng ngực như bị đè nặng, căng tức khó chịu, đôi khi kèm cảm giác nghẹn họng, khó thở. Những biểu hiện này dễ khiến người bệnh lo lắng nhầm là đau tim hoặc bệnh phổi. Cảm giác tức ngực có thể tăng khi hít sâu, cúi người hoặc gắng sức.

Nếu không hiểu rõ cơ chế của triệu chứng, bệnh nhân rất dễ chậm trễ trong việc tìm ra nguyên nhân thực sự và xử lý kịp thời.

3. Những nguyên nhân phổ biến gây ợ nóng tức ngực

3.1. Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)

GERD là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến ợ nóng tức ngực. Cơ chế bệnh sinh bắt nguồn từ việc cơ thắt thực quản dưới bị suy yếu, dẫn đến việc axit và dịch tiêu hóa từ dạ dày trào ngược lên thực quản. Axit gây kích ứng lớp niêm mạc, tạo cảm giác nóng rát và tổn thương thực quản theo thời gian.

Người mắc GERD thường có triệu chứng rõ rệt vào buổi tối, nhất là sau khi ăn đồ chua, cay, hoặc nằm ngay sau khi ăn. Nếu không điều trị, bệnh có thể tiến triển thành viêm thực quản, loét hoặc Barrett thực quản.

3.2. Ăn uống và thói quen sinh hoạt không điều độ

Việc ăn quá no, ăn nhiều chất béo, đồ chiên rán hoặc thức ăn nhanh khiến dạ dày hoạt động quá mức, gây tăng áp lực và axit trong dạ dày. Tư thế nằm ngay sau ăn, mặc đồ bó sát vùng bụng, cúi gập người khi bụng đầy đều là yếu tố thuận lợi gây trào ngược.

Ngoài ra, việc hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên, dùng cà phê hoặc nước ngọt có gas cũng là nguyên nhân làm cơ vòng thực quản dưới hoạt động kém, góp phần gây ợ nóng và tức ngực.

3.3. Tác động từ một số loại thuốc

Một số thuốc như aspirin, ibuprofen, thuốc huyết áp nhóm chẹn canxi, thuốc an thần hoặc thuốc điều trị Parkinson có thể gây giãn cơ thắt thực quản dưới hoặc tăng tiết axit dạ dày. Việc sử dụng kéo dài mà không có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ có thể khiến triệu chứng ợ nóng tức ngực ngày càng trầm trọng.

4. Phân biệt ợ nóng tức ngực với các bệnh lý nguy hiểm khác

4.1. Khi nào là dấu hiệu của vấn đề tiêu hóa?

Ợ nóng tức ngực do tiêu hóa thường đi kèm với các dấu hiệu đặc trưng như ợ hơi, ợ chua, buồn nôn, đắng miệng, cảm giác nóng rát lan từ bụng lên cổ. Các triệu chứng này thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là các bữa nhiều dầu mỡ hoặc gia vị mạnh.

Người bệnh có thể giảm nhẹ triệu chứng nếu ngồi thẳng người, uống nước ấm hoặc sử dụng thuốc kháng axit. Ngoài ra, triệu chứng không đi kèm với choáng váng, toát mồ hôi hoặc đau lan xuống tay trái như trong các bệnh lý tim mạch.

4.2. Khi nào cần nghĩ đến bệnh tim?

Nếu đau ngực đi kèm khó thở đột ngột, vã mồ hôi lạnh, đau lan ra cánh tay, cổ hoặc hàm; cảm giác như bị đè nặng hoặc bóp nghẹt ở giữa ngực kéo dài trên 15 phút thì cần lập tức đến cơ sở y tế để kiểm tra tim mạch.

Việc phân biệt chính xác giữa hai nhóm bệnh lý này giúp bác sĩ chọn đúng hướng chẩn đoán và điều trị, tránh bỏ sót những trường hợp cần cấp cứu.

5. Ợ nóng tức ngực kéo dài có thể gây ra hậu quả gì?

5.1. Viêm thực quản

Sự tiếp xúc liên tục giữa niêm mạc thực quản và axit dạ dày khiến lớp niêm mạc bị viêm, tổn thương, dẫn đến viêm thực quản cấp hoặc mạn tính. Người bệnh thường thấy đau khi nuốt, cảm giác thức ăn vướng lại ở cổ họng, khàn tiếng hoặc ho kéo dài.

5.2. Hẹp thực quản

Viêm kéo dài khiến mô sẹo hình thành, làm thu hẹp lòng thực quản. Biến chứng này khiến việc ăn uống trở nên khó khăn, dễ bị nghẹn và gây sụt cân nghiêm trọng do ăn uống kém.

5.3. Thực quản Barrett và nguy cơ ung thư

Thực quản Barrett là tình trạng các tế bào niêm mạc thực quản bị biến đổi dưới tác động lâu dài của axit. Đây là yếu tố nguy cơ cao dẫn đến ung thư thực quản – một trong những bệnh ung thư tiêu hóa nguy hiểm và khó phát hiện sớm.

6. Phương pháp chẩn đoán ợ nóng tức ngực chính xác hiện nay

6.1. Khám lâm sàng và khai thác triệu chứng

Bác sĩ sẽ khai thác chi tiết các triệu chứng, tiền sử bệnh, tần suất và hoàn cảnh xuất hiện triệu chứng. Những thông tin này giúp định hướng các xét nghiệm cần thiết tiếp theo.

6.2. Nội soi tiêu hóa trên

Nội soi giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng để đánh giá có viêm, loét hay dấu hiệu bất thường như Barrett. Đây là phương pháp được chỉ định trong đa số trường hợp có triệu chứng ợ nóng tức ngực kéo dài.

6.3. Đo pH thực quản 24 giờ

Kỹ thuật này giúp ghi lại lượng axit trào lên thực quản suốt 24 giờ và đánh giá mức độ trào ngược, đồng thời xác định thời điểm trào ngược liên quan đến bữa ăn, tư thế ngủ…

6.4. Đo áp lực thực quản (HRM)

Được sử dụng để đo hoạt động co bóp của cơ thắt thực quản và xác định có tình trạng rối loạn nhu động hoặc rối loạn vận chuyển thức ăn trong thực quản hay không.

7. Cách xử trí hiệu quả khi bị ợ nóng tức ngực

7.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Hạn chế thực phẩm gây kích thích dạ dày như: đồ cay, béo, rượu, cà phê, socola. Ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ bữa ăn để giảm áp lực lên dạ dày. Tuyệt đối không ăn khuya hoặc ăn ngay trước giờ ngủ.

7.2. Thay đổi thói quen sinh hoạt

Giữ tư thế ngồi sau ăn ít nhất 30 phút. Nâng cao đầu giường nếu bị trào ngược ban đêm. Giảm cân nếu đang thừa cân. Hạn chế hút thuốc và giảm stress bằng các hoạt động như yoga, thiền hoặc đi bộ nhẹ nhàng.

7.3. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Thuốc ức chế bơm proton (PPI), thuốc kháng histamin H2, thuốc tạo màng bảo vệ niêm mạc thực quản được chỉ định tùy mức độ bệnh. Việc sử dụng thuốc cần theo dõi thường xuyên để đánh giá hiệu quả và điều chỉnh liều phù hợp.

8. Khi nào cần gặp bác sĩ ngay?

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu:

– Ợ nóng tức ngực xảy ra trên 2 lần/tuần

– Triệu chứng không cải thiện sau khi thay đổi chế độ sinh hoạt

– Nuốt nghẹn, nuốt đau, nôn ra máu hoặc đại tiện phân đen

– Sụt cân nhanh, mệt mỏi không rõ lý do

Những dấu hiệu này có thể cảnh báo các tổn thương thực thể nguy hiểm cần can thiệp y tế càng sớm càng tốt.

Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là nội soi dạ dày – thực quản là cách hiệu quả để phát hiện sớm tổn thương và ngăn ngừa tiến triển xấu. Với người có yếu tố nguy cơ cao như người trên 40 tuổi, người bị trào ngược kéo dài hoặc từng bị viêm thực quản, việc kiểm tra định kỳ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, đồng thời giảm thiểu chi phí và nguy cơ biến chứng nguy hiểm.