Triệu chứng của polyp đại tràng: Những dấu hiệu không nên bỏ qua

Polyp đại tràng là những khối u nhỏ phát triển bất thường trên lớp niêm mạc bên trong đại tràng hoặc trực tràng. Phần lớn polyp là lành tính, nhưng một số loại có thể tiến triển thành ung thư sau nhiều năm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vấn đề đáng lo ngại nhất là hầu hết các trường hợp polyp đại tràng không biểu hiện rõ triệu chứng, khiến nhiều người chỉ phát hiện khi bệnh đã tiến triển nặng hoặc qua các đợt khám sức khỏe tình cờ. Vậy triệu chứng của polyp đại tràng là gì? Làm thế nào để nhận biết sớm và tránh biến chứng nguy hiểm?

1. Polyp đại tràng là gì và mức độ nghiêm trọng

Polyp đại tràng là sự tăng sinh quá mức của tế bào niêm mạc bên trong lòng ruột. Chúng có thể có cuống giống hình nấm, hoặc phẳng dẹt khó quan sát. Theo nghiên cứu y khoa, có nhiều loại polyp khác nhau:

Polyp tăng sản (hyperplastic) thường lành tính.

Polyp tuyến (adenomatous) có nguy cơ cao tiến triển thành ung thư.

Polyp nhung mao (villous adenoma) kích thước lớn, nguy hiểm hơn.

Điều đáng lo là polyp có thể âm thầm tồn tại 5–10 năm mà không gây triệu chứng, nhưng theo thời gian, khoảng 10–30% polyp tuyến có thể hóa ác thành ung thư đại trực tràng. Chính vì vậy, hiểu rõ các triệu chứng của polyp đại tràng sẽ giúp bạn cảnh giác hơn với cơ thể và đi khám kịp thời.

2. Vì sao polyp đại tràng khó phát hiện?

Niêm mạc đại tràng không có nhiều dây thần kinh cảm giác đau, nên khi polyp mới hình thành và kích thước nhỏ, chúng hầu như không gây khó chịu. Nhiều người vẫn sinh hoạt bình thường, ăn uống bình thường mà không có dấu hiệu gì khác lạ. Chỉ khi polyp phát triển lớn, gây chảy máu hoặc cản trở nhu động ruột thì các triệu chứng mới xuất hiện.

Chính vì tính “câm lặng” này, các chuyên gia khuyến cáo nên tầm soát định kỳ bằng nội soi, đặc biệt khi bạn trên 45 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng.

3. Các triệu chứng của polyp đại tràng thường gặp

Dưới đây là những dấu hiệu có thể xuất hiện khi polyp đã phát triển đến mức gây ảnh hưởng lên cơ thể:

3.1. Máu trong phân hoặc chảy máu trực tràng
Đây là triệu chứng phổ biến nhất khi polyp kích thước lớn bị viêm loét hoặc chèn ép mạch máu niêm mạc. Bạn có thể thấy:

Máu đỏ tươi dính trên bề mặt phân hoặc trên giấy vệ sinh, thường gặp khi polyp nằm ở phần cuối đại trực tràng.

Phân màu nâu đen hoặc đen sẫm, do polyp ở vị trí cao hơn (đại tràng lên, đại tràng ngang) chảy máu và máu bị tiêu hóa một phần.

Một số trường hợp chảy máu ít, không nhìn thấy bằng mắt thường nhưng gây thiếu máu thiếu sắt sau thời gian dài, khiến người bệnh xanh xao, mệt mỏi, hoa mắt.

Cần lưu ý, máu trong phân không chỉ do trĩ hay nứt kẽ hậu môn, mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo polyp hoặc ung thư đại tràng.

3.2. Thay đổi thói quen đại tiện kéo dài
Nếu bạn đang có thói quen đại tiện đều đặn nhưng đột nhiên gặp tình trạng bất thường kéo dài, cần nghĩ tới khả năng có polyp. Những thay đổi thường gặp:

Tiêu chảy nhiều ngày không rõ nguyên nhân, phân lỏng, có chất nhầy.

Táo bón kéo dài, khó đi ngoài, phải rặn nhiều.

Phân nhỏ, dẹt hoặc mỏng hơn bình thường, giống hình dạng “bút chì”, có thể do polyp lớn gây hẹp lòng ruột.

Cảm giác vẫn muốn đi ngoài dù đã đi xong (triệu chứng mót rặn).

Những dấu hiệu này thường bị nhầm với rối loạn tiêu hóa thông thường, nhưng nếu kéo dài trên 1–2 tuần không cải thiện, bạn nên đi khám.

3.3. Đau quặn bụng hoặc đầy hơi
Polyp phát triển lớn có thể gây cản trở một phần dòng di chuyển của phân, dẫn đến triệu chứng:

Đau bụng âm ỉ hoặc từng cơn quặn thắt, nhất là vùng hạ vị hoặc quanh rốn.

Đầy hơi, chướng bụng, cảm giác khó tiêu.

Trong trường hợp hiếm gặp, polyp rất to có thể gây tắc ruột bán phần hoặc hoàn toàn, kèm đau dữ dội, nôn ói, bí trung tiện.

3.4. Tiết nhầy nhiều khi đi ngoài
Một số loại polyp, đặc biệt là polyp nhung mao (villous adenoma), có thể tiết ra nhiều chất nhầy. Khi đại tiện, bạn sẽ thấy phân lẫn nhầy màu trắng đục hoặc trong. Trường hợp tiết nhầy quá mức còn gây mất điện giải, mệt mỏi, tụt kali máu.

3.5. Thiếu máu, mệt mỏi, sụt cân
Chảy máu rỉ rả kéo dài do polyp có thể khiến cơ thể thiếu máu mạn tính. Người bệnh cảm thấy:

Mệt mỏi, uể oải, da xanh xao.

Hoa mắt, chóng mặt, tim đập nhanh.

Khó thở khi vận động nhẹ.

Ngoài ra, polyp lớn hoặc có nguy cơ ác tính có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng, làm giảm cân không rõ nguyên nhân.

3.6. Polyp lòi ra ngoài hậu môn
Nếu polyp nằm sát hậu môn, có cuống dài, khi đi ngoài rặn mạnh, khối polyp có thể lòi ra ngoài rồi tự thụt vào hoặc phải dùng tay đẩy vào. Triệu chứng này dễ nhầm với bệnh trĩ.

4. Triệu chứng dễ nhầm với bệnh khác

Điều đáng lưu ý là triệu chứng của polyp đại tràng thường không đặc hiệu và có thể giống với nhiều bệnh lý tiêu hóa khác như:

Bệnh trĩ: chảy máu đỏ tươi nhưng không gây thay đổi hình dạng phân.

Viêm đại tràng mạn: tiêu chảy kèm đau bụng, nhầy máu.

Hội chứng ruột kích thích: rối loạn đại tiện nhưng không có chảy máu.

Chỉ có nội soi đại tràng mới xác định chính xác nguyên nhân. Vì vậy, nếu xuất hiện những dấu hiệu bất thường kéo dài trên 1–2 tuần, bạn không nên tự chẩn đoán mà cần gặp bác sĩ chuyên khoa.

5. Khi nào nên đi khám?

Bạn nên đi khám ngay nếu gặp các tình huống sau:

Máu xuất hiện trong phân nhiều lần, dù ít.

Rối loạn đại tiện kéo dài không rõ nguyên nhân.

Đau bụng âm ỉ, đầy hơi, mệt mỏi kéo dài.

Sụt cân nhanh trong thời gian ngắn.

Có tiền sử gia đình bị polyp hoặc ung thư đại trực tràng.

Ngay cả khi không có triệu chứng, người trên 45 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ cao (tiền sử gia đình, hút thuốc, ăn nhiều thịt đỏ…) vẫn nên tầm soát định kỳ bằng nội soi đại tràng.

6. Phát hiện polyp đại tràng bằng cách nào?

Nội soi đại tràng: phương pháp chính xác nhất, có thể quan sát trực tiếp và cắt bỏ polyp ngay nếu cần.

Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT, FIT): phát hiện máu vi thể, sàng lọc trước khi nội soi.

Chụp CT đại tràng ảo: dành cho người không thể nội soi truyền thống.

Nếu phát hiện polyp, bác sĩ sẽ đánh giá kích thước, hình dạng và sinh thiết để xác định loại polyp, từ đó đưa ra kế hoạch theo dõi hoặc cắt bỏ.

7. Làm sao để phòng ngừa?

Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn, bạn có thể giảm nguy cơ hình thành polyp bằng cách:

Ăn nhiều rau xanh, chất xơ, hạn chế thịt đỏ và đồ chế biến sẵn.

Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên.

Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.

Tầm soát định kỳ theo khuyến cáo của bác sĩ, đặc biệt nếu trên 45 tuổi hoặc có người thân từng bị polyp, ung thư đại trực tràng.

Triệu chứng của polyp đại tràng thường mờ nhạt, dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Máu trong phân, thay đổi thói quen đại tiện, đau bụng, thiếu máu, tiết nhầy, mệt mỏi hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân đều là những dấu hiệu cần cảnh giác. Việc phát hiện và điều trị sớm polyp không chỉ giúp ngăn ngừa biến chứng chảy máu, tắc ruột mà còn giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng – một trong những loại ung thư phổ biến và gây tử vong cao. Đừng chờ đến khi có triệu chứng mới đi khám. Hãy chủ động tầm soát, lắng nghe cơ thể và duy trì lối sống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa lâu dài.