Bệnh rối loạn giấc ngủ: Nguyên nhân, triệu chứng và khắc phục

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi năng lượng, tái tạo tế bào và giữ cho cơ thể hoạt động khỏe mạnh. Tuy nhiên, nhiều người hiện nay gặp phải tình trạng ngủ không ngon, ngủ ít hoặc ngủ quá nhiều mà vẫn cảm thấy mệt mỏi. Đây chính là những biểu hiện của bệnh rối loạn giấc ngủ, một vấn đề sức khỏe phổ biến có thể gặp ở các lứa tuổi, giới tính và do nhiều nguyên nhân khác nhau. Việc nhận biết sớm triệu chứng, hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống.

1. Rối loạn giấc ngủ là gì, thường gặp loại bệnh rối loạn giấc ngủ nào?

Rối loạn giấc ngủ được hiểu là những tình trạng bất thường khiến quá trình ngủ của bạn bị thay đổi. Những rối loạn này không chỉ làm giấc ngủ kém chất lượng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và đời sống hằng ngày.

Có nhiều dạng rối loạn giấc ngủ khác nhau. Việc phân loại thường dựa trên nguyên nhân gây ra, biểu hiện đặc trưng, mức độ tác động đến thể chất – tinh thần của người bệnh cùng nhiều yếu tố liên quan khác.

1.1. Mất ngủ, khó ngủ

Mất ngủ là dạng rối loạn giấc ngủ phổ biến nhất, đặc trưng bởi tình trạng khó đi vào giấc ngủ hoặc khó duy trì giấc ngủ suốt đêm. Người bệnh thường trằn trọc, thức dậy nhiều lần và khó ngủ lại, dẫn đến mệt mỏi, buồn ngủ vào ban ngày. Nếu tình trạng này xảy ra ít nhất ba lần một tuần và kéo dài trên ba tháng, được xem là mất ngủ mạn tính, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.

1.2. Hội chứng ngưng thở khi ngủ

Hội chứng này xảy ra khi đường thở trên bị tắc nghẽn trong lúc ngủ, khiến người bệnh ngưng thở nhiều lần. Mỗi lần ngưng thở thường kéo dài trên 10 giây, làm giấc ngủ bị gián đoạn, chất lượng suy giảm. Người mắc thường xuyên buồn ngủ, mệt mỏi, uể oải và khả năng tập trung suy giảm rõ rệt.

1.3. Chứng ngủ rũ

Chứng ngủ rũ là tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày, dù đã có thời gian ngủ đầy đủ vào ban đêm. Người bệnh dễ rơi vào giấc ngủ không kiểm soát, thậm chí ngủ gật khi đang làm việc hoặc sinh hoạt thường ngày. Điều này ảnh hưởng lớn đến an toàn và chất lượng cuộc sống.

1.4. Hội chứng chân không yên

Đây là dạng rối loạn vận động liên quan đến giấc ngủ, khiến người bệnh có cảm giác ngứa ran, châm chích hoặc đau nhói ở chân, kèm theo nhu cầu phải di chuyển liên tục. Tình trạng này thường nặng hơn vào buổi tối và ban đêm, làm giấc ngủ bị gián đoạn, gây mệt mỏi kéo dài.

1.5. Bệnh mất ngủ giả

Khác với mất ngủ thông thường, mất ngủ giả liên quan đến các hành vi bất thường khi ngủ như mộng du, nói mớ, gặp ác mộng hoặc tè dầm. Dù ít nguy hiểm, nhưng tình trạng này khiến giấc ngủ không trọn vẹn và dễ gây lo lắng cho người bệnh cũng như gia đình.

2. Nguyên nhân gây bệnh rối loạn giấc ngủ

2.1. Ảnh hưởng từ bệnh lý

Các bệnh lý về hô hấp như viêm mũi dị ứng, cảm lạnh, viêm phổi hoặc bệnh tim mạch, dạ dày đều có thể cản trở khả năng đi vào giấc ngủ và duy trì giấc ngủ sâu. Người mắc thường phải đối mặt với khó thở, đau ngực hoặc trào ngược dạ dày về đêm.

2.2. Tiểu đêm nhiều lần

Việc uống nhiều nước trước khi ngủ hoặc mắc các bệnh lý về thận, tiết niệu có thể dẫn đến tình trạng tiểu đêm, làm gián đoạn giấc ngủ và khiến cơ thể mệt mỏi.

2.3. Các cơn đau mạn tính

Những cơn đau kéo dài như viêm khớp, đau lưng, đau nửa đầu làm người bệnh khó đi vào giấc ngủ hoặc dễ thức giấc nửa chừng. Đau mạn tính không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tinh thần, làm tình trạng rối loạn giấc ngủ nặng thêm.

2.4. Căng thẳng và lo lắng

Stress trong công việc, học tập hay các mối quan hệ cá nhân thường khiến người bệnh trằn trọc, khó ngủ hoặc ngủ không sâu. Thậm chí, căng thẳng kéo dài còn làm xuất hiện ác mộng, dẫn đến mất ngủ mạn tính.

2.5. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc điều trị tim mạch, huyết áp, hen suyễn hoặc trầm cảm có thể làm thay đổi chu kỳ giấc ngủ, khiến bệnh nhân mất ngủ hoặc ngủ nhiều bất thường.

2.6. Yếu tố di truyền

Nghiên cứu cho thấy, yếu tố gia đình cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh rối loạn giấc ngủ. Nếu người thân có tiền sử mất ngủ, nguy cơ bạn gặp tình trạng này cao hơn so với bình thường.

2.6. Thói quen sinh hoạt không khoa học

Ngủ không đúng giờ, làm việc ca đêm, di chuyển qua nhiều múi giờ (jet lag), sử dụng rượu bia, thuốc lá, cà phê hoặc chất kích thích thường xuyên đều có thể gây xáo trộn nhịp sinh học, từ đó dẫn đến rối loạn giấc ngủ.

3. Ảnh hưởng của bệnh rối loạn giấc ngủ đến sức khỏe

Giấc ngủ kém chất lượng khiến cơ thể không được phục hồi, gây uể oải, mệt mỏi kéo dài. Người bệnh thường gặp các vấn đề như giảm trí nhớ, khó tập trung, hiệu suất làm việc giảm sút. Nguy hiểm hơn, nếu không được điều trị, hội chứng ngưng thở khi ngủ còn làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, suy tim, rối loạn nhịp tim, thiếu máu cơ tim và thậm chí là đột quỵ hoặc đột tử.

Ngoài ra, buồn ngủ quá mức ban ngày còn gây nguy hiểm trong sinh hoạt, đặc biệt là khi lái xe hoặc vận hành máy móc. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến bản thân người bệnh mà còn đe dọa đến an toàn của những người xung quanh.

3.1. Cách khắc phục và điều trị bệnh rối loạn giấc ngủ

3.2. Thăm khám và điều trị y tế

Điều quan trọng nhất khi gặp tình trạng mất ngủ, ngủ nhiều hoặc ngủ không ngon là đến khám tại chuyên khoa Nội thần kinh hoặc chuyên khoa giấc ngủ để được chẩn đoán chính xác. Bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc kết hợp liệu pháp hành vi, tâm lý tùy theo nguyên nhân. Người bệnh cần kiên trì, tuân thủ phác đồ và tái khám theo hẹn.

3.3. Thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt

Song song với điều trị y tế, thay đổi thói quen sinh hoạt giúp cải thiện giấc ngủ hiệu quả. Người bệnh nên tạo môi trường ngủ thoải mái, yên tĩnh, ánh sáng dịu và nhiệt độ phù hợp. Tập luyện thể thao đều đặn 30 phút mỗi ngày, tránh tập quá muộn. Trước khi ngủ có thể ngâm chân nước ấm, massage nhẹ nhàng vùng cổ, vai, gáy để thư giãn.

Ngoài ra, nên hạn chế sử dụng điện thoại, máy tính trước khi ngủ, tránh uống cà phê, rượu bia vào buổi tối. Một số loại trà thảo mộc như trà hoa cúc, trà tâm sen cũng có thể giúp cải thiện giấc ngủ.

3.4. Tầm quan trọng của việc thăm khám sớm

Việc trì hoãn thăm khám khiến bệnh rối loạn giấc ngủ ngày càng nặng, dễ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Khi thấy các triệu chứng kéo dài, gây buồn ngủ ban ngày, thở hổn hển khi ngủ hoặc ngủ gật bất thường trong sinh hoạt, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Bệnh rối loạn giấc ngủ là tình trạng phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe nếu không được điều trị. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và xây dựng thói quen sống lành mạnh là chìa khóa để cải thiện chất lượng giấc ngủ. Chủ động thăm khám sớm tại các cơ sở y tế uy tín sẽ giúp người bệnh tìm ra hướng điều trị phù hợp, nâng cao chất lượng cuộc sống.