Viêm tiểu phế quản cấp là gì mà khiến phụ huynh cần chú ý

Vào mùa lạnh, không ít trẻ nhỏ phải nhập viện với tình trạng ho khò khè, thở nhanh, bú kém hoặc sốt cao – những triệu chứng tưởng như cảm thông thường nhưng thực chất có thể là dấu hiệu của viêm tiểu phế quản cấp. Đây là bệnh lý hô hấp phổ biến ở trẻ dưới 2 tuổi, do virus gây ra, và có nguy cơ tiến triển nhanh nếu không phát hiện sớm. Vậy viêm tiểu phế quản cấp là gì mà khiến phụ huynh cần chú ý? Cùng tìm hiểu để chủ động bảo vệ sức khỏe cho con trẻ, đặc biệt trong những giai đoạn giao mùa.

1. Tìm hiểu về viêm tiểu phế quản cấp là gì và nguyên nhân gây bệnh từ đâu

1.1. Viêm tiểu phế quản cấp là gì mà khiến trẻ nhỏ và người lớn e ngại đến vậy?

Viêm tiểu phế quản cấp là một dạng nhiễm trùng hô hấp dưới, xảy ra ở các ống dẫn khí nhỏ trong phổi – còn gọi là tiểu phế quản. Khi bị viêm, các ống này có xu hướng sưng nề và tiết nhiều dịch nhầy, khiến đường thở bị hẹp lại, gây khó khăn cho quá trình hô hấp. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi từ 1 tháng đến 2 tuổi. Tác nhân phổ biến gây bệnh là các loại virus, trong đó virus hợp bào hô hấp (RSV) là nguyên nhân thường gặp nhất. Viêm tiểu phế quản thường khởi phát sau khi trẻ mắc các bệnh lý viêm đường hô hấp trên. Virus gây viêm tiểu phế quản có khả năng lây lan nhanh chóng qua các giọt bắn chứa dịch tiết hô hấp như nước mũi, nước bọt. Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần, virus có thể phát tán trong không khí và truyền nhiễm sang người khác.

1.2. Nguyên nhân viêm tiểu phế quản cấp là gì? 

Viêm tiểu phế quản cấp là tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt phổ biến vào mùa lạnh như mùa đông và đầu xuân – khi nhiệt độ giảm sâu và độ ẩm trong không khí tăng cao. Tác nhân chính gây bệnh là virus, trong đó virus hợp bào hô hấp (RSV – Respiratory Syncytial Virus) là nguyên nhân thường gặp nhất, chiếm tỷ lệ lớn trong các ca bệnh. Loại virus này có khả năng lây nhiễm mạnh mẽ và dễ dàng tạo thành các đợt bùng phát, đặc biệt tại những môi trường đông đúc như nhà trẻ, trường mẫu giáo. Đối với trẻ lớn (trên 2 tuổi), nhiễm RSV thường chỉ gây triệu chứng nhẹ giống cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, ở nhóm trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi, hệ hô hấp còn non yếu nên khi nhiễm virus, bệnh có xu hướng diễn biến nặng hơn và dễ biến chứng. Theo dữ liệu từ Tổ chức Các bệnh phổi Thế giới, RSV là nguyên nhân khiến khoảng 3 triệu trẻ em phải nhập viện mỗi năm và gây ra hơn 66.000 ca tử vong ở trẻ nhỏ trên toàn cầu.

Sau khi xâm nhập, virus tấn công vào hệ hô hấp trên như mũi, họng, thanh quản, rồi lan xuống các đường dẫn khí dưới – bao gồm khí quản, phế quản và tiểu phế quản. Quá trình này dẫn đến viêm, sưng nề niêm mạc và tăng tiết dịch nhầy, khiến không khí khó lưu thông tới các phế nang – từ đó gây cản trở quá trình hô hấp của trẻ. Virus gây viêm tiểu phế quản có thể lây lan nhanh chóng qua các giọt bắn đường hô hấp (từ ho, hắt hơi, nói chuyện), hoặc thông qua việc tiếp xúc tay với đồ vật có chứa virus như khăn lau mặt, bình sữa, đồ chơi, tay nắm cửa,… khi trẻ nhỏ đưa tay lên miệng hoặc đưa tay lên mũi.

2. Triệu chứng của bệnh lý này sẽ là gì? 

Giai đoạn đầu, trẻ thường xuất hiện những biểu hiện giống viêm đường hô hấp trên như:

– Chảy nước mũi, nghẹt mũi.

– Ho nhẹ.

– Sốt nhẹ (khoảng 38 độ C trở lên).

– Bỏ bú hoặc chán ăn.

– Sau một vài ngày, bệnh có thể tiến triển thành viêm tiểu phế quản với các triệu chứng điển hình hơn:

– Trẻ thở nhanh, trong một số trường hợp (đặc biệt là trẻ nhỏ), có thể xuất hiện cơn ngưng thở ngắn khoảng 15 – 20 giây.

– Thở khò khè – tình trạng này có thể kéo dài tới một tuần.

– Cơn ho trở nên nặng hơn, có thể kéo dài hơn 2 tuần.

– Trẻ gặp khó khăn trong việc ăn uống do nghẹt mũi, ho liên tục và khó thở.

3. Đâu là cách điều trị bệnh viêm tiểu phế quản cấp?

Nguyên tắc điều trị chính là giúp trẻ duy trì hô hấp ổn định và bổ sung đủ lượng oxy cần thiết. Một số biện pháp phổ biến gồm:

– Làm sạch dịch nhầy ở mũi: Sử dụng dụng cụ hút mũi để thông thoáng đường thở cho bé.

– Tạo độ ẩm cho không khí: Cho trẻ hít hơi nước ấm hoặc dùng máy tạo ẩm. Trường hợp bệnh nặng, bác sĩ có thể chỉ định thở oxy.

– Không dùng kháng sinh: Vì bệnh do virus gây ra nên kháng sinh không có hiệu quả trong điều trị.

Ngoài ra, phụ huynh cần phải chú ý những điều sau đây:

– Đảm bảo bé uống đủ nước. Nếu thấy bé tiểu ít hơn bình thường, nên báo ngay với bác sĩ.

– Có thể sử dụng máy phun sương trong phòng để giúp bé dễ thở hơn.

– Nếu trẻ sốt và quấy khóc, có thể dùng thuốc hạ sốt.

– Trẻ trên 1 tuổi có thể uống nước ấm để giảm ho và loãng đờm.

– Với trẻ lớn hơn 1 tuổi, có thể kê cao đầu khi nằm để dễ thở hơn (trẻ dưới 1 tuổi không nên dùng gối để tránh nguy cơ ngạt thở).

– Nên ngủ cùng trẻ để kịp phát hiện các biểu hiện bất thường như ngưng thở, tím tái,…

– Tránh để người hút thuốc đến gần trẻ, hạn chế tối đa khói thuốc trong không gian sống.

4. Khi nào cần đưa con trẻ đi viện?

Phần lớn các ca viêm tiểu phế quản nhẹ có thể chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, cần đưa trẻ đi khám ngay khi có các dấu hiệu cảnh báo sau:

– Cần đưa trẻ đi cấp cứu nếu:

– Trẻ có dấu hiệu ngưng thở.

– Da tái xanh, nhợt nhạt bất thường.

– Khó thở rõ rệt, thở rên.

– Trẻ kiệt sức, mệt mỏi nhiều, thở gắng sức.

Cần liên hệ bác sĩ nếu:

– Quan sát thấy vùng giữa các xương sườn hoặc dưới bờ sườn lõm vào khi trẻ hít vào.

– Cánh mũi phập phồng theo từng nhịp thở của trẻ.

– Trẻ dưới 3 tháng tuổi có dấu hiệu bị sốt.

– Trẻ trên 3 tháng sốt kéo dài quá 3 ngày.

– Số lần tiểu tiện giảm hơn so với bình thường (theo dõi qua số lượng tã ướt trong ngày).

Mặc dù viêm tiểu phế quản cấp đa phần do virus và có thể tự giới hạn, nhưng bệnh vẫn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, viêm phổi, hoặc thậm chí phải thở máy nếu không được can thiệp kịp thời. Việc phụ huynh chủ động theo dõi các triệu chứng bất thường, đưa trẻ đi khám sớm và chăm sóc đúng cách tại nhà sẽ giúp hạn chế tối đa rủi ro. Đừng chủ quan với các biểu hiện ho sốt thông thường – hãy trang bị kiến thức đúng đắn về viêm tiểu phế quản cấp là gì để luôn sẵn sàng bảo vệ con trẻ khỏi những diễn biến khó lường của bệnh hô hấp.