Rát họng nuốt vướng là những triệu chứng phổ biến mà nhiều người gặp phải trong cuộc sống hàng ngày. Các biểu hiện này có thể xuất hiện do những nguyên nhân tạm thời, như cảm lạnh hay viêm họng, nhưng chúng cũng có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Hiểu rõ nguyên nhân gầy nuốt vướng, rát họng và khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế là điều quan trọng để đảm bảo sức khỏe.
Menu xem nhanh:
1. Nguyên nhân gây ra tình trạng rát họng nuốt vướng
1.1 Nguyên nhân thông thường
– Viêm họng do nhiễm trùng (virus và vi khuẩn)
Viêm họng thường là nguyên nhân chính gây ra cảm giác rát họng và khó nuốt. Trong đó viêm họng do virus như cảm cúm hoặc cảm lạnh là phổ biến nhất. Ngoài ra, viêm họng do vi khuẩn, đặc biệt là do liên cầu khuẩn, cũng có thể gây ra triệu chứng tương tự. Viêm họng xảy ra do vi khuẩn thường cần điều trị bằng kháng sinh, trong khi đó viêm họng do virus thường tự khỏi sau vài ngày.
– Dị ứng
Dị ứng, chẳng hạn như dị ứng phấn hoa, bụi nhà hoặc lông động vật, có thể gây kích ứng và sưng tấy niêm mạc họng. Điều này có thể dẫn đến cảm giác rát họng và khó nuốt. Dị ứng có thể được kiểm soát bằng cách tránh xa tác nhân gây dị ứng và sử dụng thuốc kháng histamine.
– Khô họng
Khô họng là một nguyên nhân phổ biến khác của cảm giác rát họng và khó nuốt. Điều này có thể xảy ra khi cơ thể không đủ nước, khi hít phải không khí khô hoặc khi tiếp xúc với các chất kích thích như thuốc lá và rượu. Việc duy trì độ ẩm cho cơ thể bằng cách uống đủ nước và sử dụng máy tạo độ ẩm trong nhà có thể giúp giảm triệu chứng.
Rát họng và nuốt vướng có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe từ thông thường đến nghiêm trọng.
1.2 Các nguyên nhân gây rát họng nuốt vướng nghiêm trọng hơn
– Bệnh trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)
GERD là tình trạng mà axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác bỏng rát và khó chịu ở họng. GERD có thể gây ra viêm họng mạn tính và cảm giác khó nuốt. Điều trị thường bao gồm thay đổi lối sống, chẳng hạn như tránh ăn uống trước khi đi ngủ và sử dụng thuốc ức chế axit.
– Khối u vùng cổ
Các khối u, dù là lành tính hay ác tính, trong vùng cổ có thể gây ra cảm giác rát họng và khó nuốt. Các triệu chứng có thể bao gồm đau họng kéo dài, khàn giọng hoặc cảm giác có vật gì đó trong cổ. Nếu có những triệu chứng này, đặc biệt là kéo dài và không cải thiện, cần đến bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.
– Viêm amidan hay viêm thanh quản
Viêm amidan (viêm hai hạch bạch huyết ở hai bên họng) và viêm thanh quản (viêm dây thanh âm) đều có thể gây ra triệu chứng rát họng và khó nuốt. Cả hai tình trạng này thường do nhiễm trùng hoặc kích ứng từ các chất gây ô nhiễm. Điều trị có thể bao gồm nghỉ ngơi, uống nhiều nước, và trong một số trường hợp, sử dụng kháng sinh.
– Hội chứng đau họng mạn tính
Một số người có thể trải qua hội chứng đau họng mạn tính, một tình trạng gây ra cảm giác rát họng liên tục mà không có nguyên nhân rõ ràng. Các yếu tố như căng thẳng, lo lắng và các rối loạn tâm lý khác có thể đóng vai trò trong việc gây ra tình trạng này.
2. Khi nào người bị rát họng và nuốt vướng cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế?
Mặc dù cảm giác rát họng và khó nuốt thường không nghiêm trọng, nhưng có một số trường hợp cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng sau, bạn nên thăm khám bác sĩ:
– Triệu chứng kéo dài hơn một tuần: Nếu triệu chứng không cải thiện sau một tuần, đây có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn cần được chẩn đoán và điều trị.
– Khó thở hoặc khó nuốt nghiêm trọng: Nếu bạn gặp khó khăn trong việc thở hoặc nuốt, điều này có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm phổi hoặc khối u.
– Đau tai hoặc sưng ở cổ: Những triệu chứng này có thể chỉ ra một nhiễm trùng hoặc vấn đề khác ở tai hoặc cổ.
– Sốt cao: Sốt cao kèm theo đau họng có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm họng do liên cầu khuẩn.
– Xuất hiện máu trong nước bọt hoặc đờm: Đây là một dấu hiệu cần được thăm khám khẩn cấp.
3. Các phương pháp chẩn đoán rát họng nuốt vướng
3.1 Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử
Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng cách hỏi về triệu chứng của bạn, bao gồm thời gian xuất hiện, tần suất, mức độ nghiêm trọng, và bất kỳ yếu tố nào làm tăng hoặc giảm triệu chứng. Họ cũng sẽ hỏi về tiền sử bệnh của bạn, bao gồm các bệnh lý liên quan đến tai mũi họng, dị ứng và các rối loạn tiêu hóa như GERD.
Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng họng và miệng của bạn bằng đèn soi hoặc dụng cụ khám họng để tìm kiếm các dấu hiệu bất thường, chẳng hạn như sưng tấy, đỏ, mủ, hoặc bất kỳ khối u nào. Họ cũng có thể kiểm tra hạch bạch huyết ở cổ để xem có dấu hiệu sưng hay không.
3.2 Kiểm tra chức năng thực quản để chẩn đoán nguyên nhân gây rát họng nuốt vướng
Nếu có nghi ngờ rằng các triệu chứng rát họng và nuốt vướng có liên quan đến GERD hoặc các vấn đề về thực quản, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các kiểm tra như đo áp lực thực quản (manometry) hoặc đo pH thực quản (pH monitoring).
Trong đó đo áp lực thực quản là phương pháp giúp đánh giá chức năng của các cơ thực quản dựa vào áp lực thực quản đo được tại các vị trí khác nhau của thực quản mỗi lần bệnh nhân thực hiện nuốt. Điều này giúp chẩn đoán rát họng nuốt vướng là do các bệnh lý thực quản hay liên quan đến GERD.
Còn đo pH thực quản 24 giờ được áp dụng trong trường hợp nghi ngờ nuốt vướng rát họng do GERD, cụ thể chẩn đoán có hay không tình trạng axit trào ngược, tính chất và mức độ các cơn trào ngược dạ dày nếu có.
Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc được biết đến là một trong số ít cơ sở ở miền Bắc có áp dụng hai phương pháp này với hệ thống máy đo nhập khẩu từ Mỹ, được chỉ định bởi đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và đội ngũ kỹ thuật viên có tay nghề cao, đào tạo bài bản.
Đo HRM thực quản là một trong những phương pháp chẩn đoán rát họng nuốt vướng quan trọng.
3.3 Xét nghiệm
Xét nghiệm máu có thể được thực hiện để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc viêm, chẳng hạn như tăng bạch cầu. Điều này giúp phân biệt giữa nhiễm trùng do virus và vi khuẩn, giúp xác định mức độ nghiêm trọng của phản ứng viêm.
Nếu nghi ngờ viêm họng do vi khuẩn, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm dịch họng (swab test) để xác định vi khuẩn gây bệnh. Phương pháp này giúp chẩn đoán chính xác viêm họng do liên cầu khuẩn hoặc các nhiễm trùng vi khuẩn khác.
Nếu nghi ngờ rằng dị ứng là nguyên nhân gây ra triệu chứng, bác sĩ có thể yêu cầu các thử nghiệm dị ứng da hoặc xét nghiệm máu để xác định các chất gây dị ứng.
3.4 Chẩn đoán hình ảnh
Nội soi là phương pháp sử dụng một ống nhỏ có gắn camera để quan sát bên trong họng và thanh quản. Phương pháp này giúp bác sĩ nhìn thấy chi tiết hơn các cấu trúc bên trong, phát hiện bất kỳ tổn thương, khối u, hoặc dấu hiệu viêm nào.
Trong một số trường hợp nghi ngờ có khối u hoặc tổn thương bất thường, bác sĩ có thể tiến hành sinh thiết, tức là lấy một mẫu mô nhỏ để phân tích trong phòng thí nghiệm. Điều này giúp xác định liệu có sự hiện diện của các tế bào ung thư hay không.
Trong một số trường hợp khác, các phương pháp như chụp X-quang, siêu âm, hoặc CT scan có thể được sử dụng để kiểm tra cấu trúc cổ và ngực. Điều này giúp phát hiện các khối u, áp xe, hoặc các bất thường khác có thể gây ra triệu chứng.
Trong nhiều trường hợp, các bác sĩ có thể kê một số loại thuốc để giảm triệu chứng nuốt vướng và rát họng.
3.6 Đánh giá tâm lý và vai trò trong chẩn đoán rát họng nuốt vướng
Nếu các nguyên nhân về thể chất đã được loại trừ và vẫn còn triệu chứng, bác sĩ có thể đề nghị đánh giá tâm lý để xem liệu căng thẳng, lo lắng, hoặc các vấn đề tâm lý khác có thể là nguyên nhân gây ra triệu chứng hay không.
4. Biện pháp điều trị
Để cải thiện tình trạng rát họng và khó nuốt các bác sĩ có thể áp dụng một số biện pháp điều trị gồm:
– Sử dụng thuốc theo chỉ dẫn: Nếu bạn bị viêm họng do vi khuẩn, hãy sử dụng kháng sinh đúng cách theo chỉ dẫn của bác sĩ. Đừng tự ý ngưng thuốc khi chưa hết liều.
– Thay đổi lối sống: Nếu bạn bị GERD, hãy điều chỉnh thói quen ăn uống và sinh hoạt để giảm triệu chứng. Tránh ăn uống trước khi đi ngủ và tránh các thực phẩm gây kích thích như cà phê, chocolate, và đồ ăn cay.
– Sử dụng biện pháp giảm đau tự nhiên: Sử dụng các loại thuốc giảm đau không cần kê đơn, như acetaminophen hoặc ibuprofen, để giảm đau và sưng. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng các biện pháp tự nhiên như uống nước ấm với mật ong hoặc súc miệng bằng nước muối.
– Giữ ẩm cơ thể: Uống đủ nước hàng ngày để giữ cho họng không bị khô thay vì sử dụng các chất kích thích như thuốc lá và rượu. Duy trì vệ sinh tốt.
Rát họng nuốt vướng là những triệu chứng có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, từ những vấn đề tạm thời như cảm lạnh đến những bệnh lý nghiêm trọng hơn như khối u vùng cổ. Hiểu rõ nguyên nhân và khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bạn. Việc duy trì lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ rát họng và khó nuốt.
