Ung thư da là một trong những loại ung thư phổ biến nhưng cũng là loại dễ phòng ngừa và điều trị nếu được phát hiện sớm. Việc nhận biết các dấu hiệu bất thường trên da ngay từ giai đoạn đầu giúp tăng khả năng chữa khỏi và giảm thiểu những biến chứng nguy hiểm. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư da để bảo vệ sức khỏe bản thân và người thân hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Tổng quan về ung thư da
Ung thư da là tình trạng các tế bào biểu mô trên da phát triển bất thường và không kiểm soát, dẫn đến hình thành các khối u ác tính. Về mặt phân loại, ung thư da bao gồm hai nhóm chính:
– Ung thư hắc tố (Melanoma): Đây là loại ung thư da có mức độ nguy hiểm cao nhất, tuy nhiên ít phổ biến hơn so với các dạng khác.
– K da không phải hắc tố (Non – melanoma): Gồm chủ yếu hai dạng là ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy, là những loại thường gặp nhất trong các ca K da.
Người sinh sống tại các khu vực gần đường xích đạo, nơi có cường độ tia cực tím (UV) cao, có nguy cơ mắc K da cao hơn do bức xạ mặt trời tác động mạnh đến làn da.
Bệnh thường xuất hiện ở nam giới nhiều hơn nữ, phổ biến ở người da trắng và thường gặp ở người lớn tuổi. Khoảng 90% trường hợp K da xuất hiện ở các vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, điển hình là vùng đầu, mặt và cổ.
Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc K da dao động khoảng 2,9 – 4,5 ca trên 100.000 dân. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, K da hoàn toàn có khả năng chữa khỏi bằng các phương pháp điều trị phù hợp.
K da là tình trạng các tế bào biểu mô trên da phát triển bất thường và không kiểm soát, dẫn đến hình thành các khối u ác tính
2. Dấu hiệu nhận biết
2.1. Dấu hiệu nhận biết bệnh ung thư dạng biểu mô tế bào đáy
– Vị trí thường gặp gồm mũi, má, vùng thái dương và các vùng khác trên khuôn mặt.
– Thường khởi phát dưới dạng một vết loét nhỏ, đáy nhẵn, rìa tổn thương thấp và bằng phẳng, có thể thấy mao mạch giãn nở ở đáy, đôi khi đóng vảy mỏng hoặc thẫm màu (dễ nhầm với u hắc tố ác tính).
– Tổn thương có thể phát sinh từ nốt ruồi, mụn cơm hoặc các tổn thương sắc tố khác trên da.
– Tiến triển thường chậm, lan dần theo bề mặt, ít xâm nhập sâu vào mô dưới da.
– Một số trường hợp có thể loét sâu, nhiễm trùng thứ phát, ảnh hưởng đến xương và gây viêm tấy vùng da xung quanh.
– Loại ung thư này hiếm khi di căn xa hoặc di căn hạch.
2.2. Dấu hiệu nhận biết bệnh ung thư dạng biểu mô tế bào vảy
– Thường xuất hiện ở da đầu hoặc các vị trí từng bị tổn thương trước đó như sẹo bỏng.
– Khối u có đặc điểm sần sùi, dễ vỡ, dễ chảy máu, bề mặt mủn nát.
– Tốc độ phát triển nhanh, tổn thương có thể loét rộng, lan theo bề mặt nông, có thể xâm nhập vào xương sọ và gây biến dạng nghiêm trọng.
– Khối u thường di căn đến các hạch lân cận như hạch chẩm, hạch cổ, hạch dưới cằm, trước tai hoặc dưới hàm. Các hạch này thường chắc, lớn, có thể đơn lẻ hoặc kết thành cụm, cố định hoặc di động hạn chế.
2.3. Ung thư các tuyến phụ thuộc da
– Bao gồm các tuyến như tuyến mồ hôi và tuyến bã nhờn.
– Tổn thương thường nằm dưới da, đẩy da nhô cao, dễ nhầm lẫn với u mô mềm.
– Khối u thường chắc, dính, ít di động, kèm theo sưng đỏ và đau.
– Bệnh tiến triển nhanh, có khả năng xâm nhập sâu vào cơ và xương.
2.4. Dấu hiệu nhận biết ung thư dạng hắc tố ác tính (Melanoma)
– Biểu hiện bằng các nốt hoặc mảng sẫm màu, thường là nâu hoặc đen.
– Có thể bị nhầm lẫn với nốt ruồi lành tính, nhưng hình dạng bất đối xứng, ranh giới không đều, màu sắc không đồng nhất và thay đổi theo thời gian là những dấu hiệu cảnh báo.
– Đây là loại K da có khả năng di căn cao và nguy hiểm nhất.
K da có 5 nhóm triệu chứng điển hình
3. Nguyên nhân gây K da
3.1. Tác động của bức xạ lên da có thể bị gây ung thư da
– Bức xạ cực tím (UV): Tia UV từ ánh nắng mặt trời và các nguồn nhân tạo như đèn hồ quang carbon, đèn thủy ngân, đèn thạch anh lạnh… là nguyên nhân chính gây K da. Những vùng da thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng mặt trời mạnh trong thời gian dài có nguy cơ bị tổn thương và tiến triển thành ung thư. Những người lao động ngoài trời như công nhân xây dựng, nông dân, ngư dân… có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do tiếp xúc nhiều với ánh nắng.
– Bức xạ ion hóa: Tiếp xúc với bức xạ ion hóa cũng làm tăng nguy cơ K da, thường sau khoảng 14 – 15 năm tiếp xúc.
3.2. Yếu tố di truyền
Một số hội chứng di truyền có liên quan đến nguy cơ K da, chẳng hạn như:
– Bệnh xơ da nhiễm sắc.
– Hội chứng tế bào đáy dạng nơ – vi (Nevoid basal cell carcinoma syndrome).
– Hội chứng Gardner.
– Hội chứng Torres.
3.3. Các bệnh lý da mạn tính
– Dày sừng quang hóa: Tổn thương da có thể tiến triển thành ung thư trong khoảng 1 – 20% trường hợp. Biểu hiện thường là các mảng đỏ, sần sùi ở vùng da tiếp xúc với ánh nắng như đầu, cổ. Tình trạng này có thể cải thiện nếu hạn chế tiếp xúc với tia UV.
– Bệnh Bowen: Là tổn thương tiền ung thư biểu hiện dưới dạng các mảng đỏ, có vảy rõ rệt, thường gặp ở người cao tuổi, với khoảng 3 – 5% chuyển thành K da.
– Tàn nhang và các vết nám: Người có nhiều tàn nhang hoặc vết nám da có nguy cơ K da cao hơn.
– Nhiễm virus HPV: Virus Human Papilloma Virus liên quan trực tiếp đến ung thư biểu mô tế bào vảy.
– Viêm da mãn tính hoặc chấn thương da: Các vùng da bị tổn thương lâu ngày như da bỏng, vết xăm có thể là nơi phát triển ung thư, thường có xu hướng lan rộng và di căn hạch vùng.
3.4. Suy giảm miễn dịch
Những người có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý hoặc sau ghép cơ quan có nguy cơ bị K da cao hơn, với tổn thương phát triển nhanh và lan rộng.
3.5. Tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với các hóa chất gây ung thư da
Một số hóa chất độc hại như nhựa than đá, nhựa đường, dầu nhờn, thuốc trừ sâu và đặc biệt là arsen (thạch tín) có thể gây K da khi tiếp xúc lâu dài. Arsen được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp và y tế, đồng thời có thể tồn tại ở nồng độ cao trong nguồn nước ở một số khu vực, góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Bức xạ cực tím (UV): Tia UV từ ánh nắng mặt trời và các nguồn nhân tạo như đèn hồ quang carbon, đèn thủy ngân, đèn thạch anh lạnh… là nguyên nhân chính gây K da
Tổng kết lại, phát hiện sớm các dấu hiệu của K da đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu nguy cơ tử vong. Đừng chủ quan trước những biểu hiện bất thường trên da, hãy thăm khám và tầm soát định kỳ để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Hãy lưu ý các dấu hiệu cảnh báo và chủ động phòng ngừa để ung thư da không còn là nỗi lo trong cuộc sống của bạn.
