Bị giãn tĩnh mạch tinh có gây vô sinh? Giải đáp từ chuyên gia

Giãn tĩnh mạch tinh là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh nam nhưng thường bị bỏ qua hoặc phát hiện muộn do bệnh tiến triển âm thầm và ít triệu chứng rõ ràng. Không ít nam giới khi nhận kết quả giãn tĩnh mạch thừng tinh đã lo lắng về khả năng sinh sản, thậm chí hoang mang không biết liệu bệnh có thể khiến mình vô sinh vĩnh viễn hay không. Vậy bị giãn tĩnh mạch tinh có gây vô sinh không? Cơ chế ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng ra sao? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp đầy đủ và chính xác.

1. Giãn tĩnh mạch tinh là bệnh gì và vì sao nam giới dễ mắc phải?

1.1 Giãn tĩnh mạch tinh là gì?

Giãn tĩnh mạch tinh là tình trạng hệ thống tĩnh mạch bên trong bìu, chủ yếu là tĩnh mạch tinh trong bị giãn nở bất thường và xoắn lại do dòng máu chảy ngược, gây ứ đọng. Bình thường, máu từ tinh hoàn sẽ được tĩnh mạch dẫn lưu về tim theo chiều một chiều nhờ hệ thống van. Khi các van này bị suy yếu hoặc không còn hoạt động hiệu quả, máu bị dội ngược trở lại, gây áp lực lên thành tĩnh mạch và hình thành hiện tượng giãn tĩnh mạch.

Bệnh thường xảy ra nhiều hơn ở bên trái bìu do cấu trúc giải phẫu bất đối xứng giữa hai bên cơ thể. Các thống kê cho thấy, khoảng 15% nam giới nói chung và 40% nam giới vô sinh nguyên phát có tình trạng giãn này.

Mặc dù không gây nguy hiểm tức thì đến tính mạng, nhưng nếu để lâu dài, tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng sinh lý và sinh sản nam giới. Điều này lý giải vì sao các chuyên gia luôn khuyến cáo cần phát hiện sớm để can thiệp kịp thời, nhất là ở nhóm nam giới trong độ tuổi sinh sản.

1.2 Vì sao nam giới dễ mắc giãn tĩnh mạch tinh?

Có nhiều yếu tố nguy cơ làm gia tăng khả năng mắc tình trạng giãn này ở nam giới. Đầu tiên là do yếu tố di truyền, bất thường bẩm sinh về cấu trúc tĩnh mạch tinh. Một số người có thành tĩnh mạch yếu bẩm sinh hoặc thiếu hệ thống van ngăn dòng máu chảy ngược.

Ngoài ra, các yếu tố tác động từ lối sống như đứng lâu, vận động mạnh quá mức, chơi thể thao nặng, thói quen mặc quần lót quá chật, hoặc ngồi quá lâu cũng làm gia tăng áp lực ổ bụng và tĩnh mạch bìu, khiến nguy cơ bị giãn tĩnh mạch thừng tinh tăng cao.

Một yếu tố khác ít được chú ý là các khối u ở vùng chậu, ổ bụng hoặc thận cũng có thể chèn ép tĩnh mạch tinh và gây ra tình trạng giãn, đặc biệt là ở các trường hợp xuất hiện đột ngột hoặc bên phải vốn ít gặp hơn bình thường.

2. Giãn tĩnh mạch thừng tinh ảnh hưởng như thế nào đến khả năng sinh sản?

2.1 Bị giãn tĩnh mạch tinh có gây vô sinh không?

Đây là câu hỏi mà rất nhiều nam giới quan tâm khi nhận được chẩn đoán. Thực tế, tình trạng giãn này ở nam giới không đồng nghĩa 100% với vô sinh, nhưng là một trong những yếu tố có ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng và số lượng tinh trùng – yếu tố then chốt của khả năng sinh sản nam.

Khi các tĩnh mạch tinh bị giãn, dòng máu chảy ngược vào bìu làm tăng nhiệt độ vùng tinh hoàn. Trong khi đó, tinh hoàn vốn cần được duy trì ở mức nhiệt độ thấp hơn thân nhiệt từ 1–2 độ C để đảm bảo quá trình sinh tinh bình thường. Nhiệt độ tăng cao kéo dài sẽ làm rối loạn chức năng sinh tinh, gây giảm số lượng tinh trùng, giảm khả năng di động, và tăng tỷ lệ tinh trùng dị dạng.

Không chỉ vậy, tình trạng ứ đọng máu còn khiến các chất chuyển hóa và gốc tự do tích tụ nhiều hơn ở vùng tinh hoàn, từ đó gây tổn thương tế bào sinh tinh và tế bào Sertoli vốn đóng vai trò nuôi dưỡng tinh trùng. Một số nghiên cứu cho thấy, tình trạng giãn này ở nam giới làm tăng tỷ lệ đứt gãy ADN tinh trùng – yếu tố được chứng minh liên quan đến sảy thai sớm và giảm tỷ lệ đậu thai ở phụ nữ.

Như vậy, có thể khẳng định rằng: giãn tĩnh mạch thừng tinh là một yếu tố nguy cơ quan trọng gây vô sinh nam, đặc biệt là khi bệnh kéo dài, không được điều trị và xuất hiện ở các cấp độ nặng. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và xử lý đúng cách, chức năng sinh tinh vẫn có khả năng phục hồi tốt.

2.2 Bằng chứng lâm sàng và thống kê từ thực tế

Các nghiên cứu tại Mỹ, châu Âu và châu Á đều cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa giãn tĩnh mạch tinh và tỷ lệ vô sinh nam. Theo Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ (ASRM), khoảng 35% trường hợp nam giới vô sinh nguyên phát và đến 80% trường hợp vô sinh thứ phát có tình trạng giãn này.

Một nghiên cứu công bố trên Tạp chí Fertility and Sterility cũng cho thấy rằng: sau điều trị phẫu thuật giãn, khoảng 60-70% bệnh nhân cải thiện rõ rệt chất lượng tinh dịch, trong đó khoảng 40% đạt được khả năng có con tự nhiên trong vòng 1 năm sau mổ.

Những con số trên không chỉ là minh chứng lâm sàng cho mức độ ảnh hưởng của tình trạng giãn này đến khả năng sinh sản, mà còn là lời cảnh tỉnh để nam giới không nên chủ quan, đồng thời củng cố niềm tin vào hiệu quả điều trị nếu phát hiện kịp thời.

3. Làm gì khi bị giãn tĩnh mạch tinh để bảo vệ khả năng sinh sản?

3.1 Chẩn đoán sớm – yếu tố quyết định

Do diễn tiến âm thầm, nhiều trường hợp chỉ phát hiện giãn tĩnh mạch tinh khi đi khám hiếm muộn. Tuy nhiên, nếu nam giới có các biểu hiện như đau âm ỉ vùng bìu, nặng bìu về cuối ngày, sờ thấy búi giun nổi lên quanh tinh hoàn hoặc cảm giác chướng nhẹ sau khi vận động, nên chủ động đến các cơ sở y tế chuyên khoa nam học để được thăm khám.

Bác sĩ có thể chẩn đoán tình trạng giãn này qua thăm khám lâm sàng kết hợp siêu âm Doppler bìu – kỹ thuật cho phép đánh giá mức độ giãn và dòng máu bất thường. Ngoài ra, xét nghiệm tinh dịch đồ cũng giúp xác định mức độ ảnh hưởng của bệnh đến tinh trùng.

Việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm đặc biệt là trước khi xảy ra tổn thương nghiêm trọng lên tinh hoàn sẽ tăng cơ hội bảo toàn khả năng sinh sản. Đây là lý do vì sao các chuyên gia khuyên nam giới, đặc biệt là trong độ tuổi sinh sản, nên khám sức khỏe sinh lý định kỳ thay vì chờ đến khi có vấn đề mới đi khám.

3.2 Hướng điều trị hiệu quả và tiên lượng phục hồi

Hiện nay, phương pháp điều trị hiệu quả cho giãn tĩnh mạch thừng tinh có ảnh hưởng đến tinh trùng là phẫu thuật thắt tĩnh mạch tinh giãn. Phẫu thuật có thể thực hiện qua nội soi ổ bụng, vi phẫu hoặc mổ truyền thống tùy vào mức độ và điều kiện của người bệnh.

Trong đó, vi phẫu được đánh giá là phương pháp hiện đại, có tỷ lệ thành công cao và ít biến chứng nhất. Sau mổ, từ 3–6 tháng là thời điểm chất lượng tinh dịch bắt đầu cải thiện rõ rệt. Tuy nhiên, cần hiểu rằng không phải mọi trường hợp giãn tĩnh mạch tinh đều cần mổ. Với những người không có triệu chứng rõ hoặc không có nhu cầu sinh sản, bác sĩ có thể chỉ định theo dõi định kỳ.

Điều quan trọng là người bệnh không nên tự ý quyết định hoặc chậm trễ trong việc điều trị. Việc lựa chọn phương pháp can thiệp nên được thực hiện sau khi có đánh giá tổng thể từ bác sĩ chuyên khoa, kết hợp với các xét nghiệm cụ thể.