Trào ngược dạ dày thực quản – GERD – là một căn bệnh phổ biến liên quan đến đường tiêu hóa. Bệnh lý này có nguyên nhân do đâu, triệu chứng thế nào, chẩn đoán ra sao? Hãy cùng TCI đến với bài viết dưới đây: Nguyên nhân dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản và cách điều trị.
Menu xem nhanh:
1. Giải thích bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một rối loạn tiêu hóa phổ biến ở Việt Nam. Ở người bình thường, sau khi nuốt thức ăn, các cơ thắt ở thực quản sẽ mở ra để cho thức ăn và chất lỏng đi vào dạ dày, sau đó đóng lại. Tuy nhiên, với người mắc GERD, axit từ dạ dày sẽ trào ngược lên thực quản, là ống dẫn từ miệng xuống dạ dày, gây kích ứng niêm mạc thực quản và dẫn đến nhiều triệu chứng khó chịu.
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một rối loạn tiêu hóa phổ biến ở Việt Nam
2. Biểu hiện của bệnh lý GERD như thế nào?
Trào ngược dạ dày thực quản có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu trong thực quản. Nếu bạn đang trải qua những cảm giác như ợ nóng, ợ hơi, ợ chua, rất có thể bạn đang gặp phải vấn đề trào ngược dạ dày.
Tình trạng này còn gây buồn nôn và có thể dẫn đến nôn ra thức ăn hoặc dịch vị, đặc biệt khi bạn ăn quá no hoặc nằm ngay sau khi ăn.
Đau tức ngực ở vùng thượng vị cũng thường bắt nguồn từ trào ngược dạ dày thực quản. Cơn đau ở thượng vị hoặc cảm giác khó chịu sau xương ức có thể bị nhầm lẫn với triệu chứng của bệnh tim mạch.
Khi trào ngược trở nên nghiêm trọng và xảy ra thường xuyên, niêm mạc thực quản có thể bị sưng tấy và phù nề. Người bệnh có thể cảm thấy khó nuốt, cảm giác vướng hoặc như có một cục nghẹn ở cổ.
Một triệu chứng khác thường gặp ở người bị trào ngược dạ dày thực quản là đau họng, ho kéo dài và khan tiếng. Nguyên nhân là do dịch acid dạ dày thường xuyên tiếp xúc với họng và thanh quản, dẫn đến viêm và gây ho.
Ngoài các triệu chứng trên, do acid từ thực quản trào lên, miệng có thể tiết ra nhiều nước bọt hơn. Trong một số trường hợp, dịch mật từ dạ dày có thể trào ngược lên, gây cảm giác đắng trong miệng.
3. Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản
3.1. Nguyên nhân dẫn đến trào ngược dạ dày – Các yếu tố cơ học
Dưới đây là một số nguyên nhân cơ học gây ra bệnh lý GERD:
– Thoát vị hiatal: Khi cơ hoành yếu hoặc rách, axit dạ dày có thể trào ngược vào thực quản. Thoát vị hiatal xảy ra khi một phần của dạ dày lồi qua lỗ hiatal (khoảng hở trên cơ hoành) và xâm nhập vào khoang ngực, làm giảm hiệu quả của cơ thắt dưới thực quản (LES), gây trào ngược axit. Thoát vị hiatal thường gặp ở người béo phì, phụ nữ mang thai, và người từng trải qua phẫu thuật ổ bụng.
– Giảm khả năng co bóp của cơ thực quản: Khi cơ thắt dưới thực quản (LES) mở ra không đúng thời điểm, axit từ dạ dày có thể trào ngược lên thực quản. LES đóng vai trò như một “cửa chặn” giữa thực quản và dạ dày. Nếu LES yếu hoặc giãn ra không đúng lúc, axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản. Nguyên nhân có thể là do bẩm sinh hoặc do tổn thương sau phẫu thuật, chấn thương, hoặc do sử dụng một số loại thuốc (thuốc giãn cơ, thuốc an thần).
Thoát vị hiatal là một trong các nguyên nhân dẫn đến trào ngược
3.2. Nguyên nhân dẫn đến trào ngược dạ dày – Các yếu tố khác
– Thức ăn không tiêu hóa và đọng lại trong dạ dày, cùng với các bệnh như ung thư dạ dày, đau dạ dày, viêm loét dạ dày và hẹp môn vị, có thể làm tăng nguy cơ axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản.
– Sự gia tăng tiết axit dạ dày do vi khuẩn H. pylori, sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn (NSAIDs), căng thẳng và các nguyên nhân khác.
– Một số yếu tố như sẹo thực quản do viêm loét, bỏng, hoặc các thủ thuật y tế; hẹp thực quản do khối u, sẹo hoặc các bất thường bẩm sinh.
– Người béo phì gây áp lực lên ổ bụng, đẩy axit dạ dày lên thực quản.
– Trong giai đoạn cuối của thai kỳ, khi tử cung phát triển lớn hơn, phụ nữ mang thai thường gặp phải tình trạng chèn ép các cơ quan tiêu hóa, gây ra hiện tượng trào ngược.
– Một số loại thực phẩm và đồ uống như đồ ăn cay nóng, socola, nhiều dầu mỡ, cà phê, rượu bia hoặc hút thuốc lá. Khi khói thuốc lá hoặc khói thuốc lá thụ động được hít vào cơ thể qua đường thực quản, nó sẽ gây kích ứng niêm mạc dạ dày.
4. Chẩn đoán và điều trị GERD như thế nào?
4.1. Chẩn đoán
Trước hết, để chẩn đoán, bác sĩ sẽ thu thập thông tin về tiền sử bệnh, các triệu chứng và thói quen sinh hoạt của bệnh nhân. Tiếp theo, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng để xác định các dấu hiệu của trào ngược axit như viêm họng và sưng thanh quản.
Để có cái nhìn chi tiết hơn về bệnh lý GERD, các bác sĩ thường thực hiện phương pháp chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu
– Nội soi dạ dày thực quản: Cho phép quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và thực quản để phát hiện các tổn thương.
– Chụp X-quang thực quản có thuốc cản quang: Giúp theo dõi quá trình nuốt và phát hiện các bất thường ở thực quản.
– Theo dõi pH thực quản 24 giờ: Đo lường mức độ axit trong thực quản trong suốt 24 giờ, cung cấp thông tin chi tiết về tính chất, cường độ, số lần và thời gian trào ngược. Đây là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán GERD và giúp phân biệt với các bệnh lý có triệu chứng tương tự.
– Xét nghiệm đo áp lực và nhu động thực quản HRM: Đánh giá chức năng của cơ thắt dưới thực quản và phát hiện các bất thường trong vận động của thực quản. Phương pháp này giúp bác sĩ hiểu rõ hơn về các yếu tố gây ra triệu chứng như ợ hơi, khó nuốt ngoài trào ngược cũng như loại trừ các nguyên nhân liên quan đến rối loạn vận động thực quản.
Hiện nay, Thu Cúc TCI là một trong số ít bệnh viện có ứng dụng hai kỹ thuật đo pH thực quản 24 giờ và đo áp lực nhu động thực quản HRM.
Đo pH thực quản 24h tại TCI
4.2. Điều trị
Điều trị bệnh GERD (bệnh trào ngược dạ dày-thực quản) thường bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc và trong một số trường hợp, can thiệp phẫu thuật.
– Thay đổi chế độ ăn uống: Tránh các thực phẩm gây kích thích như đồ cay, chua, đồ uống có cồn và cafein. Nên ăn nhiều bữa nhỏ thay vì ăn ít bữa lớn và tránh ăn uống ít nhất 2-3 giờ trước khi đi ngủ.
– Thay đổi tư thế và thói quen sinh hoạt: Nâng cao đầu giường khi ngủ, không mặc đồ chật bó. Ngoài ra bạn nên kiểm soát cân nặng, tránh để béo phì gây ra các ảnh hưởng đến tiêu hóa nói chung và tình trạng trào ngược nói riêng
– Sử dụng thuốc, trong đó có thuốc kháng axit: Giúp giảm triệu chứng nhanh chóng bằng cách trung hòa axit dạ dày. Ngoài ra, bác sĩ kê thuốc giảm tiết axit (H2 receptor blockers): giúp giảm lượng axit sản xuất ra, thuốc ức chế bơm proton (PPIs) giúp giảm mạnh hơn việc sản xuất axit dạ dày, thường được sử dụng khi các thuốc khác không hiệu quả.
– Can thiệp phẫu thuật:
Khi các biện pháp điều trị không xâm lấn không hiệu quả, hoặc khi bệnh nhân không muốn phụ thuộc vào thuốc lâu dài, có thể xem xét các phương pháp phẫu thuật.
Muốn điều trị GERD hiệu quả, bạn cần được chẩn đoán kỹ lưỡng để tìm ra đúng nguyên nhân dẫn đến trào ngược. Nhờ đó việc lên phác đồ điều trị sẽ sát với tình trạng bệnh và chính xác, hiệu quả hơn. Bệnh nhân cũng nên cân nhắc thay đổi lối sống phù hợp để đẩy lùi GERD.
