Viêm tai giữa mạn tính ở trẻ – Biến chứng và cách điều trị

Không phải các bệnh lý thông thường có thể tự khỏi sau vài ngày, viêm tai giữa mạn tính lại là một tình trạng tai kéo dài, âm thầm gây tổn thương cấu trúc tai giữa và ảnh hưởng lâu dài đến khả năng nghe của trẻ. Điều đáng lo ngại là nhiều bậc phụ huynh có thể không nhận biết được tình trạng này từ sớm do các dấu hiệu không rõ rệt. Việc hiểu đúng và điều trị đúng cách không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tai mũi họng cho trẻ mà còn phòng ngừa được nhiều biến chứng nguy hiểm.

1. Về viêm tai giữa mạn tính

1.1. Viêm tai giữa mạn tính là gì?

Viêm tai giữa mạn là tình trạng viêm kéo dài của tai giữa, thường kéo dài hơn 6 tuần và có thể tái phát nhiều lần. Không giống như thể cấp tính diễn tiến nhanh và rầm rộ, viêm tai giữa thể mạn thường âm thầm nhưng dai dẳng, dẫn đến tổn thương niêm mạc tai giữa và đôi khi là thủng màng nhĩ.

Tình trạng này phổ biến ở trẻ em do cấu trúc vòi nhĩ ngắn, dễ bị tắc nghẽn và nhiễm trùng lan từ vùng mũi họng.

1.2. Nguyên do viêm tai giữa mạn tính ở trẻ

Viêm tai giữa thể mạn thường là hậu quả của tình trạng cấp tính không được điều trị dứt điểm hoặc điều trị không đúng cách. Bên cạnh đó, các yếu tố sau cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

– Trẻ từng nhiều lần bị viêm tai giữa cấp tính.
– Vệ sinh tai không đúng cách hoặc thường xuyên ngoáy tai.
– Trẻ sống trong môi trường ô nhiễm, khói thuốc lá hoặc không khí ẩm thấp.
– Có bất thường về cấu trúc tai mũi họng như sùi vòm, VA phì đại.
– Suy giảm miễn dịch, suy dinh dưỡng hoặc mắc bệnh mãn tính khác.

1.3. Phân loại viêm tai giữa thể mạn

Tùy theo biểu hiện và mức độ tổn thương, viêm tai giữa mạn có thể được phân loại như sau:

– Viêm tai giữa mạn có mủ: Chảy mủ tai kéo dài, màng nhĩ thủng.
– Viêm tai giữa mạn không mủ: Thường có dịch nhầy kéo dài trong tai giữa nhưng không chảy ra ngoài, dễ gây mất thính lực.
– Viêm tai giữa có cholesteatoma: Dạng đặc biệt nguy hiểm do có khối tổ chức bất thường phát triển trong tai giữa, có thể phá hủy xương tai và gây biến chứng nội sọ.

2. Dấu hiệu nhận biết bệnh

Nhận diện sớm các dấu hiệu của bệnh là yếu tố then chốt giúp can thiệp kịp thời và phòng ngừa biến chứng. So với viêm tai giữa cấp, các biểu hiện của thể mạn thường không rầm rộ nhưng lại kéo dài, âm ỉ.

2.1. Các biểu hiện thường gặp của viêm tai giữa mạn

Phụ huynh cần quan sát kỹ các biểu hiện dưới đây nếu nghi ngờ trẻ bị viêm tai giữa kéo dài:

– Trẻ bị chảy mủ tai tái đi tái lại, đặc biệt là khi tắm hoặc sau cảm cúm.
– Thính lực suy giảm, trẻ có thể nghe kém một bên hoặc cả hai bên tai.
– Trẻ than đau tai nhẹ, hoặc đau âm ỉ kéo dài, không dữ dội như viêm cấp.
– Mủ tai có thể có mùi hôi, màu vàng hoặc xanh.
– Một số trẻ có biểu hiện ngủ không ngon, kém tập trung, chậm phát triển ngôn ngữ.

Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng viêm có thể ảnh hưởng vĩnh viễn đến chức năng nghe và gây các biến chứng nặng.

2.2. Biến chứng cần cảnh giác với bệnh viêm tai giữa mạn tính

Viêm tai giữa kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sống mà còn có thể gây ra các biến chứng đáng lo ngại cho trẻ như:

– Mất thính lực vĩnh viễn do tổn thương chuỗi xương tai.
– Viêm xương chũm, một biến chứng nghiêm trọng gây đau sau tai, sưng tấy.
– Liệt mặt nếu viêm lan đến dây thần kinh số VII.
– Viêm màng não hoặc áp xe não, tuy hiếm nhưng có thể đe dọa tính mạng.

3. Điều trị viêm tai giữa mạn hiệu quả và an toàn

Điều trị viêm tai giữa thể mạn cần được thực hiện tại các cơ sở y tế có chuyên khoa Tai Mũi Họng để đảm bảo đúng hướng, tránh biến chứng và ngăn tái phát. Việc tự ý dùng thuốc kháng sinh hoặc nhỏ tai không theo chỉ định có thể khiến tình trạng nặng hơn.

3.1. Nguyên tắc điều trị

Việc điều trị sẽ tùy thuộc vào thể bệnh, mức độ tổn thương và nguyên nhân nền. Một số nguyên tắc điều trị cơ bản cho trẻ viêm tai giữa mạn bao gồm:

– Làm sạch mủ và dịch viêm trong tai giữa bằng kỹ thuật hút rửa chuyên dụng.
– Sử dụng thuốc nhỏ tai kháng sinh, chống viêm theo chỉ định bác sĩ.
– Dùng kháng sinh toàn thân nếu có dấu hiệu nhiễm khuẩn lan rộng.
– Theo dõi sát tình trạng thính lực và diễn biến bệnh qua nội soi tai.

Trong trường hợp có cholesteatoma hoặc màng nhĩ thủng rộng không tự lành, có thể cần can thiệp phẫu thuật.

3.2. Khi nào cần phẫu thuật điều trị viêm tai giữa mạn?

Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp điều trị nội khoa không hiệu quả hoặc bệnh đã gây biến chứng. Một số phẫu thuật phổ biến:

– Tạo hình màng nhĩ (myringoplasty): Vá lại phần màng nhĩ bị thủng.
– Tái tạo tai giữa (tympanoplasty): Sửa chữa chuỗi xương tai tổn thương.
– Nạo VA hoặc cắt amidan: Trong trường hợp VA phì đại gây tái phát viêm tai.
– Loại bỏ cholesteatoma bằng phẫu thuật mở sào bào xương chũm.

Phẫu thuật tuy không phải là lựa chọn đầu tiên, nhưng nếu chỉ định đúng và được thực hiện tại cơ sở uy tín, sẽ mang lại hiệu quả điều trị lâu dài và cải thiện chức năng nghe cho trẻ.

4. Cách phòng ngừa viêm tai giữa mạn ở trẻ

Phòng bệnh luôn là cách hiệu quả và ít tốn kém nhất để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Các biện pháp phòng ngừa nên được thực hiện từ khi trẻ còn nhỏ:

– Đảm bảo tiêm phòng đầy đủ, đặc biệt là vaccine phòng phế cầu và cúm.
– Điều trị dứt điểm viêm tai giữa cấp, không tự ý ngừng thuốc khi chưa đủ liều.
– Hạn chế để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá và môi trường ô nhiễm.
– Không nên để trẻ nằm bú bình vì dễ trào ngược sữa vào tai giữa.
– Dạy trẻ không ngoáy tai và giữ vệ sinh mũi họng thường xuyên.

Bên cạnh đó, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám tai định kỳ, đặc biệt nếu trẻ từng bị viêm tai hoặc có dấu hiệu nghe kém.

Viêm tai giữa mạn tính là một bệnh lý không thể chủ quan vì ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng nghe và sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng hướng không chỉ giúp trẻ hồi phục tốt hơn mà còn phòng ngừa được nhiều biến chứng nguy hiểm. Phụ huynh cần theo dõi sát sức khỏe tai mũi họng của trẻ, và đặc biệt, hãy luôn lựa chọn khám và điều trị tại các cơ sở y tế chuyên khoa uy tín để đảm bảo an toàn và hiệu quả lâu dài.