Trào ngược dạ dày ợ hơi là bệnh gì? Có nguy hiểm không?

Trào ngược dạ dày ợ hơi là một trong những biểu hiện tiêu hóa phổ biến, đặc biệt trong xã hội hiện đại với thói quen ăn nhanh, ít vận động và áp lực công việc. Nhiều người cho rằng đây chỉ là triệu chứng khó tiêu nhẹ, tuy nhiên thực tế có thể tiềm ẩn bệnh lý nghiêm trọng nếu kéo dài. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu đúng về trào ngược kèm theo ợ hơi, từ đó biết cách kiểm soát và phòng ngừa hiệu quả.

1. Trào ngược dạ dày ợ hơi là gì và vì sao lại xảy ra?

1.1. Hiểu đúng về hiện tượng trào ngược dạ dày ợ hơi

Trào ngược dạ dày ợ hơi là tình trạng dịch vị cùng khí trong dạ dày bị đẩy ngược lên thực quản. Khi thức ăn được tiêu hóa, một lượng khí sinh ra trong quá trình lên men sẽ được thoát ra ngoài qua đường miệng. Trong cơ thể khỏe mạnh, cơ vòng dưới thực quản có vai trò đóng kín để ngăn axit trào lên, nhưng khi chức năng van này suy yếu, axit và khí sẽ dễ dàng thoát ngược lên thực quản, gây ra cảm giác ợ hơi kèm theo nóng rát. Đặc biệt, nếu dịch trào lên sát cổ họng, người bệnh còn có thể cảm thấy vị chua, đắng miệng hoặc buồn nôn.

1.2. Những nguyên nhân thường gặp

Có nhiều nguyên nhân khiến người bệnh bị trào ngược dạ dày ợ hơi. Chế độ ăn uống là yếu tố đầu tiên cần kể đến. Việc tiêu thụ quá nhiều thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ, đồ ngọt, cà phê hoặc nước uống có gas sẽ kích thích dạ dày tăng tiết axit và sinh nhiều khí. Ngoài ra, việc ăn quá no hoặc ăn sát giờ đi ngủ khiến dạ dày hoạt động chậm, tăng áp lực lên cơ vòng dưới thực quản. Stress và lo âu kéo dài cũng là nguyên nhân làm tăng tiết dịch vị và rối loạn nhu động ruột. Một số bệnh lý nền như viêm loét dạ dày, thoát vị hoành hoặc tình trạng béo phì, phụ nữ mang thai cũng có thể làm gia tăng nguy cơ mắc trào ngược kèm ợ hơi.

2. Dấu hiệu nhận biết trào ngược dạ dày ợ hơi

2.1. Những triệu chứng điển hình

Người bị trào ngược dạ dày ợ hơi thường xuất hiện các biểu hiện lặp đi lặp lại, đặc trưng nhất là ợ hơi kéo dài, nhất là sau ăn hoặc khi nằm nghỉ. Cảm giác này có thể kèm theo vị chua trong miệng, đắng miệng, khó chịu ở vùng ngực. Một số người còn cảm thấy nóng rát lan từ bụng lên cổ họng, đau tức ngực âm ỉ hoặc buồn nôn. Nhiều bệnh nhân mô tả có cảm giác thức ăn trào ngược lên họng hoặc như có vật gì vướng mắc vùng cổ. Nếu để ý kỹ, triệu chứng thường xuất hiện sau các bữa ăn nhiều dầu mỡ, sau khi nằm ngay sau ăn hoặc trong thời điểm tinh thần căng thẳng kéo dài.

2.2. Khi nào nên đi khám?

Nếu ợ hơi không chỉ là hiện tượng nhất thời mà xuất hiện với tần suất nhiều hơn 2–3 lần mỗi tuần, kéo dài nhiều tuần và ảnh hưởng đến sinh hoạt, người bệnh nên đi khám sớm. Đặc biệt, cần lưu ý những dấu hiệu nghiêm trọng như sụt cân không rõ nguyên nhân, nôn ra máu, khó nuốt, đau tức ngực, cảm giác nghẹn khi ăn… vì có thể đây là biểu hiện của tổn thương thực quản hoặc bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn.

3. Trào ngược dạ dày ợ hơi có nguy hiểm không?

3.1. Biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe

Trào ngược dạ dày ợ hơi nếu không được kiểm soát có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Tình trạng axit tiếp xúc liên tục với niêm mạc thực quản sẽ gây viêm thực quản, lâu dần gây loét, chảy máu hoặc hình thành mô sẹo gây hẹp thực quản. Một biến chứng đặc biệt nguy hiểm là Barrett thực quản – tình trạng biến đổi tế bào ở vùng thấp thực quản, làm tăng nguy cơ ung thư thực quản. Ngoài ra, axit dạ dày có thể trào lên vùng thanh quản, gây khàn tiếng, ho kéo dài, viêm họng mạn tính hoặc hen suyễn do hít phải dịch trào ngược.

3.2. Tác động đến chất lượng sống

Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, trào ngược dạ dày ợ hơi còn khiến người bệnh mệt mỏi, khó ngủ, chán ăn và luôn có cảm giác lo âu, mất tự tin trong giao tiếp vì ợ hơi nhiều. Một số trường hợp phải thay đổi thói quen ăn uống, sinh hoạt hàng ngày, ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất làm việc và các mối quan hệ xã hội.

4. Làm sao để chẩn đoán chính xác tình trạng trào ngược dạ dày ợ hơi?

4.1. Thăm khám lâm sàng và khai thác triệu chứng

Quá trình chẩn đoán bắt đầu bằng việc bác sĩ khai thác triệu chứng, thời điểm khởi phát, mức độ ảnh hưởng đến sinh hoạt. Các thông tin về thói quen ăn uống, tiền sử bệnh lý tiêu hóa, căng thẳng tâm lý cũng được ghi nhận để định hướng bước kiểm tra tiếp theo.

4.2. Nội soi tiêu hóa trên

Nội soi là phương pháp trực quan cho phép bác sĩ quan sát toàn bộ niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Hình ảnh từ nội soi giúp đánh giá mức độ viêm, loét hoặc dấu hiệu bất thường như polyp, tổn thương thực quản. Đây là kỹ thuật cần thiết trong các trường hợp trào ngược kéo dài hoặc có dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng.

4.3. Đo pH thực quản 24 giờ

Đây là phương pháp giúp xác định chính xác có xảy ra hiện tượng trào ngược axit hay không và mức độ của nó. Thiết bị nhỏ được đặt trong thực quản để ghi nhận pH suốt 24 giờ, đồng thời liên kết với nhật ký triệu chứng của bệnh nhân để đánh giá mối liên hệ.

4.4. Đo áp lực thực quản (HRM)

HRM giúp đánh giá chức năng vận động của thực quản và áp lực tại cơ vòng dưới. Với những bệnh nhân có biểu hiện ợ hơi nhiều, nuốt nghẹn nhưng nội soi không phát hiện tổn thương rõ ràng, HRM có thể phát hiện rối loạn co bóp thực quản tiềm ẩn.

5. Giải pháp cải thiện trào ngược dạ dày ợ hơi hiệu quả

5.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Việc đầu tiên người bệnh cần làm là cải thiện chế độ ăn. Nên chia nhỏ các bữa ăn chính trong ngày thay vì ăn quá no. Ưu tiên các món dễ tiêu, ít dầu mỡ và tránh xa thực phẩm gây kích thích như thức ăn chiên rán, chocolate, bạc hà, cà phê, rượu bia. Ăn chậm, nhai kỹ để giảm áp lực lên dạ dày. Buổi tối không nên ăn quá muộn và nên ăn trước giờ đi ngủ ít nhất 2 tiếng.

5.2. Thay đổi thói quen sinh hoạt

Một số thay đổi nhỏ trong sinh hoạt có thể mang lại hiệu quả lớn. Tránh nằm ngay sau ăn, nên đi bộ nhẹ nhàng giúp tiêu hóa tốt hơn. Khi ngủ, nên kê cao đầu giường khoảng 15–20cm để ngăn dịch trào ngược. Hạn chế căng thẳng, ngủ đủ giấc, vận động thường xuyên giúp cải thiện toàn diện hệ tiêu hóa.

5.3. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Tùy tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể kê thuốc giảm tiết axit (PPI, H2), thuốc kháng axit, thuốc bao phủ niêm mạc hoặc điều hòa nhu động ruột. Tuyệt đối không tự mua thuốc dùng kéo dài mà không có chỉ định, vì có thể gây tác dụng phụ hoặc che lấp triệu chứng bệnh lý khác.

6. Khi nào trào ngược dạ dày ợ hơi cần can thiệp chuyên sâu?

6.1. Điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả

Nếu sau một thời gian điều chỉnh lối sống và dùng thuốc mà triệu chứng vẫn không cải thiện, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu hơn để tìm nguyên nhân. Có thể cần phối hợp điều trị nhiều chuyên khoa như tiêu hóa, hô hấp hoặc tâm lý để đạt hiệu quả tối ưu.

6.2. Cân nhắc phẫu thuật

Trong một số trường hợp nặng, đặc biệt khi trào ngược ảnh hưởng đến thực quản nghiêm trọng, hoặc bệnh nhân bị Barrett thực quản, phương pháp phẫu thuật thắt đáy vị (fundoplication) có thể được cân nhắc. Phẫu thuật giúp tăng cường cơ vòng thực quản, giảm nguy cơ trào ngược tái diễn.

7. Giải đáp thắc mắc thường gặp

7.1. Trào ngược dạ dày ợ hơi có chữa khỏi được không?

Phần lớn trường hợp trào ngược dạ dày ợ hơi có thể kiểm soát tốt nếu điều trị đúng cách. Việc phối hợp giữa thay đổi lối sống, tuân thủ điều trị và khám định kỳ là chìa khóa để ngăn ngừa tái phát. Tuy nhiên, nếu để kéo dài hoặc tự điều trị sai cách, bệnh có thể tiến triển phức tạp và khó hồi phục hoàn toàn.

7.2. Trào ngược dạ dày ợ hơi có cần nội soi không?

Không phải tất cả đều cần nội soi ngay từ đầu. Tuy nhiên nếu triệu chứng kéo dài, tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến sinh hoạt hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định nội soi để xác định chính xác mức độ tổn thương, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất.

Trào ngược dạ dày ợ hơi là tình trạng phổ biến nhưng cần được quan tâm đúng mức. Chủ động điều chỉnh thói quen ăn uống, sinh hoạt và đi khám khi có dấu hiệu bất thường sẽ giúp kiểm soát hiệu quả, tránh biến chứng đáng tiếc. Nếu bạn đang gặp các triệu chứng kể trên, hãy lắng nghe cơ thể và tìm đến cơ sở y tế uy tín để được tư vấn chuyên sâu.