Siêu âm là một phương pháp hình ảnh sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong cơ thể bạn. Siêu âm Doppler là một trong các loại siêu âm chỉ cần thực hiện bên ngoài cơ thể và được dùng cho việc khảo sát mạch máu.
Menu xem nhanh:
1. Siêu âm Doppler là gì?
1.1 Khái niệm
Đây là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng có tần số cao để hiển thị dòng máu di chuyển qua các mạch máu.
Loại siêu âm thông thường cũng sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong cơ thể, nhưng nó không thể hiển thị lưu lượng máu.
Siêu âm Doppler hoạt động bằng cách đo sóng âm được phản xạ từ các vật thể chuyển động (ví dụ như tế bào hồng cầu. Đây được gọi là hiệu ứng Doppler).
Siêu âm Doppler khảo sát tình trạng mạch máu nuôi dưỡng cho thai nhi
1.2 Phân loại siêu âm Doppler
Có nhiều loại khác nhau:
- Doppler màu: Loại siêu âm này sử dụng máy tính để thay đổi sóng âm thanh thành nhiều màu sắc khác nhau. Những màu này hiển thị tốc độ và hướng của dòng máu trong thời gian khảo sát.
- Doppler năng lượng – một loại Doppler màu mới hơn, tên gọi khác là siêu âm màu mã hóa năng lượng. Nó có thể cung cấp nhiều chi tiết hơn về lưu lượng máu so với Doppler màu tiêu chuẩn, nhạy hơn gấp 3 lần, nhưng không thể hiển thị hướng của dòng máu. Loại này thường được dùng trong khảo sát sự tưới máu trong các khối u.
- Doppler xung: vừa có tác dụng phát sóng âm, vừa có tác dụng thu sóng âm nên tạo sự ngắt quãng.
- Doppler sóng liên tục. Trong loại siêu âm này, sóng âm được gửi và nhận liên tục. Nó cho phép đo chính xác lượng máu chảy với tốc độ nhanh.
2. Mục đích siêu âm
Đây là phương pháp được sử dụng để giúp các bác sĩ tìm hiểu xem bạn có bị tình trạng giảm hoặc tắc nghẽn lưu lượng máu hay không. Nó cũng có thể được sử dụng để giúp chẩn đoán một số bệnh lý tim mạch.
Siêu âm kiểm tra thường được sử dụng để:
- Tìm kiếm sự tắc nghẽn trong lưu thông máu: Lưu lượng máu ở chân bị tắc nghẽn có thể gây ra tình trạng tên là huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT).
- Tìm kiếm dấu hiệu hẹp của các mạch máu: Các động mạch ở tay và chân bị thu hẹp có thể có nghĩa là bạn mắc bệnh động mạch ngoại vi (PAD). Còn tình trạng thu hẹp các động mạch ở cổ có thể bạn mắc tình trạng hẹp động mạch cảnh.
- Kiểm tra chức năng tim: Phương pháp này thường được thực hiện cùng với điện tâm đồ – một phương pháp để đo các tín hiệu điện trong tim. Giúp kiểm tra tổn thương mạch máu và các khiếm khuyết trong cấu trúc của tim.
- Theo dõi lưu lượng máu sau phẫu thuật.
- Kiểm tra lưu lượng máu bình thường ở phụ nữ đang mang thai và ở thai nhi.
Siêu âm Doppler mạch máu khảo sát tình trạng lưu thông trong mạch máu
3. Khi nào cần siêu âm kiểm tra?
Bạn có thể cần siêu âm nếu gặp các triệu chứng giảm lưu lượng máu hoặc bệnh tim. Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh khác nhau.
3.1 Các dấu hiệu chung
Dưới đây là một số triệu chứng và tình trạng tắc nghẽn dòng máu phổ biến.
Các triệu chứng của bệnh động mạch ngoại vi (viết tắt là PAD):
- Tê hoặc yếu chân.
- Chuột rút, đau hông lưng hoặc chân khi đi bộ hoặc leo cầu thang.
- Cảm giác lạnh ở cẳng và/hoặc bàn chân.
- Thay đổi màu sắc da ở chân.
Các triệu chứng của các vấn đề về bệnh lý tim:
- Hụt hơi, khó thở.
- Phù nề ở chân, bàn chân và /hoặc bụng.
- Mệt mỏi.
3.2 Yếu tố nguy cơ
Bạn cũng có thể cần siêu âm kiểm tra nếu:
- Đã bị đột quỵ. Sau khi bị đột quỵ, bác sĩ của bạn có thể yêu cầu Doppler xuyên sọ để kiểm tra lưu lượng máu lên não.
- Bị chấn thương mạch máu.
- Đang được điều trị chứng rối loạn lưu lượng máu (thường là tắc nghẽn động mạch chi).
- Đang mang thai và bác sĩ nghĩ rằng bạn hoặc thai nhi của bạn có thể có vấn đề về sự lưu thông máu. Bác sĩ có thể nghi ngờ có vấn đề nếu thai nhi nhỏ hơn mức bình thường hoặc nếu bạn có một số vấn đề sức khỏe nhất định. Ví dụ: bệnh hồng cầu hình liềm hoặc tiền sản giật, sản giật.
4. Quy trình thực hiện
Siêu âm Doppler thường bao gồm các bước sau:
Bạn sẽ nằm trên bàn, bộc lộ vùng cơ thể sẽ được kiểm tra. Bác sĩ siêu âm sẽ thoa một loại gel đặc biệt lên vùng da đó. Sau đó, bác sĩ sẽ thực hiện di chuyển một thiết bị nhỏ tại khu vực này, được gọi là đầu dò.
Thiết bị truyền sóng vào cơ thể bạn. Sự di chuyển của các tế bào máu gây ra sự thay đổi cao độ của sóng âm thanh. Các sóng được ghi lại và chuyển thành hình ảnh và các đồ thị trên màn hình.
Sau khi thử nghiệm kết thúc, nhân viên y tế sẽ lau sạch gel trên cơ thể bạn. Thời gian hoàn thành việc siêu âm khoảng 10-60 phút.
Hình ảnh siêu âm Doppler màu
5. Cần làm gì để chuẩn bị cho việc siêu âm kiểm tra?
5.1 Nguyên tắc chung
Để chuẩn bị cho siêu âm, bạn có thể cần:
- Cởi bỏ quần áo và đồ trang sức khỏi vùng cơ thể được siêu âm kiểm tra.
- Tránh thuốc lá và các sản phẩm có chứa nicotine (thường là thuốc lá) trong tối đa hai giờ trước khi siêu âm. Nicotine làm thu hẹp mạch máu, có thể ảnh hưởng đến kết quả của bạn.
- Đối với một số loại xét nghiệm Doppler, bạn có thể được yêu cầu nhịn ăn (không ăn hoặc uống) trong vài giờ trước khi xét nghiệm.
Nhân viên y tế sẽ cho bạn biết nếu bạn cần làm bất cứ điều gì để chuẩn bị cho xét nghiệm của mình.
5.2 Có rủi ro khi siêu âm Doppler không?
Không có rủi ro nào được ghi nhận cho tới hiện tại đối với loại siêu âm này cũng như các loại siêu âm nói chung.
Đây cũng được coi là phương pháp kiểm tra an toàn trong thai kỳ.
6. Kết quả siêu âm có nghĩa là gì?
Nếu kết quả siêu âm của bạn không bình thường, điều đó có nghĩa là bạn có thể gặp 1 trong những vấn đề như:
- Sự tắc nghẽn hoặc cục máu đông trong động mạch.
- Mạch máu bị thu hẹp.
- Lưu lượng máu bất thường.
- Bệnh phình động mạch, một khối phồng giống như quả bóng trong động mạch. Nó làm cho các động mạch trở nên căng và mỏng. Nếu thành quá mỏng, động mạch có thể bị vỡ, gây chảy máu đe dọa tính mạng.
- Kết quả cũng có thể cho thấy nếu có lưu lượng máu bất thường ở thai nhi nếu siêu âm thai.
Ý nghĩa của kết quả siêu âm sẽ phụ thuộc vào khu vực nào của cơ thể được kiểm tra và được được bởi bác sĩ chuyên khoa. Nếu bạn có thắc mắc về kết quả của mình, hãy nói chuyện trao đổi với bác sĩ điều trị của bạn.
Tóm lại, siêu âm Doppler là một phương pháp sử dụng sóng âm tần số cao để khảo sát lượng máu chảy qua các động mạch và tĩnh mạch. Phương pháp này có thể phát hiện dòng chảy bất thường trong mạch máu. Điều này có thể giúp chẩn đoán và điều trị nhiều tình trạng bệnh khác nhau. Ví dụ các bệnh có cục máu đông hoặc việc tuần hoàn kém. Đây là phương pháp chẩn đoán không có rủi ro và không đau, cần chuẩn bị ít, được sử dụng rộng rãi trong khám và chữa bệnh.
