Nuốt nghẹn có đờm: dấu hiệu, nguyên nhân và cách xử lý an toàn

Nuốt nghẹn có đờm không chỉ gây cảm giác khó chịu, mất ngon miệng mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý về hô hấp và tiêu hóa. Rất nhiều người chủ quan cho rằng đây chỉ là tình trạng tạm thời nhưng thực tế, nếu kéo dài, nuốt nghẹn có đờm có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến cách xử lý và phòng ngừa hiệu quả.

1. Hiểu đúng về tình trạng nuốt nghẹn có đờm

Cảm giác nuốt khó, vướng víu cùng với sự hiện diện của đờm trong cổ họng là một tình trạng khá phổ biến. Dù không phải lúc nào cũng nghiêm trọng, nhưng nuốt nghẹn có đờm lại gây ra nhiều phiền toái trong ăn uống, giao tiếp và sinh hoạt hàng ngày.

Không ít người nghĩ rằng đây chỉ là biểu hiện nhỏ, nhưng thực tế, tình trạng này có thể là “lời cảnh báo” cho một loạt bệnh lý liên quan đến đường hô hấp và hệ tiêu hóa. Nếu không quan tâm và xử lý đúng cách, tình trạng kéo dài có thể dẫn đến biến chứng, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

1.1. Nuốt nghẹn có đờm là gì?

Nuốt nghẹn có đờm là cảm giác khó nuốt khi thức ăn, nước uống hoặc thậm chí là nước bọt đi qua họng và thực quản, kèm theo sự tồn tại của chất nhầy (đờm). Đờm bản chất là dịch nhầy do niêm mạc tiết ra nhằm bảo vệ và làm ẩm đường thở, giúp loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn.

Ở trạng thái bình thường, cơ thể luôn sản sinh một lượng nhỏ dịch nhầy. Tuy nhiên, khi có tác nhân gây kích thích như vi khuẩn, virus, dị ứng hay bệnh dạ dày, lượng dịch tăng lên, đậm đặc hơn, gây khó chịu. Khi kết hợp với hiện tượng nuốt khó, người bệnh sẽ có cảm giác nghẹn ở cổ họng, phải liên tục khạc nhổ hoặc hắng giọng.

1.2. Vì sao nhiều người chủ quan khi bị nuốt nghẹn có đờm?

Một trong những lý do khiến tình trạng này thường bị bỏ qua là vì nó hay đi kèm các bệnh nhẹ như cảm lạnh, viêm họng. Người bệnh thường tự ý mua thuốc, ngậm kẹo ngậm hoặc uống nước ấm để cải thiện. Trong ngắn hạn, các biện pháp này có thể giúp giảm triệu chứng, nhưng nếu tình trạng lặp đi lặp lại hoặc kéo dài, đó có thể là tín hiệu bất thường.

Chủ quan và trì hoãn việc thăm khám sẽ khiến bệnh lý nền phía sau khó phát hiện, từ đó việc điều trị trở nên phức tạp và tốn kém hơn.

2. Nguyên nhân thường gặp gây nuốt nghẹn có đờm

Có nhiều yếu tố gây ra tình trạng này, từ những nguyên nhân thông thường cho đến bệnh lý mạn tính. Việc xác định nguyên nhân là bước quan trọng để có hướng xử lý hiệu quả.

2.1. Bệnh viêm đường hô hấp trên

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi bị viêm họng, viêm amidan hoặc viêm xoang, cơ thể tăng tiết dịch để chống lại vi khuẩn. Đờm đặc lại, chảy xuống họng gây vướng nghẹn. Niêm mạc họng sưng nề cũng khiến việc nuốt trở nên khó khăn hơn. Người bệnh thường kèm theo sốt nhẹ, ho, đau họng, hơi thở có mùi khó chịu.

2.2. Trào ngược dạ dày thực quản

Ở những người bị trào ngược, dịch axit từ dạ dày đi ngược lên thực quản, gây viêm và kích thích niêm mạc họng. Phản ứng tự nhiên của cơ thể là tiết thêm dịch nhầy để bảo vệ. Hậu quả là người bệnh cảm thấy nhiều đờm, nghẹn khi nuốt, kèm ợ nóng, ợ chua, ho khan về đêm, thậm chí khàn tiếng.

2.3. Dị ứng hoặc kích ứng

Tiếp xúc với phấn hoa, khói bụi, lông động vật, nấm mốc hoặc thực phẩm gây dị ứng cũng có thể làm cơ thể tiết nhiều dịch nhầy hơn bình thường. Đờm tích tụ khiến cổ họng ngứa rát, gây khó nuốt. Trường hợp này thường đi kèm hắt hơi, sổ mũi, chảy nước mắt.

2.4. Bệnh lý thực quản

Khi thực quản gặp vấn đề như hẹp thực quản, viêm loét, u lành hoặc ác tính, đường đi của thức ăn bị thu hẹp, gây ra nuốt nghẹn rõ rệt. Lúc này, dịch nhầy từ hô hấp vốn đã nhiều lại khó trôi xuống, càng làm tăng cảm giác vướng. Đây là nguyên nhân nguy hiểm cần phát hiện sớm.

2.5. Nguyên nhân khác

Ngoài ra, tình trạng này còn có thể xuất phát từ thói quen hút thuốc lá, uống ít nước, nói to hoặc la hét nhiều làm khô niêm mạc, căng thẳng kéo dài hay rối loạn thần kinh chức năng nuốt.

3. Triệu chứng đi kèm cần lưu ý

Người bị nuốt nghẹn có đờm không chỉ cảm thấy khó nuốt mà còn có thể xuất hiện thêm:

– Cổ họng đau rát, có cảm giác nóng hoặc khô

– Liên tục khạc đờm, đặc biệt vào buổi sáng sớm

– Ho kéo dài, nặng hơn khi nằm

– Cảm giác vướng nghẹn khi nuốt thức ăn đặc

– Hơi thở có mùi hôi khó chịu

– Ợ chua, trào ngược, tức ngực

– Sụt cân không rõ nguyên nhân

Nếu xuất hiện đờm có máu, khó thở, đau ngực hoặc sụt cân nhanh chóng, người bệnh cần đi khám ngay vì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng như ung thư thực quản hoặc ung thư vòm họng.

4. Tác động của nuốt nghẹn có đờm đến sức khỏe

Ở mức độ nhẹ, tình trạng này chỉ gây bất tiện. Tuy nhiên, nếu kéo dài, hậu quả có thể lớn hơn nhiều:

– Ảnh hưởng đến việc ăn uống: người bệnh ngại ăn, dẫn đến giảm cân, suy dinh dưỡng.

– Giảm chất lượng giấc ngủ: đờm nhiều gây khó thở, làm người bệnh phải thức giấc để khạc nhổ.

– Tăng nguy cơ viêm nhiễm: dịch nhầy tồn đọng lâu ngày là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.

– Che giấu bệnh nặng: tình trạng nuốt nghẹn có thể là biểu hiện ban đầu của bệnh lý ác tính, nếu bỏ qua dễ dẫn đến phát hiện muộn.

5. Phương pháp chẩn đoán nuốt nghẹn có đờm

Để xác định nguyên nhân chính xác, bác sĩ thường kết hợp nhiều kỹ thuật chẩn đoán:

5.1. Khám lâm sàng và hỏi bệnh

Bác sĩ sẽ hỏi về thời gian xuất hiện triệu chứng, tần suất, mức độ, thói quen sinh hoạt, tiền sử dị ứng hoặc bệnh lý tiêu hóa. Đây là bước quan trọng để định hướng nguyên nhân.

5.2. Nội soi tai mũi họng

Dùng ống nội soi có camera để quan sát trực tiếp vùng họng, thanh quản và cửa vào thực quản. Phương pháp này giúp phát hiện viêm, loét, khối bất thường hoặc polyp.

5.3. Nội soi tiêu hóa

Khi nghi ngờ trào ngược dạ dày hoặc bệnh lý thực quản, bác sĩ sẽ chỉ định nội soi thực quản – dạ dày – tá tràng. Đây cũng là cách lấy mẫu sinh thiết nếu phát hiện tổn thương nghi ngờ ác tính.

5.4. Xét nghiệm hình ảnh

Chụp X-quang có cản quang, CT hoặc MRI vùng ngực – cổ được chỉ định trong trường hợp cần đánh giá chi tiết cấu trúc thực quản và phát hiện u, dị vật.

5.5. Đo áp lực thực quản (HRM)

Đây là kỹ thuật dùng ống thông có nhiều cảm biến áp lực để ghi lại hoạt động co thắt của cơ thực quản khi nuốt. HRM giúp phát hiện các rối loạn vận động thực quản như co thắt bất thường, giảm trương lực cơ vòng dưới thực quản, vốn là nguyên nhân gây nuốt nghẹn có đờm.

5.6. Đo pH 24 giờ

Phương pháp này đặt ống dò nhỏ trong thực quản để theo dõi mức độ và tần suất trào ngược axit trong 24 giờ. Kết quả đo pH giúp xác định chính xác mức độ trào ngược dạ dày thực quản, từ đó có hướng điều trị phù hợp.

6. Cách xử lý tình trạng nuốt nghẹn có đờm

Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng và tình trạng sức khỏe tổng thể.

6.1. Điều trị bằng thuốc

– Với viêm nhiễm: dùng kháng sinh, thuốc kháng viêm, thuốc giảm ho, long đờm.

– Với trào ngược: thuốc ức chế bơm proton, thuốc trung hòa axit, thuốc bảo vệ niêm mạc thực quản.

– Với dị ứng: thuốc kháng histamin, thuốc xịt mũi corticoid.

– Với bệnh lý khác: phác đồ được cá nhân hóa tùy từng trường hợp.

6.2. Điều chỉnh chế độ ăn uống và lối sống

Người bệnh nên ăn uống lành mạnh, tránh thức ăn cay, nhiều dầu mỡ, nước có gas và rượu bia. Uống đủ 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày để loãng dịch nhầy. Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng và giữ môi trường sống trong lành cũng rất quan trọng.

6.3. Vật lý trị liệu và thủ thuật điều trị nuốt nghẹn có đờm

Một số trường hợp hẹp thực quản cần nong thực quản hoặc phẫu thuật. Ngoài ra, bác sĩ có thể hướng dẫn các bài tập nuốt, tập thở giúp giảm triệu chứng. Việc kết hợp giữa điều trị y khoa và luyện tập có thể cải thiện đáng kể tình trạng nghẹn do đờm.

7. Cách phòng ngừa nuốt nghẹn có đờm

Để hạn chế nguy cơ tái phát, người bệnh nên duy trì thói quen sống khoa học:

– Ăn uống điều độ, không ăn quá khuya, không nằm ngay sau bữa ăn

– Tránh xa khói thuốc, bụi bẩn, chất gây dị ứng

– Giữ ấm vùng cổ họng khi thời tiết thay đổi

– Tăng cường rau xanh, trái cây và các loại thực phẩm giàu vitamin C

– Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt với người có tiền sử trào ngược hoặc bệnh hô hấp

8. Khi nào cần đi khám ngay?

Không phải trường hợp nào cũng cần đi viện, nhưng nếu người bệnh gặp một trong những tình huống sau, nên đi khám càng sớm càng tốt:

– Nuốt nghẹn có đờm kéo dài trên 2 tuần

– Khó thở, tức ngực, nuốt đau nhiều

– Đờm có máu, mùi hôi nặng

– Sụt cân nhanh chóng mà không rõ lý do

Đã tự xử lý tại nhà nhưng không cải thiện

Nuốt nghẹn có đờm tuy thường gặp nhưng không nên coi nhẹ. Đây có thể chỉ là biểu hiện của cảm cúm thông thường, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng cần can thiệp y tế. Lắng nghe cơ thể, chú ý đến các triệu chứng kèm theo và chủ động thăm khám khi cần sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe tốt hơn.