Nuốt nghẹn và nấc cụt là những triệu chứng khá phổ biến nhưng thường bị bỏ qua hoặc không được quan tâm đúng mức. Tuy nhiên, những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị nuốt nghẹn nấc cụt, cũng như các biện pháp phòng ngừa và cách chăm sóc bản thân khi gặp phải những tình trạng này.
Menu xem nhanh:
1. Nuốt nghẹn: Nguyên nhân và triệu chứng
1.1 Nguyên nhân gây ra triệu chứng nuốt nghẹn
Nuốt nghẹn là hiện tượng thức ăn hoặc chất lỏng gặp khó khăn khi di chuyển từ miệng qua cổ họng và xuống thực quản. Các nguyên nhân gây ra nuốt nghẹn bao gồm:
– Rối loạn thực quản: Các bệnh lý như viêm thực quản, loét thực quản hoặc ung thư thực quản có thể gây ra khó nuốt.
– Hẹp thực quản: Do viêm hoặc sẹo hóa, thực quản có thể bị hẹp lại, khiến cho việc nuốt trở nên khó khăn.
– Bệnh lý thần kinh: Các bệnh như Parkinson, đột quỵ, hoặc xơ cứng cột bên teo cơ (ALS) có thể ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát cơ của họng và thực quản.
– Chấn thương: Chấn thương cổ hoặc phẫu thuật có thể làm tổn thương các dây thần kinh hoặc cơ liên quan đến quá trình nuốt.
– Khối u: Các khối u trong cổ họng hoặc thực quản có thể cản trở đường đi của thức ăn.
Nuốt nghẹn và nấc cụt là những triệu chứng phổ biến với cảm giác tắc nghẹn ở cổ họng, và tiếng “hức” theo nhịp.
1.2 Biểu hiện nuốt nghẹn
Triệu chứng của nuốt nghẹn có thể biểu hiện như sau:
– Đau khi nuốt: Cảm giác đau hoặc khó chịu khi thức ăn hoặc chất lỏng di chuyển qua cổ họng hoặc thực quản.
– Cảm giác tắc nghẹn: Cảm giác như có gì đó mắc kẹt trong cổ họng hoặc ngực.
– Sặc hoặc ho: Thức ăn hoặc nước có thể vào đường thở gây ra ho hoặc sặc.
– Sút cân: Khó nuốt có thể dẫn đến chán ăn và sút cân do không ăn đủ dinh dưỡng.
– Nôn nửa: Trong một số trường hợp, người bệnh có thể bị nôn sau khi cố gắng nuốt.
2. Nguyên nhân và triệu chứng nấc cụt
Nấc cụt là hiện tượng co thắt không tự chủ và lặp đi lặp lại của cơ hoành, kèm theo sự đóng đột ngột của dây thanh âm, tạo ra âm thanh đặc trưng “hức”. Nguyên nhân gây ra nấc cụt có thể bao gồm:
– Thói quen ăn uống: Ăn quá nhanh, uống đồ uống có ga, hoặc ăn quá no có thể kích thích nấc cụt.
– Thay đổi nhiệt độ đột ngột: Uống đồ uống lạnh ngay sau khi ăn đồ nóng hoặc ngược lại.
– Kích thích thần kinh: Căng thẳng, lo âu hoặc kích thích dây thần kinh phế vị.
– Sử dụng chất kích thích: Rượu, thuốc lá hoặc các chất kích thích khác có thể gây ra nấc cụt.
– Các nguyên nhân y tế: Một số bệnh lý như viêm phổi, viêm màng phổi hoặc bệnh dạ dày cũng có thể gây ra nấc cụt.
Nấc cụt thường tự hết sau vài phút đến vài giờ. Tuy nhiên, nếu nấc cụt kéo dài trên 48 giờ thì có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn và cần được kiểm tra y tế.
Nấc cụt nuốt nghẹn có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra.
3. Chẩn đoán và điều trị nuốt nghẹn nấc cụt
3.1 Chẩn đoán nuốt nghẹn nấc cụt
Để chẩn đoán nuốt nghẹn kèm nấc cụt, bác sĩ có thể thực hiện các phương pháp như:
– Chẩn đoán hình ảnh (X-quang, CT scan, hoặc MRI)
– Nội soi thực quản – dạ dày
– Đo áp lực thực quản
– Đo pH thực quản 24 giờ
– X-quang barium
Trong đó, đo áp lực và nhu động thực quản độ phân giải cao (viết tắt: HRM) là phương pháp chuyên sâu dùng để đánh giá các bệnh lý thực quản dựa vào thăm dò áp lực và sự vận động của thực quản. Đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán nguyên nhân của rối loạn nuốt cũng như bệnh Achalasia. Phương pháp này cũng giúp bác sĩ khẳng định nuốt vướng nấc cụt có phải do GERD hay không và điều trị phù hợp.
Trong khi đó đo pH thực quản 24 giờ là tiêu chuẩn vàng trong đánh giá GERD dựa vào thăm dò xem dịch dạ dày có trào lên thực quản không, nhờ đó chẩn đoán chính xác bệnh GERD và các bệnh lý có triệu chứng tương tự GERD và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho người bệnh.
Cả 2 phương pháp này đều đang được triển khai tại Bệnh viện ĐKQT Thu Cúc với hệ thống máy đo hiện đại nhập khẩu từ Mỹ. Phương pháp được chỉ định và thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ, kỹ thuật viên chuyên nghiệp, được đào tạo bài bản và giàu kinh nghiệm giúp mang đến kết quả chính xác và nhanh chóng mà vẫn đảm bảo sự thoải mái cho bệnh nhân.
3.2 Điều trị nuốt nghẹn nấc cụt
Phương pháp điều trị nuốt nghẹn nấc cụt phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra triệu chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm:
– Uống nước: Uống một ly nước lạnh có thể giúp giảm nấc cụt. Nuốt một muỗng cà phê đường có thể kích thích dây thần kinh phế vị và ngăn chặn cơn nấc.
– Thay đổi tư thế: Đứng dậy hoặc cúi người có thể giúp cơ hoành trở lại nhịp điệu bình thường.
– Dùng thuốc: Thuốc chống viêm, thuốc giảm đau hoặc thuốc giãn cơ có thể được sử dụng để giảm triệu chứng nuốt nghẹn. Các loại thuốc như chlorpromazine, baclofen, hoặc metoclopramide có thể được sử dụng để điều trị nấc cụt kéo dài.
– Vật lý trị liệu: Các bài tập nuốt có thể giúp cải thiện khả năng nuốt. Giữ hơi thở trong vài giây có thể làm thay đổi nhịp điệu của cơ hoành giúp giảm nuốt nghẹn.
– Kích thích thần kinh: Kích thích dây thần kinh phế vị hoặc thần kinh cột sống có thể được sử dụng trong những trường hợp nghiêm trọng.
– Điều trị bệnh nền: Điều trị các bệnh lý cơ bản như trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) hoặc các bệnh lý thần kinh có thể cải thiện triệu chứng nuốt nghẹn và nấc cụt.
– Phẫu thuật: Trong một số trường hợp, phẫu thuật có thể cần thiết để loại bỏ khối u hoặc sửa chữa các vấn đề về cấu trúc thực quản.
Đo HRM thực quản là một trong những phương pháp giúp chẩn đoán các bệnh lý thực quản liên quan đến rối loạn nuốt.
4. Phòng ngừa nuốt nghẹn và nấc cụt
Một số biện pháp có thể giúp phòng ngừa tình trạng nấc cụt và nuốt nghẹn gồm:
– Ăn chậm: Ăn chậm và nhai kỹ thức ăn trước khi nuốt để tránh nuốt khí quá nhiều gây nấc cụt.
– Uống nhiều nước: Uống nước trong bữa ăn để giúp thức ăn di chuyển dễ dàng hơn qua thực quản.
– Tránh thức ăn gây kích thích: Tránh các loại thức ăn có thể gây kích thích thực quản như thức ăn cay, chua, hoặc nhiều dầu mỡ.
– Tránh đồ uống có ga: Đồ uống có ga có thể gây ra nấc cụt do làm tăng lượng khí trong dạ dày.
– Kiểm soát căng thẳng: Thực hành các kỹ thuật giảm căng thẳng như thiền, yoga, hoặc tập thể dục đều đặn.
– Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm các vấn đề về thực quản.
