Ợ nóng do nguyên nhân nào? – Triệu chứng đi kèm và cách xử lý 

Trong các vấn đề liên quan đến tiêu hóa thường gặp, ợ nóng là triệu chứng gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hàng ngày. Nhiều người thường coi đây là biểu hiện tạm thời do ăn uống không hợp lý. Song trên thực tế, ợ nóng dạ dày nếu kéo dài có thể liên quan đến trào ngược dạ dày thực quản và các bệnh lý khác. Vậy ợ nóng là gì, nguyên nhân do đâu, có nguy hiểm không và cách xử lý ra sao?

1. Hiểu đúng về ợ nóng

Ợ nóng là cảm giác nóng rát thường xuất hiện ở vùng ngực hoặc lan lên cổ họng. Tình trạng này xảy ra do dịch axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Triệu chứng ợ thường xuất hiện sau bữa ăn no, khi nằm hoặc cúi gập người. Ở nhiều trường hợp còn có hiện tượng ợ nóng rát, ợ nóng nghẹn ở cổ khiến người bệnh khó chịu, khó thở và ho kéo dài.

Theo các chuyên gia tiêu hóa, triệu chứng ợ thấy nóng không chỉ đơn thuần là rối loạn tạm thời mà có thể là dấu hiệu cảnh báo của bệnh trào ngược dạ dày hoặc những bệnh lý nguy hiểm khác.

2. Nhận biết các nguyên nhân gây chứng ợ nóng

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó các nguyên nhân phổ biến gồm:

2.1. Nguyên nhân bệnh lý 

Có một số bệnh lý có thể gây ợ thấy nóng dạ dày, cổ họng. Trong đó, trào ngược dạ dày thực quản là nguyên nhân thường gặp nhất. Khi cơ thắt thực quản dưới hoạt động kém, dịch axit dạ dày dễ trào ngược lên, gây ra hiện tượng ợ và cảm giác nóng rát. Bên cạnh đó còn có các bệnh lý như viêm loét dạ dày tá tràng, thoát vị hoành, rối loạn nhu động thực quản.

2.2. Chế độ ăn uống không khoa học

Ăn nhiều đồ cay nóng, chua, chiên rán nhiều dầu mỡ.

Uống nhiều cà phê, rượu bia, nước ngọt có ga.

Ăn quá no hoặc ăn sát giờ ngủ.

2.3. Thói quen sinh hoạt bất lợi, hại đường tiêu hóa

Nằm ngay sau khi ăn, thường xuyên hút thuốc lá là những thói quen tiêu cực mà nhiều người mắc phải. Bên cạnh đó có tình trạng thường xuyên ăn các thực phẩm chứa nhiều chất béo, cholesteron xấu, đồ ăn sẵn, đồ nhiều muối… cũng rất có hại cho sức khỏe nói chung, đường tiêu hóa nói riêng. Điều này gây ra tình trạng thừa cân, béo phì tạo nhiều áp lực lên ổ bụng. Tất cả những điều này có thể dẫn đến chứng ợ nóng do dạ dày bị tác động xấu.

3. Những biểu hiện thường đi kèm với chứng ợ nóng

Người bệnh thường có những dấu hiệu kèm theo sau:

Ợ nóng rát: Cảm giác nóng rát sau xương ức, đặc biệt sau bữa ăn hoặc khi nằm.

Ợ nóng rát cổ: Axit trào cao hơn lên họng, gây nóng rát, đau rát cổ họng, khàn tiếng.

Ợ nóng nghẹn ở cổ: Cảm giác thức ăn, dịch vị mắc lại, khó nuốt.

Ợ nóng dạ dày kèm ợ chua: Vị chua, đắng miệng.

Buồn nôn, khó tiêu, đầy hơi.

Các triệu chứng này thường xuất hiện lặp đi lặp lại nhiều lần trong ngày, gây mệt mỏi và khó chịu.

4. Những trường hợp nào dễ bị ợ nóng?

Tuy ai cũng có thể gặp phải tình trạng này, song có một số người dễ gặp phải hơn như: Người thừa cân, béo phì, phụ nữ mang thai (do thai nhi chèn ép ổ bụng). Bên cạnh đó còn có những người hay có thói quen ăn đêm, uống rượu bia. Hoặc những người làm việc căng thẳng, ít vận động, người mắc các bệnh dạ dày mạn tính.

5. Mức độ nghiêm trọng của tình trạng này ra sao?

Thông thường, tình trạng trên không quá nghiêm trọng nếu chỉ xảy ra thoáng qua. Tuy nhiên, nếu nó kéo dài hoặc đi kèm nhiều triệu chứng khác, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý cần lưu tâm. Đó là các bệnh như: Viêm thực quản mạn tính do axit trào ngược; Loét thực quản gây đau, nuốt nghẹn; Hẹp thực quản do sẹo xơ. Ngoài ra còn có các bệnh nặng hơn như Barrett thực quản – biến đổi tiền ung thư. Hoặc nguy cơ ung thư thực quản nếu không điều trị lâu dài.

Vì vậy, mỗi người không nên chủ quan khi thường xuyên bị ợ nóng dạ dày.

6. Các phương pháp hữu hiệu giúp chẩn đoán chính xác nguyên nhân

Khi người bệnh đến thăm khám tại bệnh viện, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh cần thiết như:

Nội soi dạ dày – thực quản: Quan sát trực tiếp niêm mạc.

Đo pH thực quản 24h: Kiểm tra mức độ axit trào ngược.

Chụp X-quang với thuốc cản quang: Đánh giá hình dạng thực quản.

Đo áp lực thực quản: Kiểm tra hoạt động cơ thắt thực quản dưới.

7. Tìm hiểu phương pháp điều trị để ngăn hệ lụy kịp thời

Việc điều trị bệnh lý nguyên nhân gây ra ợ nóng cần kết hợp thay đổi lối sống và sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ.

7.1. Thay đổi lối sống

Ăn thành nhiều bữa nhỏ, không ăn quá no.

Tránh thực phẩm dễ gây trào ngược: đồ cay, chua, chiên rán, nước có ga.

Không nằm ngay sau khi ăn, nên nghỉ ít nhất 2–3 giờ.

Giữ cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn.

Hạn chế rượu, bia, cà phê, thuốc lá.

7.2. Dùng thuốc

Bác sĩ có thể kê các loại thuốc đặc hiệu sau khi có kết quả chẩn đoán nguyên nhân. Trong đó trước hết phải kể đến các thuốc kháng axit (antacid): Giúp trung hòa axit dạ dày, giảm nhanh ợ nóng rát. Bên cạnh đó còn có thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm tiết axit mạnh. Thuốc kháng H2: Hỗ trợ giảm sản xuất axit. Thuốc bảo vệ niêm mạc thực quản.

7.3. Can thiệp ngoại khoa

Trong trường hợp nặng, điều trị nội khoa không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật hoặc can thiệp nội soi nhằm thắt chặt cơ thắt thực quản dưới, giảm ợ nóng trào ngược dạ dày.

8. Phòng bệnh hơn chữa bệnh – ngăn nguy cơ ợ nóng do trào ngược

Để hạn chế tình trạng trào ngược dạ dày ợ nóng, bạn nên ăn uống lành mạnh, tránh thức ăn kích thích. Nhớ uống đủ nước, tăng cường rau xanh và chất xơ. Tránh mặc quần áo quá chật, gây áp lực bụng. Ngủ đủ giấc, giảm stress bằng yoga, thiền. Đặc biệt, nên khám sức khỏe định kỳ để phát hiện bệnh sớm.

Trường hợp gặp phải các dấu hiệu sau, bạn cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa ngay bởi đó là các dấu hiệu cảnh báo biến chứng nghiêm trọng, không nên chậm trễ:

Ợ nóng rát cổ và nghẹn ở cổ kéo dài trên 2 tuần.

Có triệu chứng nuốt nghẹn, nuốt đau.

Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen.

Sụt cân nhanh, mệt mỏi, mất ngủ.

Như vậy, ợ nóng là triệu chứng tiêu hóa phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu kéo dài. Tình trạng ợ nóng dạ dày, ợ nóng rát, ợ nóng nghẹn ở cổ hay ợ nóng trào ngược dạ dày đều liên quan mật thiết đến bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản. Việc chủ động phòng ngừa, phát hiện sớm và áp dụng đúng cách điều trị bệnh ợ nóng sẽ giúp người bệnh kiểm soát hiệu quả, hạn chế biến chứng nguy hiểm. Đừng coi thường những dấu hiệu nhỏ, hãy quan tâm đến sức khỏe tiêu hóa để bảo vệ cơ thể toàn diện và sống khỏe mỗi ngày.