Ợ hơi đau thượng vị là triệu chứng phổ biến của hệ tiêu hóa, có thể xuất hiện thoáng qua do thói quen ăn uống nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày – tá tràng hay rối loạn tiêu hóa. Vậy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây để nắm rõ ợ hơi đau thượng vị là gì, nguyên nhân do đâu, khi nào cần đi khám và cách khắc phục thế nào?.
Menu xem nhanh:
1. Ợ hơi đau thượng vị là gì?
Ợ hơi là hiện tượng giải phóng khí thừa từ dạ dày qua đường miệng, giúp giảm áp lực trong hệ tiêu hóa. Đây là một phản ứng sinh lý bình thường, đặc biệt sau khi ăn uống.
Tuy nhiên, nếu kèm theo đau thượng vị – cơn đau xuất hiện ở vùng trên rốn, dưới xương ức, có thể âm ỉ hoặc dữ dội – thì đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiêu hóa tiềm ẩn.
Các dấu hiệu đi kèm cần chú ý
– Ợ hơi liên tục, đặc biệt là sau khi ăn hoặc khi đói.
– Đau rát, tức vùng thượng vị, có thể lan lên ngực hoặc sau lưng.
– Đầy bụng, khó tiêu, chướng hơi, cảm giác căng tức dạ dày.
– Buồn nôn, nôn hoặc trào ngược axit, có thể gây vị chua hoặc đắng trong miệng.
– Khó nuốt, nghẹn ở cổ họng, đôi khi ho khan hoặc viêm họng kéo dài.
– Mệt mỏi, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân.
Nếu triệu chứng kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường khác, bạn không nên chủ quan mà cần xác định nguyên nhân để có hướng xử lý kịp thời.
Ợ hơi là hiện tượng giải phóng khí thừa từ dạ dày qua đường miệng, giúp giảm áp lực trong hệ tiêu hóa.
2. Nguyên nhân gây tình trạng ợ hơi đau thượng vị
2.1. Thói quen ăn uống và sinh hoạt hằng ngày không lành mạnh
– Ăn quá nhanh, nhai không kỹ khiến dạ dày phải hoạt động nhiều hơn, dễ sinh khí dư.
– Dùng nhiều đồ ăn chiên rán, cay nóng, đồ chua, nước có gas làm kích thích niêm mạc dạ dày, tăng tiết axit.
– Uống rượu bia, cà phê, hút thuốc lá gây tổn thương lớp niêm mạc dạ dày, tăng nguy cơ viêm loét.
– Căng thẳng, stress kéo dài làm rối loạn hoạt động của hệ tiêu hóa, gây khó tiêu, đầy bụng, ợ hơi.
– Nằm ngay sau khi ăn hoặc ăn khuya thường xuyên làm tăng nguy cơ trào ngược axit, gây đau thượng vị và ợ hơi.
2.2. Các bệnh lý tiêu hóa gây ợ hơi đau thượng vị
– Trào ngược dạ dày thực quản: Axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây cảm giác nóng rát thượng vị, ợ hơi, buồn nôn và đau tức ngực.
– Viêm loét dạ dày – tá tràng: Do vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) hoặc do axit dạ dày dư thừa gây tổn thương niêm mạc dạ dày, dẫn đến đau thượng vị và rối loạn tiêu hóa.
– Hội chứng ruột kích thích (IBS): Gây rối loạn vận động đường ruột, dẫn đến đau bụng, đầy hơi, ợ hơi, táo bón hoặc tiêu chảy.
– Rối loạn tiêu hóa: Dạ dày và ruột hoạt động kém hiệu quả, thức ăn khó tiêu, sinh nhiều hơi và gây đầy bụng.
– Nếu tình trạng này kéo dài, bạn cần đi khám chuyên khoa tiêu hóa để xác định chính xác nguyên nhân.
Axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản gây cảm giác nóng rát thượng vị, ợ hơi, buồn nôn và đau tức ngực.
3. Các phương pháp chẩn đoán ợ hơi đau thượng vị
Nếu triệu chứng kéo dài hoặc có dấu hiệu bất thường, bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp sau để xác định nguyên nhân:
3.1. Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về thời gian xuất hiện triệu chứng, mức độ đau, tần suất ợ hơi, mối liên hệ với bữa ăn hoặc tư thế nằm, cũng như các dấu hiệu đi kèm như đầy bụng, buồn nôn, khó nuốt, sụt cân. Sau đó, bác sĩ sẽ kiểm tra vùng bụng bằng cách sờ nắn vùng thượng vị, xác định vị trí đau, mức độ căng tức và phát hiện dấu hiệu bất thường như co cứng thành bụng hoặc phản ứng đau khi ấn.
3.2. Nội soi dạ dày – thực quản
Đây là phương pháp quan trọng nhất giúp quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, thực quản để phát hiện viêm loét, tổn thương hoặc ung thư. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, bác sĩ có thể sinh thiết để xét nghiệm vi khuẩn HP hoặc tế bào ung thư.
3.3. Đo áp lực thực quản HRM
Phương pháp này được thực hiện khi có nghi ngờ về rối loạn vận động thực quản hoặc rối loạn chức năng cơ thắt thực quản dưới, đặc biệt trong trường hợp ợ hơi đi kèm khó nuốt, đau ngực không rõ nguyên nhân hoặc không đáp ứng với điều trị thông thường. Kết quả HRM giúp xác định xem cơ vòng thực quản có hoạt động bình thường hay không, từ đó hỗ trợ chẩn đoán trào ngược dạ dày hoặc rối loạn co bóp thực quản.
3.4. Đo pH thực quản 24 giờ
Đây là phương pháp tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản (GERD) gây ợ hơi đau thượng vị. Thiết bị đo pH sẽ ghi lại mức độ axit trào ngược từ dạ dày lên thực quản trong suốt 24 giờ, giúp đánh giá tần suất trào ngược, mức độ nghiêm trọng và mối liên hệ với các triệu chứng như đau thượng vị, ợ hơi. Phương pháp này đặc biệt hữu ích nếu nội soi dạ dày không phát hiện bất thường nhưng bệnh nhân vẫn có triệu chứng nghi ngờ trào ngược.
Đo ph 24h là phương pháp tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản (GERD) gây ợ hơi đau thượng vị.
4. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên thăm khám ngay nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Đau thượng vị kéo dài trên 2 tuần, không có dấu hiệu thuyên giảm.
– Buồn nôn, nôn ra máu hoặc đại tiện phân đen, dấu hiệu của xuất huyết tiêu hóa.
– Đau tức ngực, khó thở, có thể liên quan đến vấn đề tim mạch.
– Cảm giác nghẹn ở cổ họng, khó nuốt, có thể là dấu hiệu của viêm thực quản hoặc ung thư thực quản.
– Sụt cân nhanh chóng, cơ thể cảm thấy mệt mỏi, chán ăn.
5. Cách xử lý và phòng ngừa ợ hơi đau thượng vị
5.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống
– Tránh thực phẩm kích thích dạ dày như đồ cay nóng, chiên rán, rượu bia, cà phê.
– Tăng cường thực phẩm tốt cho hệ tiêu hóa như sữa chua, gừng, nghệ, mật ong.
5.2. Điều chỉnh lối sống
– Không nằm ngay sau khi ăn no mà nên vận động đi lại nhẹ nhàng.
– Tránh căng thẳng, ngủ đủ giấc để hệ tiêu hóa hoạt động ổn định.
5.3. Sử dụng thuốc khi cần thiết
– Thuốc kháng axit, PPI, kháng H2 để giảm tiết axit.
– Điều trị vi khuẩn HP nếu người bệnh có nhiễm.
Ợ hơi đau thượng vị có thể là dấu hiệu của bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng. Nếu triệu chứng kéo dài, hãy đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời!
