Ợ chua là một triệu chứng phổ biến trong các vấn đề tiêu hóa, gây khó chịu và ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống. Triệu chứng ợ chua có thể liên quan đến hai nguyên nhân là ăn không tiêu và trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, nhưng bản chất và phương pháp điều trị cho hai tình trạng này lại khác nhau. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách nhận biết triệu chứng ăn không tiêu ợ chua và ợ chua do trào ngược, nhằm giúp bạn có thể xác định nguyên nhân và có những phương hướng thăm khám và điều trị hiệu quả.
Menu xem nhanh:
1. Hiểu về triệu chứng ợ chua
Ợ chua là hiện tượng khi dịch dạ dày (bao gồm axit và đôi khi là thức ăn chưa tiêu hóa) trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác nóng rát, đắng miệng và có thể kèm theo mùi chua. Triệu chứng ợ chua có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng những người có vấn đề về tiêu hóa sẽ dễ gặp phải tình trạng này hơn.
Ợ chua không chỉ gây khó chịu ngắn hạn mà còn có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn nếu không được xử lý đúng cách. Đặc biệt, ợ chua kéo dài có thể làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm loét, hoặc tăng nguy cơ mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản mạn tính.
2. Nguyên nhân ăn không tiêu ợ chua và trào ngược ợ chua
Ợ chua do ăn không tiêu và ợ chua do trào ngược dạ dày có những nguyên nhân sâu xa khác nhau. Hiểu rõ nguyên nhân gây ra mỗi tình trạng sẽ giúp bạn phân biệt và điều trị hiệu quả hơn.
– Ợ chua do ăn không tiêu: Thường xảy ra khi dạ dày không đủ enzyme hoặc axit để tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả. Điều này có thể do ăn quá no, ăn nhanh, hoặc do thói quen ăn uống không lành mạnh. Các loại thức ăn khó tiêu như đồ chiên rán, thức ăn nhiều gia vị, hay đồ uống có ga cũng có thể là nguyên nhân.
– Ợ chua do trào ngược dạ dày: Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là nguyên nhân phổ biến gây ra ợ chua mạn tính. Trong trường hợp này, cơ vòng thực quản dưới bị suy yếu hoặc hoạt động không bình thường, khiến axit dạ dày dễ trào ngược lên thực quản.
3. Phân biệt triệu chứng ợ chua do ăn không tiêu và do trào ngược dạ dày
Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, thế nhưng triệu chứng ăn không tiêu ợ chua và ợ chua do trào ngược dạ dày thực quản có một số dấu hiệu riêng biệt.
3.1 Triệu chứng ợ chua do ăn không tiêu
– Ợ chua sau khi ăn: Ợ chua thường xuất hiện ngay sau khi ăn và có xu hướng giảm dần sau vài giờ.
– Cảm giác đầy bụng và chướng hơi: Người bị ăn không tiêu thường cảm thấy bụng căng, khó chịu, và có cảm giác đầy bụng, chướng hơi sau khi ăn.
– Không có triệu chứng về đêm: Thông thường, tình trạng ợ chua do ăn không tiêu ít khi xảy ra vào ban đêm, khi cơ thể nghỉ ngơi và hệ tiêu hóa hoạt động chậm lại.
– Không ảnh hưởng đến hô hấp: Ợ chua do ăn không tiêu ít khi gây ra cảm giác khó thở, khò khè hoặc ho kéo dài.
Ợ chua do ăn không tiêu ít khi gây ra cảm giác khó thở, ho
3.2 Triệu chứng ợ chua do trào ngược dạ dày
– Ợ chua thường xuyên, không phụ thuộc vào bữa ăn: Người mắc trào ngược dạ dày thường ợ chua bất kỳ lúc nào, không chỉ sau bữa ăn mà có thể xuất hiện cả khi đói.
– Đau rát ngực, cổ họng: Cảm giác đau rát sau xương ức, hoặc đau lan lên cổ họng, là dấu hiệu điển hình của trào ngược dạ dày thực quản.
– Ho kéo dài và khó thở về đêm: Trào ngược axit vào ban đêm có thể gây ho, khó thở, làm gián đoạn giấc ngủ, đặc biệt khi người bệnh nằm xuống.
– Cảm giác đắng miệng hoặc có mùi chua: Khi axit trào lên miệng, người bệnh có thể cảm thấy vị đắng hoặc chua, đặc biệt vào buổi sáng sau khi thức dậy.
Ợ chua do trào ngược có thể đi kèm với cảm giác đau nóng rát ngực, đắng miệng
4. Chẩn đoán phân biệt trào ngược gây ợ chua và ăn không tiêu ợ chua
Để xác định chính xác nguyên nhân gây ợ chua, các bác sĩ sẽ tiến hành từ thăm khám lâm sàng, hỏi về bệnh sử đến một số phương pháp chẩn đoán chuyên sâu giúp phân biệt giữa ợ chua do ăn không tiêu và ợ chua do trào ngược dạ dày thực quản:
4.1 Thăm khám lâm sàng và hỏi bệnh sử
Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về triệu chứng ợ chua, thời gian xuất hiện, tình trạng liên quan đến bữa ăn và các yếu tố khác. Điều này giúp khoanh vùng và xác định nguyên nhân sơ bộ, đồng thời loại bỏ khả năng mắc bệnh trào ngược dạ dày.
4.2 Nội soi dạ dày – thực quản chẩn đoán ăn không tiêu ợ chua và trào ngược
Phương pháp chẩn đoán này cho phép quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, thực quản và tá tràng để đánh giá, kiểm tra tổn thương hoặc các dấu hiệu trào ngược axit. Nội soi giúp loại trừ các tình trạng viêm, loét, hoặc tổn thương ở dạ dày và thực quản, từ đó xác định liệu nguyên nhân là do trào ngược dạ dày hay ăn không tiêu.
4.3 Đo pH thực quản 24 giờ chẩn đoán và phân biệt ợ chua ăn không tiêu và trào ngược
Đây là phương pháp tiêu chuẩn vàng hiện nay được sử dụng để chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản. Đo pH thực quản giúp xác định lượng axit trào ngược lên thực quản trong 24 giờ và mức độ trào ngược axit, giúp phân biệt rõ giữa ợ chua do trào ngược và ợ chua do ăn không tiêu.
Đo pH thực quản 24 giờ là phương pháp chẩn đoán tiên tiến, hiện chỉ có tại một số ít bệnh viện khu vực Miền Bắc, trong đó Thu Cúc TCI tự hào sở hữu hệ thống máy móc hiện đại, được nhập khẩu trực tiếp từ Mỹ, giúp mang lại kết quả chính xác và đáng tin cậy.
Đo pH thực quản 24h xác định trào ngược gây ợ chua hiệu quả
4.4 Đo áp lực thực quản HRM
Đây là phương pháp tiên tiến giúp đo lường và đánh giá áp lực của các cơ trong thực quản. Với HRM, bác sĩ có thể kiểm tra xem cơ vòng thực quản dưới (LES) có hoạt động đúng chức năng hay không, từ đó xác định liệu tình trạng ợ chua có phải do trào ngược axit hay do vấn đề về tiêu hóa. Phương pháp này cũng giúp phát hiện các rối loạn vận động thực quản khác có thể gây ra triệu chứng ợ chua và khó chịu.
Phương pháp chẩn đoán hiện đại này cũng được tiên phong làm chủ tại Thu Cúc TCI, kết hợp với đo pH trở kháng thực quản 24h, là bộ đôi hữu hiệu trong chẩn đoán trào ngược và nguyên nhân trào ngược và phân biệt trào ngược với các triệu chứng tương tự trào ngược.
5. Khuyến cáo thời điểm nên đi thăm khám bác sĩ
Nếu bạn gặp phải các triệu chứng ợ chua kéo dài và không thấy cải thiện sau khi thay đổi thói quen, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị chuyên sâu. Đặc biệt, triệu chứng đau ngực, ho kéo dài hoặc khó thở có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng hơn, và cần được kiểm tra kịp thời.
Việc phân biệt giữa ăn không tiêu ợ chua và ợ chua do trào ngược dạ dày thực quản là quan trọng để có phương pháp điều trị thích hợp. Ợ chua do ăn không tiêu có thể dễ dàng cải thiện, trong khi ợ chua do trào ngược cần điều trị kịp thời và bằng phác đồ nghiêm ngặt để cải thiện bệnh và tránh biến chứng nguy hiểm. Qua bài viết nhận biết triệu chứng và phân biệt trên đây, hy vọng bạn đã có thêm kiến thức để nhận biết và phòng ngừa hiệu quả các triệu chứng khó chịu của ợ chua, giúp bảo vệ sức khỏe tiêu hóa tốt hơn.
