Mất ngủ hay nằm mơ: Cần lưu ý để bảo vệ sức khỏe

Giấc ngủ chất lượng là yếu tố quan trọng giúp cơ thể hồi phục và tái tạo năng lượng sau một ngày dài. Tuy nhiên, nhiều người thường xuyên gặp tình trạng mất ngủ hay nằm mơ, khiến giấc ngủ không còn sâu và sáng dậy vẫn mệt mỏi. Đây không chỉ là hiện tượng sinh lý đơn thuần mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo những rối loạn sức khỏe tiềm ẩn. Việc tìm hiểu nguyên nhân, tác động và giải pháp phù hợp sẽ giúp mỗi người cải thiện chất lượng giấc ngủ, từ đó nâng cao thể chất và tinh thần.

1. Hiểu đúng về hiện tượng mất ngủ hay nằm mơ

1.1. Thế nào là mất ngủ?

Mất ngủ là tình trạng người bệnh khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu, dễ tỉnh giấc hoặc thức dậy quá sớm. Tình trạng này có thể xảy ra trong thời gian ngắn do căng thẳng, thay đổi môi trường sống, hoặc kéo dài nhiều tuần, nhiều tháng, trở thành rối loạn giấc ngủ mạn tính.

1.2. Hiện tượng hay nằm mơ trong giấc ngủ

Nằm mơ vốn là phản ứng bình thường khi não bộ xử lý thông tin trong giai đoạn ngủ REM. Tuy nhiên, khi mơ quá nhiều, đặc biệt là ác mộng, giấc ngủ bị gián đoạn, não không được nghỉ ngơi đúng mức. Những người mất ngủ hay nằm mơ thường có cảm giác ngủ chập chờn, khó tỉnh táo vào buổi sáng.

Khi mất ngủ đi kèm với việc nằm mơ nhiều, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái suy giảm chất lượng giấc ngủ nghiêm trọng. Người bệnh có thể ngủ đủ 6 – 8 tiếng nhưng vẫn mệt mỏi, kém tập trung và dễ căng thẳng trong công việc.

2. Nguyên nhân dẫn đến mất ngủ hay nằm mơ

2.1. Yếu tố tâm lý là nguyên nhân chính gây mất ngủ hay nằm mơ

Căng thẳng, lo âu, trầm cảm là những nguyên nhân hàng đầu gây mất ngủ hay mơ. Khi não bộ bị kích thích quá mức, chu kỳ ngủ – thức bị rối loạn, khiến người bệnh khó đi vào giấc ngủ sâu và dễ gặp ác mộng.

2.2. Thói quen sinh hoạt không khoa học ảnh hưởng đến giấc ngủ

Thức khuya, sử dụng điện thoại trước khi ngủ, uống nhiều cà phê hoặc rượu bia đều ảnh hưởng đến hệ thần kinh, khiến giấc ngủ bị gián đoạn và dễ mơ nhiều hơn bình thường.

2.3. Ảnh hưởng từ bệnh lý

Một số bệnh lý như rối loạn lo âu, trầm cảm, bệnh dạ dày – thực quản trào ngược, rối loạn nội tiết hay thần kinh đều có thể dẫn đến tình trạng mất ngủ hay nằm mơ. Ngoài ra, bệnh nhân mắc hội chứng ngưng thở khi ngủ cũng thường xuyên gặp ác mộng.

2.4. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc điều trị tim mạch, chống trầm cảm hoặc thuốc corticoid có thể gây rối loạn giấc ngủ, làm người bệnh khó ngủ sâu và hay mơ.

3. Tác động tiêu cực của mất ngủ hay nằm mơ

3.1. Ảnh hưởng của mất ngủ đến sức khỏe thể chất

Ngủ không sâu khiến cơ thể không được phục hồi. Người bệnh thường xuyên mệt mỏi, dễ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao. Hệ miễn dịch cũng suy yếu, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng và bệnh lý mạn tính.

3.2. Ảnh hưởng của mất ngủ đến trí não và tinh thần

Não bộ cần giấc ngủ sâu để củng cố trí nhớ và tăng khả năng xử lý thông tin. Khi giấc ngủ bị gián đoạn, khả năng tập trung giảm, người bệnh dễ quên và rối loạn cảm xúc. Người thường xuyên mất ngủ hay nằm mơ có nguy cơ cao bị lo âu, trầm cảm.

3.3. Tác động của mất ngủ đến chất lượng cuộc sống

Sự mệt mỏi kéo dài ảnh hưởng trực tiếp đến công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội. Người bệnh dễ cáu gắt, khó hòa nhập, thậm chí mất động lực trong cuộc sống.

4. Cách chẩn đoán tình trạng mất ngủ hay nằm mơ

4.1. Khai thác tiền sử bệnh

Bác sĩ sẽ tìm hiểu thói quen sinh hoạt, yếu tố tâm lý, tiền sử bệnh lý để xác định nguyên nhân dẫn đến tình trạng rối loạn giấc ngủ.

4.2. Đánh giá giấc ngủ qua thang đo

Một số thang đo giấc ngủ như Pittsburgh Sleep Quality Index được sử dụng để đánh giá mức độ mất ngủ và chất lượng giấc ngủ.

4.3. Xét nghiệm, chụp chiếu nhằm chẩn đoán chuyên sâu

Trong một số trường hợp, bác sĩ chỉ định đo đa ký giấc ngủ để kiểm tra các chỉ số như nhịp tim, nhịp thở, hoạt động não bộ trong khi ngủ. Bên cạnh đó, các phương pháp xét nghiệm, chụp chiếu cũng có thể được áp dụng nhằm xác định và loại trừ các yếu tố liên quan, đặc biệt là bệnh lý.

5. Giải pháp cải thiện tình trạng mất ngủ hay nằm mơ

5.1. Thay đổi thói quen sinh hoạt giúp cải thiện chứng mất ngủ hay nằm mơ

Việc đi ngủ và thức dậy đúng giờ, hạn chế dùng thiết bị điện tử trước khi ngủ, tránh cà phê và rượu bia vào buổi tối sẽ giúp giấc ngủ ổn định hơn.

5.2. Tạo không gian ngủ lý tưởng

Phòng ngủ nên đảm bảo yên tĩnh, thoáng mát, ánh sáng dịu nhẹ. Một chiếc giường thoải mái cùng nhiệt độ phù hợp sẽ hỗ trợ giấc ngủ sâu hơn.

5.3. Liệu pháp thư giãn

Ngồi thiền, tập thở, nghe nhạc nhẹ hoặc tắm nước ấm trước khi ngủ giúp giảm căng thẳng, hạn chế tình trạng ác mộng.

5.4. Sử dụng thuốc và liệu pháp y tế theo chỉ định của chuyên gia Nội thần kinh

Trong trường hợp mất ngủ kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định thuốc an thần nhẹ hoặc liệu pháp nhận thức – hành vi. Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần có chỉ định y tế để tránh lạm dụng.

6. Biện pháp phòng ngừa và duy trì giấc ngủ khỏe mạnh

6.1. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học giúp giấc ngủ trọn vẹn

Ăn nhiều rau xanh, bổ sung thực phẩm giàu magie, tryptophan như hạt óc chó, sữa ấm có thể hỗ trợ giấc ngủ. Cần tránh ăn quá no hoặc để bụng rỗng khi đi ngủ.

6.2. Duy trì thói quen vận động

Tập luyện thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp tăng tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và cải thiện giấc ngủ. Tuy nhiên, không nên tập quá muộn trước giờ đi ngủ.

6.3. Quản lý stress hiệu quả

Học cách kiểm soát cảm xúc, sắp xếp công việc hợp lý và dành thời gian thư giãn sẽ giúp hạn chế tình trạng mất ngủ hay nằm mơ.

7. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu mất ngủ kéo dài trên 2 tuần, thường xuyên gặp ác mộng, hoặc xuất hiện triệu chứng kèm theo như đau đầu, tim đập nhanh, khó thở, người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán kịp thời.

Bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc thần kinh có thể đưa ra phác đồ điều trị bằng thuốc kết hợp liệu pháp tâm lý, giúp người bệnh lấy lại giấc ngủ chất lượng.

Mất ngủ hay nằm mơ không chỉ là hiện tượng thông thường mà còn phản ánh sự mất cân bằng trong tâm lý và sức khỏe. Nếu để kéo dài, tình trạng này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống và tiềm ẩn nguy cơ bệnh lý nguy hiểm. Vì vậy, việc chủ động xây dựng thói quen sống lành mạnh, nhận diện sớm dấu hiệu bất thường và thăm khám khi cần thiết chính là chìa khóa để lấy lại giấc ngủ trọn vẹn, tái tạo năng lượng cho cơ thể.